Bundan 6 yıl kadar önce Mayalar, dünya çapında popülerliklerinin zirvesini yaşadılar. Yaptıkları takvimin gizemini çözdüğümüzü düşünsek de; ya onlar durumu yanlış aktardılar ya da biz yanlış anladık. Sonuçta 21 Aralık 2012’de kıyamet kopmadı. Yine de Mayalar yeryüzünde yaşamış en tuhaf topluluklardan birisiydi. Onların varlığına, yaşayışlarına ve sosyal ilişkilerine dair önemli bilgiler edinsek de, binlerce yıl hüküm sürmüş ve 5 farklı devlet kurmuş bu toplumun bir anda yok olma nedenini bulamıyorduk.
Yaşadıkları dönemin en gelişmiş toplumu olan Mayalar, şehir hayatı yaşamaya başlayan ilk insan topluluklarından birisiydi. Tarımsal üretimi arttırmak için astronomiyi kullanıp takvimler yaptılar, gelişmiş matematiği referans aldılar.
Bilim insanları, Mayaların sonunu getiren şeye ya da şeylere ilişkin farklı teoriler ortaya atıyorlar. Bunlardan en dikkat çekeni ise orman örtüsünde azalma, nüfus patlaması ve sonunda kuraklık. Science dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma ise kuraklığı merkezine alıyor.
Yucatan Yarımadası'ndaki Chichancanab Gölü'nün altında yer alan tortuları, araştırmalar kapsamında analiz edildiler. Bilim insanları, 100 yıldan fazla bir süre zarfı için yıllık yağışlarda yüzde 50'lik yaşandığını tespit ettiler. Zamanla bu azalma %70’e kadar çıktı. Kuraklık daha önce de en belirgin bir etmendi, ancak bu araştırmayla ilk kez dönemin nem ve buharlaşma miktarı detaylandırıldı. Yani Mayaların çöküşüne neden olan iklimsel değişimler modellendirildi.
Derin yeraltı sularında gömülü olan eski tortulların her birisi, yüzeyde oldukları döneme ilişkin önemli kayıtlar içerirler. Bilim insanları da bu katmanları analiz edip kıyaslayarak, yaşanan değişimleri anlaşılır kılabilirler. Örneğin suyun çok buharlaştığı bir dönemde oluşan katmanlarda, toprak içerisinde küçük parçacıklar yer almaz. Eğer buharlaşma yaşanmamışsa, bu küçük parçacıklar o katmanda yer alır.
Mayalar, elde edilen bulgulara göre oldukça uzun süreler boyunca kuraklıkla mücadele ettiler. Söz konusu katmanlar bu sürecin 100 yılı aşkın olduğunu gösteriyor. Düşündüğümüzün aksine bir anda yok olmadılar. Sadece yok olma süreleri binlerce yıllık imparatorluğa yakışmayacak kadar kısa kalmıştı.
Bilim insanları, Mayalar döneminde yaşanan acımasız kuraklığın tamamen doğal etmenlerle oluştuğunun da altını çizdiler. Bugün günden güne sürüklendiğimiz küresel kuraklık ise insan elinden çıkıyor. Dolayısıyla bazı medeniyetlerin sonu gelecekse, bu sefer 100 yıl kadar uzun sürmeyecek.
