Dünyada eğitim anlayışı ve felsefelerinin yükseldiği, çocuk eğitiminin büyük önem arz ettiği, son yıllarda en çok önerilen ve uygulanan sizin ve çocuğunuzun zihnini özgürleştirecek Montessori eğitimini anlatıyoruz.
Özgür düşünce, yaratıcılık ve kişisel yeteneklerin ön plana çıktığı Montessori eğitimi; anne ve babaların gerçekten araştırıp, çocuklarına uygulamak için araştırıldığı konuların başında geliyor. Son yıllarda dünyada en çok tercih edilen eğitim yaklaşımlarından olan Monstessori eğitimini gelin beraber inceleyelim.
Montessori eğitimi nedir?
İtalyan doktor Maria Montessori'nin 1900’lü yılların başında, öğrencileriyle bilimsel deneyler yaparak temellerini attığı Monstessori eğitimi, aslında 2019-2020 yıllarında parlamaya başladı.
Temelde çocuğun bireysel becerileri, ilgi alanları, öğrenme hızı ve karakter özelliklerine göre uygun olarak tasarlanan bir pedagoji olan Montessori eğitiminde çocuk, özgür seçimleriyle daha başarılı bir birey haline gelebilir.
Montessori'ye göre çocuklar aşağıdaki konulardan hoşlanıyordu:
- Özgür seçimlerden,
- Hatalarını kendilerinin denetiminden,
- Hareket etmekten,
- Sessizlikten,
- Sosyal ilişkilerinin kendilerinin belirlemesinden,
- Çevrenin düzenli ve temiz olmasından,
- Özgürlüğe dayalı bir disiplinden,
- Kitapsız okuma ve yazmadan,
- Alıştırmaların tekrarlarından.
Ayrıca çocuklar, aşağıdaki konulardan hiç hoşlanmıyorlar:
- Ödüllerden,
- Cezalardan,
- Yetişkinler tarafından programlanan eğitimlerden,
- Oyuncaklardan,
- Öğlen uykularından,
- Öğretmen masasından,
- Toplu derslerden.
6 Ocak 1907’de kurulan Montessori çocuk evinde yapılan bu gözlemler; asıları aşan bu eğitim modelinin temellerini atıyor. Burada gözlemlenen en büyük farkındalık, çocukların aradıdığı şey bir otoriteden ziyade herkesin eşit olması. Çocuğun kendi seçimlerinin; başkalarının ona isteklendirdiği şeylerin yerine geçmesi, hataların denetlenebilirliği arttırıyor.
Montessori eğitiminde metot değil, insan kişiliği önemlidir:
Çocuk özeldir, tektir: Tüm çocuklar doğduğunda tektir ve özeldir. Aile de çocuğunu şekillendirmek yerine kendisini bulmasına izin vermelidir.
Şahsına münhasırdır: Çocukların karakterleri kendilerine özeldir. Dış müdahaleler, çocuğun kişiliğini yanlış şekilde yapılandırılabilir.
Çocuk istediği kadar tekrar edebilir: Her çocuğun anlama, anlamlandırma şekli aynı değildir. Çocuk istediği kadar tekrar eder ve bir sonuca varana kadar aynı şeyleri tekrar tekrar yapabilir. Öğrenmede herkesin farklı bir ritmi vardır.
Çocuk geleceğin ve insanların mimarıdır: Çocuk kendi kendinin mimarı ardından geleceğin mimarıdır. Kendini tanıyan ve daha iyi bir geleceği inşa edecek çocuklar kendi geleceklerini inşa edeceklerinin farkına varırlar.
Çocuk kendi kişilik modelini biçimlendirir: Özgür bir çocuk kendini keşfettikçe kişilik modelini biçimlendirir. Kendini maddesel dünyadan soyutlayarak gelecekte olmak istediği kişiyi yaratır.
Çocuk hazırlanmış çevreye göre hareket eder: Montessori’ye uygun olarak hazırlanmış materyallerden bireysel olarak istediklerini seçerler ve ellerindeki malzemeler kadar hayal güçlerini geliştirirler.
Çocuk İstediği zaman istediği yerde çalışır: Montessori’de çocuk istediği zaman, istediği yerde çalışır. Özgür olarak kararlarını kendi verir ancak unutmamak gerekli belli bir süre sonra çocuk telkinciye ihtiyaç duyabilir.
Çocuk hatayı kendisi bulur ve düzeltir: Çocuk kendi hatasını kendi keşfeder ve düzeltir. Materyal ya da ruhani bir hatanın sonucunu kendisi görerek bununla başa çıkıp düzeltir.
