Özellikle son yıllarda Dünyamızda garip şeyler oluyor. Mevsimlerin dengesi şaştı, ısı dengesi değişti ve en ufak olaylar bile ansızın felakete dönüşüyor. Konuyu biraz araştırdığınız zaman karşınıza iklim değişikliği ve küresel ısınma olarak iki kavram çıkıyor. Eğer araştırmanızı detaylandırmazsanız küresel ısınma ve iklim değişikliği kavramlarının aynı olduğunu düşünebilirsiniz ama değil.
‘Hani küresel ısınma vardı hava ne kadar soğuk!’ dediğiniz anda aslında kavramları karıştırdınız demektir çünkü sizin bahsettiğiniz iklim değişikliği. İşin uzmanı değilseniz kimse sizden bu iki kavramın farkını bilmenizi beklemez ama madem o kadar çok duyuyoruz biraz öğrenelim. Gelin iklim değişikliği nedir, küresel ısınma nedir, aralarında ne fark var iyice bir anlayalım.
Önce ilk kavrama bakalım: Küresel ısınma nedir?
En temel tanımıyla küresel ısınma, Dünya yüzeyindeki ortalama sıcaklığın artmasıdır. Bunun ana nedeni, insanlar tarafından atmosfere salınan gazların yarattığı sera etkisidir. Dünyamız, Güneş ışınlarından aldığı ısının bir kısmını su buharı, karbondioksit, metan gazı ve benzeri bileşenlerin oluşturduğu bir örtü nedeniyle geri yansıtamıyor ve bu nedenle de ısısı artıyor yani küresel ısınma meydana geliyor.
Peki ya iklim değişikliği nedir?
İklim değişikliği, küresel ısınmanın Dünya iklim sistemi üzerinde meydana getirdiği değişikliklerdir. Atmosferdeki sera gazı nedeniyle ısı artıyor ve ısı artmasının sonucu olarak da bildiğimiz iklim sisteminde alışık olmadığımız olaylar yani değişimler meydana geliyor. Mevsim normallerinin altında bir soğuk hava ya da üzerinde bir sıcak hava, iklim değişikliğinin gözle görülür örnekleridir.
Küresel ısınma ile iklim değişikliği arasındaki fark aslında son derece basit:
Aslında tanımlara baktığımızda bile bu kavramların arasındaki farkı, daha doğrusu ilişkiyi anlayabiliyoruz. İklim değişikliğinin nedeni, Dünya yüzeyindeki sıcaklığın artmasıdır. Yani iklim değişikliğinin nedeni aslında küresel ısınmanın ta kendisidir. Bu nedenle aralarındaki bir farktan değil de daha çok bir neden - sonuç ilişkisinden bahsetmek çok daha doğru olacaktır.
Şöyle söylemek de mümkün, küresel ısınmanın Dünyamıza neler yaptığını iklim değişikliği ile görüyoruz. Çünkü küresel ısınma, eğer bir uzman değilseniz, kulağa soyut bir kavram gibi geliyor. Fakat iklim değişikliğini bizzat gördüğümüz için işte küresel ısınmanın sonucu budur diyebiliyoruz.
Atmosferde bulunan sera gazı arttıkça, Güneş ışınlarının geri yansıma oranı azalıyor. Bunun sonucunda ise gezegen sıcaklığı artıyor. İklim, direkt olarak sıcaklık ile ilgili bir sistemdir. Sıcaklık arttığı için de doğal olarak iklim dengesi bozuluyor ve özellikle son yıllarda sık sık yaşadığımız anormal hava durumları ortaya çıkıyor.
Küresel ısınmanın nedenlerini biz oluşturuyoruz:
- Fosil yakıt tüketiminin artması
- Sanayileşmenin artması ile karbon emisyonunun artması
- Ormanların yok edilmesi nedeniyle karbondioksidin ağaçlar tarafından emilmemesi
- Hayvancılığın artması nedeniyle yeşilliklerin yok edilmesi ve bu hayvanların atıkları
- Endüstriyel çiftçiliğin yarattığı tahribat
- Ürünlerin üretim sürecinde salınan sera gazı
- Farklı süreçlerde kullanılan ilaç ve kimyasallar
İşte küresel ısınmanın en önemli nedenlerinden bazıları bu şekilde. Dİkkat ettiyseniz hepsi insan eliyle gerçekleştirilen işlemlerdir. Atmosferi tıkayan sera gazını bir örtü gibi düşünürsek onu oluşturan bileşenler; karbondioksit, metan, kloroflorokarbon, ozon ve ozon oksitleridir. Sera gazının en önemli besleyicisi ise karbondioksittir.
