Araba sürerken başınıza gelebilecek en sinir bozucu ve tehlikeli şeylerden biri lastiğinizin patlamasıdır. Lastik patladığı anda yapacak iki seçenek vardır; ya servisi ararsınız ya da ellerinizin kirlenmesini göze alıp lastiği kendiniz değiştirmeye karar verirsiniz.
Daha önce lastik değiştirmiş olanlar için bu iş son derece kolaydır, ama lastiği ilk defa patlayan birisi tüm ekipmanlara sahip olsa bile ne yapacağınız bilemez. Servisi arayıp lastiği başkasına değiştirmek de bir seçenektir ancak servis her zaman size istediğiniz hızda çözüm sunamayabilir. Bu yüzden de ilk defa lastik değiştirecekler için, en ince ayrıntılarına kadar lastik nasıl değiştirilir anlatmak istedik.
Aracınızda her zaman doğru ekipmanları bulundurun
Lastiğin ne zaman patlayacağı, yolda kendi kendine takılan bir çivinin lastiğe ne zaman gireceği hiç belli olmaz. Bu yüzden lastiğinizin her an patlama olasılığının olduğunu bilmekte ve buna göre önlem almakta fayda var.
Aracınızın bagajında her zaman duracak, lastik patladığı anda da lastiği kolayca değişmenize olanak sağlayacak ekipmanlar bulunuyor. Bu ekipmanların başında stepne gelir. Stepne, patlayan lastiğin yerine takacağınız, sizi sadece belirli bir menzil götürebilecek bir lastiktir. Bu lastiğin yanakları standart lastiğinize göre daha kısadır. Stepnelerin ortalama menzili 110 kilometredir, bu yüzden patlak lastiğinizi değiştikten sonra en kısa sürede lastikçiye gitmenizde fayda var.
Patlak lastiği değiştirmenize olanak sağlayacak diğer ekipman ise krikodur. Kriko, arabayı yükseltmenize ve lastiği arabadan rahatça çıkarmanıza olanak sağlar. Eğer krikonuz yoksa lastiği değiştirmeniz imkansızdır. Çoğu otomobilin içerisinde arabaya ait orijinal stepneler bulunur ancak eğer kendi krikonuzu kaybettiyseniz, paraya asla acımadan en iyi krikolardan birini almanız gerektiğini söylemeliyiz.
Kriko, siz işinizi görürken arabayı havada ve güvenli şekilde tutacak en önemli ekipmandır. Eğer kriko yeterince sağlam değilse veya yerine iyi oturtamazsanız, arabanız bir anda yere düşecek ve size lastikten çok daha fazla masraf çıkaracaktır.
Lastik değiştirirken hayat kurtarıcı bir özelliğe sahip diğer ekipman, bijon anahtarıdır. Bu anahtar sayesinde lastiklerin somununu açar, geri yerine takarsınız. Normalde arabalarda standart olarak düz bijon anahtarı verilir ancak bu anahtarla somun açmak ciddi anlamda zordur. Sizlere tavsiyemiz, aracınızın bagajında tıpkı lastikçilerde bulunan ve saniyeler içerisinde somunu çıkarıp geri yerine takabilen, havalı somun sıkma tabancasından bulundurmanız.
Havalı somun sıkma tabancalarının fiyatı 300 ila 500 TL arasında değişiyor. Eğer "ben ayda yılda bir uğraşacağım şeye bu kadar para vermem" diyorsanız da düz bijon anahtarı yerine çapraz (dörtlü) bijon anahtarı satın almanızı öneririz. Somunlar son derece sıkı bir şekilde sıkıldığı için çapraz bijon anahtarı sayesinde daha fazla güç uygulayarak somunları kolayca çıkarabilirsiniz.
Ekipman listesinin son sırasında, olmasa da olur ancak olduğu zamanda sizi minik çaplı bir sinir harbinden kurtaracak somun kapağı açma anahtarı bulunuyor. Daha önce de söylediğimiz gibi bu ekipmanlar zaten otomobille birlikte geliyor ancak siz plastik mandal görünümlü bu şeyi işime yaramaz diye sakın atmaya kalkmayın. Aksi takdirde somun kapaklarını çıkarmak için tırnaklarınızı feda edebilir, yardımcı olması için yolda keskin uçlu bir taş arayışına girebilirsiniz.
Ekipmanlar hazırsa sıra lastik değiştirmede: İlk olarak somunları gevşetin
Araçta tüm ekipmanlar var, lastik de patlamış ve jöle gibi asfalta yapışmış diyelim. İlk önce arabanın düz bir zeminde olduğuna ve başka araçları tehlikeye atacak bir pozisyonda olmadığınıza emin olun. Patlayan lastiği değiştirmek için yapacağınız ilk şey, somunları gevşetmek olacaktır. Eğer somunları aracı kaldırdıktan sonra gevşetmeye çalışırsanız akşama kadar işiniz bitmez, dönen bir lastikle birlikte saatlerce somunu çıkarmaya çalışırsınız. Bu yüzden somunları kesinlikle aracı kaldırmadan söküyoruz.