Montessori eğitimine destek olacak materyalleri nelerden oluşur?
- Doğal oyuncaklar
- Deniz kabukları
- Kartonlar
- Yapboz, huni, sayı blokları
- Ahşap oyuncaklar
- Evde kolay bulunabilecek herşey
Montessori materyalleri evde bulabileceğiniz herhangi bir şeyle çok kolay yapılabilir. Evinize gelen kargolardan çıkan köpükler, makarnalar, bantlar, bir salata kasesi içindeki su... Her şey Montessori eğitimi için materyal olabilir. Burada kaç yaş çocuğuna etkinlik yapacağınız çok önemli.
Evinizin içinde bir Montessori olması gerekiyor:
- Günlük yaşam beceri materyalleri
- Duyu eğitimi materyalleri
- Matematik materyalleri
- Dil bilgisi materyalleri
- Kozmik eğitim materyalleri
Evinizin içinde kimin Montessori rehberi olacağı oldukça önemlidir. Çocuk materyali rehberden alır, neyle oynadığını anlar ve sonunda onun hakkında bir fikir edinip ustalaştığında rafa kaldırılır. Bu ustalaşma aşamasını çoğu zaman yanlış yorumluyor ve "sıkılmak" olarak geçiştiriyoruz. Ancak aslında çocuğun oynadığı bir oyuncağı anlaması ve ustalaşması çok önemlidir. Esas işlevini anladığı materyali, geliştirmeye başladığında onda ustalaştığını anlayabilirsiniz.
Çocuk istediği materyali (oyuncağı) seçebilir, ancak unutmayın ki başka bir materyal almak için elindekini mutlaka rafa kaldırması gereklidir ve bu sıkılmak değildir. Tüm bu süreç çocuğun öğrenmesini kolaylaştırır, küçümsenmemesi gerekir.
Evinizde yapabileceğiniz çok basit Montessori etkinlikleri var:
Montessori yöntemi ile çocuğunuzun yaşına göre etkinlik yapabilirsiniz. Örneğin çocuğunuzun duyu gücünün gelişmesi için “duyu eğitimi materyallerini” kullanabilirsiniz. Bir fırın tepsisinin içine salatalık kesip koyarak bebeğinizi serbest bırakıp dokunsal duyularının gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz. Çocuğunuzun yaşına göre daha komplike
Bu etkinliklerde kesinlikle neyi nasıl yapması gerektiğini söylememelisiniz. Çocuk her şeyi kendisi keşfetmeli. Burada ancak telkinci olabilirsiniz. “Şunu yapsak daha mı iyi olur?” gibi cümleler, “yapmalısın, yapacaksın” cümleleri yerine tercih edilmelidir.
Montessori eğitimin uygun bir çocuk odası nasıl kurulur?
- Erişebilirlik
- Kategorizasyon
- Ulaşılabilirlik
- İdeal Yükseklik
Bu detaylara dikkat ettiğinizde aslında Montessori'ye uygun bir çocuk odası kurulumu oldukça kolay bir işlemdir. Esas olanın çocuğun eşyalarına, oyuncaklarına ailesine ya da birine ihtiyaç duymadan hemen erişebilmesidir. Mu-utlaka her ürün grubu kategorize edilmiş olmalı ve çocuğunuz, aradıklarını kendi alanında bulunmalıdır. Arzu ettikleri çocuğunuzn erişebileceği kadar yükseklikte olmalı, ulaşabileceği rahatlıkta bulunmalıdır. Kısacası oyuncaklarını kesinlikle bir baza ya da dolap içerisinde kilitlememeniz gerekiyor. Ayrıca çocuğunuzun yatağı da ideal boyutta olmalı istediği zaman girip çıkabilmelidir.
İnternetten Montessori eğitimine uygun materyalleri satın alırken dikkat edin:
Türkiye’de yine birçok ebeveyni Montessori materyali satışında suistimal etmekteler. Aradığınız ürünleri evde kendinizin yapabileceğini, yatak vb. eşyalar alacakken “sadeliği” seçmeniz gerektiğini unutmayın. Montessori eğitim kurumları konusunda da kesinlikle okullardaki öğretmenlerin Montessori eğitimi olduğu konusunda emin olmanız gerekiyor. Montessori’nin bebeklikten itibaren başlayıp uzun bir süreç olduğunu da aklınızdan çıkarmayın.
