‘‘Bir Günday & Saylak Fikri’’ olarak geçtiğimiz günlerde Netflix’te yayına giren Netflix Türkiye yapımı ‘‘Uysallar’’ adlı diziyi izlediniz mi? İzleyenler, dizinin kilit noktalarından birinin punk müzik ve punk yaşam tarzı olduğunu biliyordur. Öner Erkan tarafından canlandırılan Oktay karakterinin genç yaşlardan itibaren ruhuna işleyen punk’ın yolculuğuna dair ne kadar bilgiye sahibiz?
Yönetmenliğini Onur Saylak’ın, senaristliğini Hakan Günday’ın üstlendiği Netflix orijinal dizisi Uysallar, 30 Mart 2022’de yayına girdi. Haluk Bilginer, Uğur Yücel, Songül Öden ve Öner Erkan gibi usta isimleri kadrosunda barındıran ve kısa sürede adından bahsettirmeyi başaran dizinin senaryosunda; punk müziğin ve punk yaşam tarzının fazlasıyla baskın oluşu dikkatlerden kaçmadı. Niyetimiz, spoiler vermek değil; ancak dizinin gidişatına bu denli etki eden punk’ın ne olduğunu bu yazımızla sizlere açıklamak istedik! İşte dünden bugüne punk’ın öyküsü...
Punk müzik nedir?
Kısaca punk olarak adlandırılan punk rock, 1970’ler itibariyle rock’n’roll müziğin alternatif türü olarak çıkmış bir müzik türüdür. Ana akımda yer alan pop müziğin tüm gerçeklerini reddederek günden güne ün kazanan punk rock; hızlı ritmi, enerjisi, kısa müzik formları ve minimal enstrümental kaygıları sayesinde müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmakla kalmayıp tüm dikkatleri üzerine çekerek adından bahsettirmeyi başardı. Londra, Washington DC, New York City, Los Angeles, San Francisco ve Boston gibi önemli eyalet ve şehirlerde sahne alan punk rock; yeni müzik keşfetme heyecanıyla tutuşan pek çok genç müzisyene de ilham oldu.
Punk nerede doğdu?
Punk müziğin 1970’lerde ilk kez Londra’da ortaya çıktığı söylense de kimileri, punk’ın aynı dönemde Londra’da değil, New York’ta ortaya çıktığını iddia etmektedir. 1970’lerde doğan punk’ın gelişimi ise farklı ülkelerde günümüzde adına aşina olduğumuz gruplar tarafından sırtlanmıştır. Şimdi masum bir spoiler zamanı. En ufak bir spoiler’a tahammülü olmayanlar, bu cümleyi diziyi izledikten sonraya saklasın lütfen:
Dizide, Oktay karakterinin henüz Ankara’da ailesiyle yaşadığı gençlik yıllarında fazlasıyla etkilendiği; yıllar sonra tekrar Ankara’ya döndüğünde odasında gizlediği kasetini bulduğu grubun Sex Pistols olduğunu ve bu grubun başta İngiliz punk’ı olmak üzere tüm punk tarihine adını altın harflerle yazdırdığını hatırlatmak isteriz. Oktay'ı geçmiş güzel günlere götüren ve bugün tekrar punk'a yönelten, Sex Pistols'tan başkası değildi!
Punk kulağa nasıl geliyor?
Punk’ı betimlememiz gerekirse, pek çok popüler müzik türünü birleştiren kapsayıcı bir müzik olduğunu söyleyebiliriz; fakat punk’ın en belirgin ve keskin özelliği, kesinlikle pop müziğe kıyasla daha hızlı ve agresif olma eğilimidir. Punk gruplarının, bilinen geleneksel rock gruplarına nazaran grup üye sayısı düşüktür. Bu durum sizi yanıltmasın! Grup üye sayısı düşük de olsa punk’ın geleneksel rock'tan daha az sesli olduğunu söylemek imkansız. Punk bu yönüyle, az kişiyle çok ses çıkarmanın sözlükteki karşılığı gibi denebilir.