Öncelikle somunlara ulaşmak için somun kapaklarını sökmeniz gerekiyor. Somun kapağı her araçta bulunmasa da şu anda piyasadaki onlarca modelde bulunuyor. Mandal gibi aparatla sanki pensenin ucuyla kuruyemiş toplar gibi kapakları kendimize doğru çekiyoruz. Tüm somun kapaklarını çıkardıktan sonra hepsini kaybolmayacak ya da ezilmeyecek bir yerde tutuyoruz ki yeni lastiği taktığımızda bunları doğru düzgün bir şekilde yerleştirebilelim.
Kapaklar çıktı, bijon anahtarını somuna yerleştirdiniz diyelim. Somunları sola doğru açacağınız için çapraz borulardan bir tanesini somunun sol çaprazında ve ona en uzak olacak şekilde ayarlayın. Bu sayede anahtara maksimum güç uygular, somunu daha rahat çıkarırsınız. Eğer kol gücünüz somunu gevşetmeye yetmiyorsa, dikkatli bir şekilde bijon anahtarının üzerine çıkarak tüm vücudunuzla baskı uygulayın. İlk bakışta biraz zor görünebilir ancak siz bijon anahtarının üzerine ağırlığınızı uyguladıkça somun bir süre sonra buna dayanamayarak pes edecektir.
Lastiği değiştirirken arabadan olmayın: Krikoyu sağlam bir şekilde yerleştirin
Her otomobilin altında krikonun tutunabilmesi için özel bir yer bulunur. Bunu biz fotoğrafla ne kadar göstermeye çalışırsak çalışalım, sizin için en sağlıklısı arabanın altına eğilerek bakmak olacaktır. Krikonun düz tabanı yola, gittikçe yükselen üçgeni de üst tarafa gelmelidir. Krikoyu sağlam bir şekilde yerleştirdiyseniz, sıra krikonun borusunu çevirerek aracı yükseltmekte.
Kriko ile aracı yükseltmeye başlamadan önce el freninizin çekik olduğundan mutlaka emin olun. Hatta el freniniz çekik olsa bile diğer sağlam lastiklerin önüne büyük taşlar yerleştirerek işinizi garantiye alın. Krikonun borusunu çevirerek arabayı yükselttiysek sıra lastiği çıkarmakta.
Lastiği çıkarmak sözde kolay, pratikte biraz zor bir şeydir. Arabanız önden çekişli ise ön lastikler, arkadan itişli ise de arka lastikler çıkmakta biraz inat edecektir. Böyle bir problemle karşılaştığınız zaman biraz ilkel bir yola başvurarak lastiğe tekme atmanız gerekiyor. Önce lastiği saat yönünün tersine yani sol yöne doğru olacak şekilde oynatmaya çalışın, işe yaramazsa tekmeleyin. Diyelim tekme de işe yaramadı, o zaman tıpkı benim yaptığım gibi (her ne kadar tehlikeli de olsa) büyük bir taşla lastiğe vurun. Tabii bunu yaparken taşı janta ve kaportaya vurmamaya özen gösterin, lastik değiştirmeye çalışırken bir de kaportacı masrafı açmayın başınıza.
Lastiği çıkardık, sıra stepneyi takmakta
Kimse yolda giderken lastiğinin bir anda ok gibi fırlayıp uzaklara gidişine tanıklık etmeyi istemez. Bu yüzden lastiği çıkarırken gösterdiğiniz özenin aynısını stepneyi takarken de göstermeniz gereklidir. Stepneyi yuvarlayarak getirip, arabaya yavaşça takın. Lastiğin alt kısmına vurarak stepneyi takarsanız daha rahat girecektir. Daha sonrasında stepnenin üzerinde bulunan delikleri, araçtaki deliklerle aynı hizaya getirin ve somunları teker teker özenle sıkmaya başlayın.
Eğer havalı somun tabancanız yoksa var olan tüm gücünüzle bijon anahtarını kullanarak somunları sıkmanız gerekiyor. Somunlar zaman geçtikçe sıkılması daha zor hale gelecektir, bu durumda tekrar ayağınızdan destek alabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken en önemli şeylerden biri somunu sıkarken dişlilere oturduğundan emin olmaktır. Eğer somunu dişliye düzgün bir şekilde oturtmadan sıkarsanız, somun yalama yapabilir ve yalama yapan somunu sadece kaynak makinesi ile çıkarabilirsiniz.
Somunları da taktık, sağlamlıklarından emin olduk diyelim. Yine krikoyu kullanarak aracı yola indirmeye başlayabiliriz o halde. Daha önce de belirttiğimiz gibi stepneler sizi sadece belirli bir menzil idare edebilirler ve bu yüzden eğer acil bir işiniz yoksa, stepneyi arabanızın ebatlarına uyan bir lastikle değiştirmek için derhal bir lastikçiye gitmenizi öneririz.
