Günümüzde internet sitelerinin en temel yapı taşlarından birisi olan ‘çerezler’, aynı zamanda kullanıcılar için büyük tehdit de teşkil edebiliyor. Ziyaret ettiğiniz internet sitelerinin oluşturduğu ve ve temelde deneyimi iyileştirmeyi amaçlayan çerezler, sitelerdeki göz atma bilgilerinizi kayıt altına alıyor.
Yeni düzenlemelerle birlikte internet sitelerinin çerezler hakkında kullanıcıları bilgilendirmesi zorunlu kılınırken bu konuda ülkemizde güncel bilgi eksikliği de bulunuyordu. İşte bugün Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK), ‘çerezler’ hakkındaki rehberini güncelleyerek hem internet sitesi sahipleri hem de kullanıcılar için bir yol gösterici sundu.
Rehber neyi kapsıyor?
KVKK’nın internet sayfası işleten tüm veri sorumluları için pratik tavsiyeler niteliğinde yol gösterici olması amacıyla hazırlanan rehber, çerezler yoluyla kişisel verilerin işlenmesini kapsıyor. Rehberi öncelikle çerezlerin ne olduğunu ve türlerini tanımlamakla başlıyor:
Çerez nedir?
Çerez, internet sitesi operatörleri tarafından kullanıcı cihazına yerleştirilen bir tür metin dosyası olup HTTP(S)3 (Hiper Metin Transferi Protokolü) talebinin bir parçası olarak aktarılır.
Diğer bir tanıma göre ise çerezler, bir internet sayfası ziyaret edildiğinde kullanıcılara ilişkin birtakım bilgilerin kullanıcıların terminal cihazlarında depolanmasına izin veren düşük boyutlu zengin metin biçimli text formatlarıdır.
Çerez türleri:
Sürelerine göre çerezler:
Oturum Çerezleri
Geçici çerez olarak da adlandırılan oturum çerezi, oturumun sürekliliğinin sağlanması amacıyla kullanılır. Kullanıcı internet tarayıcısını kapattığında oturum çerezleri de silinmektedir.
Kalıcı Çerezler
İnternet tarayıcısı kapatıldığı zaman silinmeyen kalıcı bir çerez, belirli bir tarihte veya belirli bir süre sonra kendiliğinden silinmektedir. Bu çerez aracılığıyla kullanıcı bir internet sitesini her ziyaret ettiğinde kullanıcının işlenen verileri sunucuya iletilmektedir. Bu nedenle, kalıcı çerezler bazen izleme çerezleri olarak da adlandırılırlar. Örneğin reklam verenler bir kullanıcının internet tarama alışkanlıklarıyla (web browsing habits) ilgili bilgilerini uzun bir süre boyunca kaydederek kullanabilirler. Ayrıca, kullanıcıların internet sitelerindeki hesaplarına giriş yaparken her seferinde giriş bilgilerini tekrar girmemelerini sağlamak üzere de kullanılabilirler.
Kullanım amaçlarına göre çerezler:
Kesinlikle Gerekli Çerezler (Zorunlu Çerezler)
Bu çerezler internet sitesinin çalışması amacıyla gerekli olan çerezlerdir. Söz konusu çerezler kullanıcının talep etmiş olduğu bir bilgi toplumu hizmetinin (log-in olma, form doldurma, gizlilik tercihlerinin hatırlanması gibi) yerine getirilebilmesi için zorunlu olarak kullanılmaktadırlar. Aşağıda ele alınan Kriter A ve B kapsamındaki amaçlarla kullanılan çerezler kesinlikle gerekli çerezlere örnek olarak sunulabilir. Genel olarak açık rıza dışındaki işleme şartlarına gidilen çerezler türleri olarak değerlendirilebilirler. Zorunlu çerezlerin engellenmesi halinde, internet sitesinin bazı bölümleri çalışmayacak olup bu çerezler pazarlama amacıyla kullanılmamalıdırlar.
İşlevsel Çerezler:
Web sitesi veya uygulamalarda (masaüstü, mobil veya IOT cihazlardaki uygulamalar da dâhil olmak üzere) kullanılan kişiselleştirme ve tercihlerin hatırlanması amaçları ile kullanılan çerezlerdir. Bu çerezler zorunlu çerezler dışında kalan işlevsellikleri sağlama amacıyla kullanılmaktadır. İlgili kişinin bir bilgi toplum hizmetini açıkça talep ettiğinin aşikâr olmadığı durumlarda açık rızaya dayanılması gerekecektir.
Performans- Analitik Çerezler:
İnternet sitelerinde kullanıcıların davranışlarını analiz etmek amacıyla istatistiki ölçümüne imkân veren çerezlerdir. Bu 11 çerezler, sitenin iyileştirilmesi için sıklıkla kullanılmakta olup bu duruma reklamların ilgili kişiler üzerindeki etkisinin ölçümü de dâhildir. İnternet sitesi sahipleri tarafından, tekil ziyaretçilerin sayısını tahmin etmek, bir internet sayfasına götüren en önemli arama motoru anahtar kelimelerini tespit etmek veya internet sitesinde gezinme durumunu izlemek için kullanılmaktadırlar.
Reklam/Pazarlama Çerezleri:
Reklam ve pazarlama amaçlı çerezler ile internet ortamında kullanıcıların çevrim içi hareketleri takip edilerek kişisel ilgi alanlarının saptanıp bu ilgi alanlarına yönelik internet ortamında kullanıcılara reklam gösterilmesi hedeflenmektedirler.
İnternet ortamında birçok reklam türü bulunmasına karşın en çok tercih edilen reklam türünün çevrim içi davranışsal reklamcılık olmasının temel nedeni kişilerin eğilimlerine, tercihlerine göre reklam yapılabilmesi ve reklam veren açısından zaman ve maddi kaynakların daha verimli kullanılabilmesidir.
Çevrim içi davranışsal reklamcılık uygulamaları; kişilerin internetteki faaliyetlerinin izlenmesi, bu faaliyetlerin analiz edilerek profillenmesi, profilleme yapılan kişinin uygun reklamlarla eşleştirilerek söz konusu reklamların ilgili kişiye gösterilmesi aşamalarından oluşmaktadır.
Taraflarına Göre Çerezler
Çerezin birinci taraf ya da üçüncü taraf olması durumu, internet sayfasının ya da etki alanının yerleştirdiği çereze göre değişiklik arz etmektedir.
Birinci taraf çerezler, doğrudan kullanıcının ziyaret ettiği internet sayfası yani tarayıcının adres çubuğunda gösterilen URL (ornek.com.tr) tarafından yerleştirilmektedir.
Üçüncü taraf çerezlerse kullanıcının ziyaret ettiği internet sitesinden (ya da etki alanından) farklı bir üçüncü kişi tarafından yerleştirilmektedir.
KVKK’nın çerezler hakkındaki rehberinin tamamına bu bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
