Nerede ve nasıl yemek yediğimize gerçekten de dikkat etmemiz gerekiyor. Evimizde ya da dışarıda hijyenin ne kadar önemli olduğunu biliyor, görüyoruz. Nitekim özellikle dışarıda besin tüketmek, bizi bazı tehlikelere karşı açık bir hedef haline getirebiliyor.
Bakteriler, konak olarak seçtikleri bedenlerde kısa süre içerisinde etkili olabiliyor. Peki, ya mutfaklarımızda bulunabilen, özellikle restoran mutfaklarında daha sık rastlanan tehlikeli bakteri türleri neler? Küçük bir araştırmayla bu konuda oldukça fazla kaynak bulduk ve sizin için bir derleme yaptık.
1. Kampilobakter:
Çoğu gıda zehirlenmesinin arkasında olan kampilobakter, genellikle yiyeceklerin temiz şekilde tüketilmesiyle ortaya çıkıyor. Hayvanların ve insanların bağırsak bölgesinde bulunan bu bakteri türü, genellikle hayvan dışkısı bulaşmış olan yiyeceklerin temizlenmeden tüketilmesiyle yaygınlaşıyor.
Tavuk ve yumurtaların bu bakteriyi yoğun miktarda içerdiği konusunda uyarılar var. Kısaca söylemek gerekirse aldığınız besinlerin hijyen durumlarına dikkat etmelisiniz.
- Bulaştığında ne oluyor?
3 ila 5 gün içerisinde semptomlar kendisini göstermeye başlayabiliyor. Yayın olarak ateşli bir rahatsızlığa neden olsa da bağırsak sorunlarına, nadir olarak gözlemlenen Guillain-Barre sendromuna neden olabilir.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Yiyeceklerimizi 70 derece ve üzerindeki sıcaklıkta pişirerek kampilobakterleri öldürebilirsiniz.
2. Salmonella:
Yemek sanayisinin belki de en ünlü bakterilerinden olan salmonella, medyada da kendisine sık sık yer buluyor. İnsan ya da hayvanların bağırsak yollarında yaşayabiliyor. Kirli su ya da besinlerle konaktan konağa geçiş yapabiliyor.
Çiğ gıdaların kötü şekilde korunmaları da salmonella bakterilerinin yaygınlaşmasına yol açabiliyor. En dikkat çekici özelliği ise ürediği gıdanın tadında, renginde ya da kokusunda bir değişime neden olmaması. Zaten onu bu denli ünlü kılan en önemli özelliği de bu.
- Bulaştığında ne oluyor?
Kirli su ya da besinlere hayvan bağırsaklarından bulaşabiliyor. İlk 12 ila 72 saat arasında ateş, baş ağrısı, kramplarla kendisini belli ediyor. Özellikle çocuk ve yaşlıları fazlasıyla etkileyebiliyor, hatta vücut direnci düşükse ölüme bile neden olabiliyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Yiyeceklerinizin 70 derecede 2 dakika veya daha fazla süreyle pişirilmiş olması gerekiyor. Bu işlem bakteriyi öldürse de eğer soğuk bir ortamdaysanız, daha yüksek derecede ve daha uzun sürelerle pişirme işlemi yapabilirsiniz.
3. Staphylococcus Aureus:
Gıda bakterileri arasında en hızlı çoğalan türlerden olan Staphylococcus Aureus, ayrıca hastalıklara neden olabilecek zehirli toksinler salgılayabiliyor. Her 4 insandan 1’i bu bakteriyi cildinde, saç diplerinde, yemek borusunda ya da solunum yolunda taşıyor. Genellikle ciltten cilde temasla bulaşsa da gıdalar üzerinden de konak değiştirebiliyor.
Özellikle salata, soğuk sandviç gibi pişirilmeden servis edilen yemeklerde çok sık rastlanabilen Staphylococcus Aureus, pastorize edilmemiş süt ve süt ürünlerinde de bulunabiliyor. 4 ila 46 santigrat derece arasında yaşayabilen bakteri yemek pişirilirken ölebiliyor. Nitekim salgıladığı toksinler varlığını sürdürüyor.
