Günümüzde birçok insan adeta telefonlarına bağımlı ve başında saatlerce vakit geçiriyor. İletişim çağıyla birlikte telefonlarımız günlük hayatın parçası haline geldi. Hem de fazlasıyla. Kimi zaman bir bildirim, kimi zaman bir arama... Hatta saate bakmak için bile telefonlarımızı kullanıyoruz. Artık bizi içine çeken monotonluğun dışında kalan bir aktivite olarak insanoğlunun türettiği keyif oldular.
Facebook, Instagram, Snapchat, Messenger, WhatsApp hatta iş uygulamaları... Bir mesajdan, beğeniden veya yorumdan haberdar eden bildirim zili, beyinlerimizin dopamin salgılamasını sağlıyor ve bize keyif veriyor. Öyle ki bildirim almak için ekrana kitlenebiliyoruz.
Bir başka açıdan bakacak olursak; akıllı telefonlar bizi Pavlov'un köpeklerine dönüştürdü. Nasıl mı? Öncelikle Psikoloji-101 ile başlayalım. Rus fizyolog Ivan Pavlov, Klasik Şartlanma konusundaki çalışmaları ile tanınıyor. Zihin eğitilmişse, bir tetikleyici tarafından gönderilen veriye, öğrenmeye bağlı yanıt üretilebilir.
Pavlov, bunu köpekleriyle yaptı. Deneye başlamadan önce bir şekilde köpeğin salyasını akıtmasını sağladı ve ardından köpeklerini beslemeden önce, yemek zamanı olduğunu yiyecekler getirildiği zaman zil sesiyle duyurdu. Zamanla köpekler zilin sesini beslenmeye bağdaştırmayı öğrendi. Böylece, zil her çaldığında, köpeklerin salyası akıyordu.
Akıllı telefonlarımız bağlantılara açılan bir kapı ve bildirimlerimiz de bununla ilişkili. Bildirimlere verdiğimiz duygusal yanıt, çoğunlukla heyecan verici oluyor. Kimi zaman da telefonunuz titreşmediği halde titreşmiş gibi hissedersiniz. Bu durum insanlar arasında düşündüğünüzden daha yaygın ve Hayalet Titreşim Sendromu olarak biliniyor.
Sendrom, zaman içinde büyük bir probleme dönüşebiliyor Dikkatimizi akıllı telefonlarımız ile yaptığımız işler arasında paylaştırıyoruz ve dikkatimizi tamamen telefonlarımıza çekmek için sadece bir vızıltı veya zil sesi yeterli olabiliyor. Elbette dikkatin böylesine kırılgan olması işimizde veya sosyal yaşamımızda olumsuz bir etkiye neden oluyor.
Peki çözüm ne? Akıllı telefonlarımıza o kadar bağımlıyız ki onlardan tamamen ayrılmak bir seçenek değil. Kullanımını kısıtlamak yardımcı olabilir, ancak sorunu tamamen çözmez. Artık birçok şirket, Zen Modu gibi özellikler getiriyor. Bu modla cihazlar belirli zaman aralıklarında sizi bildirimle uyarmıyor. Ancak Zen Modu kapatıldığında yağan bildirimlerin mutluluğu paha biçilemez...
Elbette anlık bildirimlerinizi tamamen devre dışı bırakabilirsiniz. Ancak işinize ve sosyal yaşamınıza engel olabilir. Yani telefonunuzla mükemmel bir denge kurmak çok önemli. Dijital detoks bu noktada size yardımcı olacaktır. Günlük hayatınızda bir şeye odaklanırken ya da işinizi yaparken bildirimlerinizi kapatın ve telefonla münasebetinizi dengede tutun.
Uygulama üreticileri tıpkı Pavlov'un köpekleri gibi bizi Klasik Şartlandırmaya çekmenin bir yolunu buldular. Bildirim zili bizim akşam yemeği zilimiz ve elde ettiğimiz heyecan. Binlerce yıl boyunca geliştiğimizi söylesek de küçük elektronik cihazların kölesi olduk. Galiba biz insanlar o kadar da karmaşık değiliz...