Punk müziğin ve yaşam tarzının özellikleri
Punk’ın kulağa nasıl geldiğini anlattık; ancak yine de bir müziğin punk olabilmesi için gereken belli özellikleri ve punk’ı bireyler için müzikten öte bir yaşam tarzına eviren noktaları sıralamakta da fayda olduğunu düşünüyoruz. Özellikle punk yaşam tarzına yönelik vereceğimiz maddeleri, Oktay karakterinin punk’a geri dönüşü esnasında bir bir uyguladığını görmek de mümkün!
Punk müziğin özellikleri:
- Hızlı tempo
- Basit harmoni ve melodiler
- Kısa müzik formları
- İsyankar şarkı sözleri
Punk yaşam tarzını benimseyebilmek için uygulananlar:
- Kızılderili saç modeli (Mohawk adıyla da bilinir. Kimileri tarafından doğal saçla elde edilirken kimileri tarafından peruğu kullanılır. Dizide Moloz karakterinin bu saç modelini kendi doğal saçıyla, Oktay’ın ise perukla elde ettiğini görüyoruz.)
- Yırtık tişörtler
- Deri ceketler ve pantolonlar
- Zımba ve diken içeren aksesuarlar
- Makyaj
- Baş kaldırı, isyan ve toplumsal normları reddetme güdüsü
Punk’ın alt kategorileri
- Pop punk
- Harcore punk
- Glam punk
- Post-punk
- New wave
- Noise rock
Punk müziğin çeşitli alt kategorileri mevcuttur. Bu kategoriler, müzikal özellikleriyle birbirinden ayrılır; günün sonunda punk çatısı altında toplanır. O alt kategorilerden en çok bilinenler yukarıda sıraladığımız şekildedir.
Peki Punk öldü mü?
Günümüzde, punk’ın eski gücüne sahip olmadığını ve müzik sahnesinden neredeyse tamamen çekildiğini hissettiğimiz bir hava mevcut. Gerek ülkemizde gerek yurt dışında ağırlıklı olarak rap ve pop ikilisini etkin görüyoruz. Öte yandan dizide de punk’ın 30’lu yaşlardaki Oktay’ın gençlik yıllarından kalma bir müzik türü olarak gösterilmesi, gerçek hayattaki durumla birebir örtüşüyor.
Her şeye rağmen punk’ın öldüğünü söylemek doğru olmayacaktır! Özellikle dünyaya adını duyurmayı başaran Green Day, punk’ın hafızalardan tamamen kazınmadığının önemli örneklerinden biri. 1987’de kurulan, 90’ların sonu itibariyle milenyum ve Z kuşağına punk sevgisini aşılayan Amerikan punk grubu Green Day, punk’ın günümüzde süren yankılarının önemli mimarlarından biri. Bunun yanı sıra yine aynı dönemlerde (ve hatta 2000’lerin başında) adeta bir furya haline gelen; punk’ın çeşitli alt kategorilerinde MTV’nin de gücünü arkalarına alarak öne çıkan Good Charlotte, Sum 41, Blink-182, Billy Talent, My Chemical Romance, The Offspring gibi gruplar da Green Day ile aynı görevi görmüştür.
Ve bonus!
Grunge müziğin önemli isimlerinden, Nirvana adlı efsaneleşmiş grubun solisti Kurt Cobain’in; punk müzik yapmamasına karşın punk enerjisine büyük hayranlık beslediğini biliyor muydunuz? Bu bilgiyi de verdikten sonra, son olarak sizlere ünü ülkesini aşıp dünyaya yayılmış punk efsanesi bazı müzik gruplarını listeleyerek içeriğimizi sonlandıralım:
- Patti Smith (Kendisi bir grup değil; ancak punk müziğin doğuşunda etkisi büyük olduğundan listemize eklemek istiyoruz.)
- Sex Pistols
- Ramones
- The Stooges (Bilinen diğer adıyla: Iggy and the Stooges)
- The Clash
- Black Flag
- The Misfits
- Dead Kennedys
- Buzzcocks
- The Jam
- Social Distortion