- Bulaştığında ne oluyor?
Oldukça yaygın ancak kısa süren semptomlara neden oluyor. Belirtiler genellikle 1 ila 6 saat arasında değişebiliyor. Kusma, karın ağrısı ya da diyare ise en sık görülen şikayetler arasında yer alıyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Satın aldığımız sebzeleri, temiz ellerimizle özenle yıkayarak, hayvansal gıdaları iyi bir şekilde koruyarak engel olabiliriz.
4. Clostridium Perfringens:
Pişmemiş etler, hazır şekilde satılan paketlenmiş et türevi gıdalar, bu bakteriye sahip olabilir. Yaşarken ürettiği sporlar, yüksek sıcaklıkta bakteri öldükten sonra aktif kalmaya devam eder. Clostridium Perfringens, çok az oksijene sahip ortamlarda da aktif şekilde üreyebilir.
- Bulaştığında ne oluyor?
Bu bakteriye sahip bir besini tükettikten 8 ila 24 saat sonra mide bulantısı, ağrısı ve diyare yaşamanız çok normal. Nadiren kusma ve yüksek ateşe de neden olabiliyor. En önemli kaynağı ise pişmemiş etler olarak belirtiliyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Çoğalmasını engellemek için 5 santigrat derecenin altındaki bir sıcaklıkta saklamalı, 63 derecenin üzerinde pişirilmelidir. Sporlar bu sıcaklarda da yaşadıkları için süreci en başından kontrol altına almak gerekir.
5. Clostridium Botulinum:
Çok çok nadir görülse de Clostridium Botulinum bakterilerinin gıda maddelerini sevdikleri biliniyor. En yaygın kaynakları arasında konserve et, balık ve konserve sebze yemekleri bulunuyor.
- Bulaştığında ne oluyor?
İnsanlara bulaştıktan sonra görme bozukluklarına neden olabiliyor, görüşü etkiliyor, felce neden olabilecek kadar ileri gidebiliyor. Nadir de olsa toksinleri ölümcül derecede şiddetli olabiliyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Son kullanma tarihi geçmiş konserve yiyecekleri tüketmemek en önemli detaylardan birisidir. Almış olduğunuz konservelerin iç basınçtan dolayı şişmemiş olduklarına dikkat edin. Böyle bir konserveyi atarken iki kat poşete koymayı da unutmayın.
6. Listeria:
Listeria bakterisi, sağlıklı olan hayvanların bedenlerinde bulunan bakterilerden birisidir. Hayvanlara zarar vermez ancak hayvansal gıdalar ile insanlara geçtiğinde enfeksiyona neden olabilir.
- Bulaştığında ne olur?
Hamile kadınlar ve zayıf bağışıklık sistemine sahip insanlar için son derece zararlı olabilir. Zaman zaman bu enfeksiyonların ölümle sonuçlandığı da gözlemlenmiştir. Konak vücutta semptomlarını göstermesi 30 günü bulabilir. Ateş, baş ağrısı, menenjit gibi belirtileri görülür.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Hayvansal gıdaların 75 santigrat ve üzerinde bir sıcaklıkta pişirilmesiyle ölürler. Nitekim yumuşak peynirler, pişmemiş yumurtalar ve bazı işlenmiş et ürünlerinde listeria bakterisinin çoğalabildiği gözlemlenmiş durumda.
Hamileler ve bağışıklık sistemi düşük olan insanların listeria bakterisi dolayısıyla bozulmuş gıdalarla temas etmemeleri de tavsiyeler arasında bulunuyor.
7. E-Coli:
Özellikle öğütülmüş ve işlenmiş etlerde bulunan e-coli bakterileri, ayrıca pastörize edilmiş süt, yumuşak peynirde de bulunabilir. Yumuşamış meyve ve sebzelere, kirli meyvelerden elde edilen meyve sularında da bulunduğu görülmüştür.
