Son 25 yıldır fast food sektörü, günümüzün bir parçası haline geldi. Dışarıya çıkıldığında oldukça hızlı bir şekilde karın doyuran ve bunu yaparken de ağızda hoş bir tat bırakan fast food şirketlerinin en büyüklerinden biri de şüphesiz McDonalds.
İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa başta olmak üzere Çanakkale'den Erzurum'a kadar neredeyse her yerde şubesi bulunan McDonalds’tan şipariş verip yediğimiz hamburgerlerin tadı, yediğimiz yer neresi olursa olsun, aşağı yukarı aynıdır ve aynı görünürler. Burgerler her ne kadar reklam ve fotoğraftakilerle çok uyuşmasalar da gerçek görüntülerinin çok da kötü olduğu söylenemez.
Hamburger yediğimiz zaman dikkat ettiğimiz kısımlar genelde hamburger eti ve patatesler ile ilgilidir. (McDonalds patateslerinin ise bağımlılık yapmak için hazırlandığını da biliyoruz.) Diğer kısımlar ise çok standart olduğu için üzerinde fazla düşünülmez. Fakat görünen o ki, düşünülmesi gerekiyor. Zira McDonalds, burger ekmeklerinde kimsenin bilmediği bir kimyasal madde kullanıyor.
McDonalds burgerlerinde bulunduğu kanıtlanan Azodikarbonamit nedir?
Azodikarbonamit, ADCA, ADA veya azoformamid, C2H4O2N4 moleküler formülüne sahip kimyasal bir bileşiktir. Sarı ila turuncu-kırmızı renklerine sahip, kokusuz, kristalimsi bir tozdur. İlk kez 1959 yılında John Bryden tarafından keşfedilen bileşik, ayakkabı kauçuğunda, yoga minderlerinde ve köpüklü plastiklerde yaygın kullanımı nedeniyle günlük hayatta “yoga minderi” adını almıştır. Aynı zamanda kanser, astım ve alerji riskleri taşır.
Bunun konumuzla ne alakası var diye sorabilirsiniz. Alakası şu: azodikarbonamit bileşiği gıda sektöründe de kullanılıyor. Subway, McDonalds, Burger King, Arby’s gibi çok bilinen fast food şirketleri bu maddeyi ekmeklerinde bir beyazlatıcı aracı olarak kullanıyordu. Ta ki 2014 yılında bir blogger’ın başlattığı kampanyaya kadar.
McDonalds, lafı dolandırarak açıklama yapmıştı:
Çok kısa sürede on binlerce imzaya ulaşan kampanya sonrasında Subway, plastiklerde kullanılan bu maddeyi ekmeklerinden kaldırma konusunda karar vermiş ve bunu uygulamaya geçirmişti.
McDonalds ise bu olaydan hemen sonra koruyucuların, antibiyotiklerin ve yüksek fruktozlu mısır şurubunun ürettikleri ürünlerde olmayacağını söylemişti. İlk başta azodikarbonamit ile ilgili herhangi bir yorum yapmamıştı. Zira müşterilerin ilk başta ekmeklerinde plastik maddesini kullandıklarını bilmesini istemiyordu.
Bu konuda dev şirketin düşüncesinin kendileri açısından mantıklı olduğunu, fakat biz müşteriler açısından yanıltıcı olduğunu söylemekte fayda var. Bir McDonalds menüsü sipariş verdiğinizde, bunun için McDonalds ile bir telefon görüşmesi yaptığınızda ya da bir menüde kaç kalori olduğunu görmek istediğinizde, ne yediğinizi ya da yemek istediğinizi bilmeniz gerekiyor.
McDonalds daha sonra yaptığı açıklamada ise azodikarbonamidin unlu mamül endüstrisinde yaygın olarak kullanıldığını, malzemenin FDA tarafından güvenli kabul edildiğini ve fast food zincirinin herkesin beklediği şekilde “harika tatlı ve kaliteli yiyecekleri sunmaya devam edeceklerini” söyledi. McDonalds, malzemenin sitelerindeki içerik bölümünde de başından beri bulunduğunu belirtti.
Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) bu maddeyi zararlı görmüyor:
Mevuzbahis kimyasal madde, ısıl işleme maruz kaldığında eser miktarda semikarbazür oluşturur. Bu da zamanla tümor oluşturabilen, kanserojen bir maddedir. Bununla birlikte ABD’deki Gıda ve İlaç İdaresi, gıda şirketlerinin azodikarbonamit bileşiğini bir un ağartıcı madde olarak kullanması konusunda herhangi bir kısıtlama göstermiyor.
Bu maddenin kullanıldığı ürünler ise GRAS (Generally Regarded As Safe - Genellikle Güvenilir Olarak Tanımlı) şeklinde işaretleniyor. FDA, azodikarbonamidi içerik olarak kullanan şirketleri takip dahi etmiyor. Buradan kaynaklanan bilgi eksikliği, “ABD’de Gıdaya Eklenen Her Şey” resmi dosyasına da yansıyor ve veritabanında bu bileşik hakkında herhangi bir zararlılık verisi bulunmuyor.
Birleşik Krallık, azodikarbonamidin solunması halinde astımı tetikleyebileceği söylerken gıda boyası ve diğer benzer alerjilere sahip olan insanların bu bileşiğin kullanıldığı ürünleri tüketmemelerinin onların iyiliğine olacağını belirtiyor. Yani karşınıza çıkan McDonalds reklamlarına, Yemek Sepeti’nden söylediğiniz Dominos pizzalarına, KFC tavuklarına, Burger King hamburgerlerine dikkat etmekte fayda var.
McDonalds’ın kullandığı kimyasal madde Avrupa’da yasak değil:
Avrupa Birliği, maddenin kullanımını benzer şekilde “yeterince zararsız” gördüğü için resmi olarak herhangi bir yasak uygulamıyor. Buradan bakabileceğiniz “Avrupa Birliği Ülkelerinde Kullanımı Serbest Olan Gıda Katkı Maddeleri Listesi”nde de madde, yan etkisi yok şekilde belirtilmiştir.
Bununla birlikte Singapur’da bileşiğin kullanımı oldukça katı biçimde yasaktır. Öyle ki gıdalarda kullandığınız takdirde 15 yıla kadar hapis ya da 450.000 dolarlık ceza ödeyebilirsiniz. Dünyanın iki ucunda, ayn madde için farklı kurallar geçerli.
Peki McDonalds için Türkiye'de durum nasıl?
McDonalds Türkiye'nin ülkemizde ürettiği ürünler, elbette diğer ülkelere göre az da olsa farklılık içeriyor. Fakat McDonalds’ın etlerin üstüne koyduğu ekmeklerde hangi maddeleri kullandığı sitesinde açık açık yazmıyor; sadece etler hakkında bilgiler var.
Mantıklı bir tahmin yürütecek olup ülkemizin oldukça fazla ekmek üreten ve tüketen bir yapıda olduğunu hesaba katarsak, bu maddenin Türkiye’deki McDonalds ürünlerinde kullanılmadığı yorumunu yapabiliriz. Fakat kesin konuşmak da pek mümkün değil.
Elbette fast food zinciri, Türkiye’de de diğer ülkelerde olduğu gibi ürettirdiği et ve ekmeklerde azodikarbonamid kullanıyor olabilir. Yediğiniz şeylerin sağlıklı olup olmadığına dikkat etmeniz gerektiğini belirtirken, McDonalds’tan, Dominos’tan, Burger King’den verdiğiniz siparişlerde daha da dikkatli olmanızı öneriyoruz.