Küresel ısınmanın temel nedeni aslında insanın doğaya meydan okumasıdır. Tarım alanları açmak ya da inşaat amacıyla ormanları yok etmek, anormal sayıda hayvan ile üretim yaparak dengeyi bozmak, çılgınlar gibi fosil yakıt kullanmak, sürekli ve gereksiz eşya satın alarak üretim sürecinde salınan sera gazını arttırmak. Yani şöyle bir etrafınıza bakıp da birkaç on yıl önce böyle değildi dediğiniz her şey, küresel ısınmanı nedenidir.
Küresel ısınmanın sonucu olan iklim değişikliği direkt olarak hayatımızı tehdit ediyor:
Sera gazının atmosferi doldurması ile oluşan küresel ısınmanın sonucu olarak yaşadığımız iklim değişikliği Dünya’nın her bir noktasında kendini belli ediyor. Hepimizin bildiği en büyük etkiyi kutuplarda görüyoruz çünkü koca buz yığınları olan kutuplar her yıl giderek daha hızlı bir biçimde eriyor. Bu erimenin sonucu olarak da okyanuslardaki su seviyesi yükseliyor ve kara alanları sular altında kalıyor.
Tüm kasırgalar, seller ve taşkınlar çok daha sık ve çok daha şiddetli yaşanıyor. Diğer tarafta ise tek bir damla yağmadığı için kuraklık artıyor ve yeni çöller ortaya çıkıyor. Mevsimlerin zamanında gelmemesi nedeniyle hayvanların göç dönemleri değişiyor. Tüm bunlar da biyoçeşitlilik üzerinde olumsuz etki yapıyor.
Küresel ısınma nasıl önlenir? İşte herkesin hayatında yapabileceği küçük değişiklikler:
- Daha az elektronik eşya kullanın, kullanmadığınız ürünleri tamamen kapatın ya da fişten çekin.
- LED ampuller kullanın.
- Enerji dostu elektronik eşyalar tercih edin.
- Ütü, saç kurutma makinesi ve fırın gibi yoğun elektrik kullanan ürün kullanımınızı sınırlayın.
- İçeriğinde kimyasal bulunan deterjanları, şampuanları ve diğer temizlik malzemelerini kullanmayın.
- Evlerinize ısı yalıtımı yaptırın ve böylece daha az doğalgaz kullanın.
- Isınma için doğalgaz ya da petrol bazlı değil, elektrikli sistemler kullanın.
- İmkanınız varsa güneş paneli yaptırın ve elektrik enerjisi ile çalışan ürünler kullanın.
- Kişisel otomobiller yerine toplu taşıma kullanın.
- Yerli ürünleri mevsiminde tüketmeye özen gösterin.
- Tek kullanımlık plastik ürünlerden uzak durun.
- Uygun yerle ağaçlandırma yapın.
Etkilerini her geçen gün daha acı bir şekilde hissettiğimiz iklim değişikliğine neden olan küresel ısınmayı önlemek için hayatınızda yapabileceğiniz küçük değişikliklerden bazıları bu şekilde. Aslında bu maddelerin pek çoğu yalnızca küresel ısınmayı önlemiyor, aynı zamanda bütçenizi de korumanızı sağlıyor.
Tabii diyeceksiniz koca koca fabrikalar doğayı kirletirken benim bir tane tek kullanımlık bardığım mı dünyayı kurtaracak, evet. Çünkü siz bu tür ürünler talep etmediğiniz zaman artık o fabrikalar bu kadar çok üretim yapmayacak ve etrafa daha az sera gazı salacak. Yani talep olmazsa üretim olmaz ve üretim olmazsa da sera gazı olmaz.
Son yıllarda sık sık duyduğumuz iki kavram olan küresel ısınma nedir, iklim değişikliği nedir, aralarındaki fark nedir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bilmeniz gereken önemli detaylardan bahsettik. Konu hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