- Bulaştığında ne oluyor?
E-Coli, genelde insanlar için zararsızdır ancak bazı e-coli türlerinin zararlı olduğu söylenebilir. Bu zarar ise kendisini yüksek ateş, kanlı diyare veya böbrek rahatsızlığına kadar götürebilir. Nadiren de olsa e-colilerin ölüme neden oldukları gözlemlenmiştir. E-coli içeren yiyecekler tüketildikten 1 ila 10 gün sonra bağırsakta enfekte olmaya başlayabilir.
- Nasıl engelleriz?
Az pişmiş yiyecekler, e-coli bakterisinin yoğun olarak bulunduğu yerler olabilir. Özellikle pişirme anında ve pişirmeden önce yiyecekleri saklarken çok dikkat etmek gerekir.
8. Bacillus Cereus:
Bu bakteri, listenin üst sıralarında yer alan salmonella ve campylobacter bakterilerine karşı koyan bir türdür. Tehlikeli bakterilere baskın geldiği için hayvanların yemine dahil edilir. Bitkisel kaynaklı olduğu için toprakta ve bitkisel gıdalarda da bulunabilir.
- Bulaştığında ne olur?
İnsana zarar veren 2 türü bulunur. İki türden ilki 1 ila 5 saat içerisinde istifraya, diğeri de 6 ila 15 saat içinde sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir. Bir tür besin zehirlenmesi olan bu semptomların etkisi ise kısa sürelidir.
- Nasıl engelleriz?
Bu bakterinin özellikle salgıladığı toksinler ısıya ve tuza karşı dayanıklıdır. Yüksek derecelerde yemek pişirmek, üremesine engel olmaya bilir. Pişen yiyeceklerin saklanması durumunda hızlı şekilde üreyebilir. Bunu engellemek için pişmiş yiyeceğin hava ile temasını olabildiğince az tutmak gerekir. Pişmiş yiyecekleri dar kaplarda saklamak etkili bir çözümdür.
9. Shigella:
Shigella bakterisi en çok pişirilmeye ihtiyaç duymayan gıda ürünlerinde, sandviçlerde ve salatalarda bulunabilir. Diğer bakterilerden çok daha kısa sürede etki edebilir.
- Bulaştığında ne olur?
1 ila 3 gün içerisinde kramp, ateş, mide bulantısı ve diyare etkileri görülebilir. Bu etki genellikle 1 haftadan daha uzun sürmez. Bünyesi hassas olanlarda etkisi bir aya kadar uzarken eklem şişmesi, ağrılı idrar yapmaya kadar ilerleyen semptomlara neden olur.
- Nasıl engelleriz?
Mutfak ortamında hijyen kurallarına ciddi şekilde dikkat etmek gerekir. Kişisel hijyen hususları, özellikle açık alanlarla büyük önem taşır. Ellerinizi sık sık yıkayarak bu bakterinin olası etkilerinden kaçınabilirsiniz.
10. Vibrio parahaemolyticus:
Vibrio sadece gıda tüketimiyle değil, açık yaraların kirli su ile temasıyla da bulaşabilir. En sık deniz mahsüllerinde, özellikle istiridye ve diğer kabuklu deniz hayvanlarında karşılaşılır.
- Bulaştığında ne olur?
2 ila 8 gün arasında değişen mide rahatsızlıklarına sebep olabilir. Zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlarda septik şoklara ve cilt kabarmalarına neden olabilir.
- Nasıl engelleriz?
Deniz mahsullerini tüketmeden önce iyi pişirmek, kabuklu deniz canlılarının da minimum 191 santigrat derecede kızarmasını sağlamak gerekiyor.
Sonuç: Yemek pişirmek, depolamak ya da işlemek oldukça dikkat edilmesi gereken kurallara sahip. En geçerli önlem güvenilir restoranlardan yemek yemek, malzemeleri de güvenilir yerlerden satın almaktır. Hijyen kurallarının sadece sizin için değil, çevrenizdeki herkes için olduğunu unutmamak gerekir.
