NASA, şubat ayında çok önemli çalışmalara imza attı. Bu bağlamda yaklaşık 7 ay önce uzaya fırlatılan ve Perseverance olarak isimlendirilen uzay aracı, 18 Şubat'ta Kızıl Gezegen'e resmen indi. Bu iniş, Mars'ta yaşama dair izler arayacak, olası bir durumda Mars'ta yaşanıp yaşanamayacağına dair bulgular sağlayacaktı. Böylelikle Elon Musk'ın Mars koloni kurma hayallerine yönelik de daha belirleyici sonuçlar elde edilecekti.
Perseverance, şu an için üzerine düşeni başarıyla gerçekleştirdi. Tamamen otomatik olarak Mars yüzeyine yumuşak iniş gerçekleştiren uzay aracı, keşif çalışmalarıyla da önemli işler yapacak. Ancak bu iniş ve Perseverance'in yaptığı çalışmalar, buz dağının yalnızca görünen yüzü. Uzay aracının Mars'a gitmesini sağlayan devasa bir ekip ve bu ekibin içinde de bir Türk bulunuyor. Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe isimli bu bilim insanı, Mars kaşifinin en kritik bileşenlerinden bir tanesi için algoritma yazdı.
Perseverance'in Mars'a inişini sağlayan sistem, Türk profesörün algoritmasıyla yönetildi
1992 yılında ODTÜ İnşaat Mühendisliği bölümünden mezun olan Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, Purdue Üniversitesi'ne gidip yüksek lisans ve doktora yapıyor. 2003 yılında da NASA için çalışmaya başlayan Açıkmeşe, bugünlerdeyse Washington Üniversitesi bünyesinde çalışmaya devam ediyor ve hem NASA'nın hem de Jeff Bezos'un kurduğu Blue Origin için de projeler geliştiriyor. Bundan yıllar önce Mars'a gönderilen Curiosity isimli uzay aracı için gelişmiş bir algoritma yazan bilim insanı, bu algoritmayı Perseverance'e uygulayarak, kaşifin Mars'a yumuşak iniş yapmasını sağladı. Açıkmeşe'ye ulaşmayı başaran BBC News Türkçe, başarılarla dolu olayların anlatıldığı bir röportaja imza attı.
Hem Curiosity hem de Perseverance'in Mars'a inişini sağlayan dört tane önemli güdüm kontrol sistemi algoritması bulunduğunu ifade eden Açıkmeşe, bu algoritmanın kendisi tarafından geliştirildiğini söylüyor. Bunu dünyada yapabilen çok az kişi olduğunu belirten bilim insanı, sektör içinde de herkes tarafından tanındığını, algoritma geliştiricilerinin de birbirleri arasında tanıştığını ifade ediyor. İşte ilk kez Curiosity için geliştirilen sonradan da Açıkmeşe'nin anlattığına göre birkaç saatte Perseverance'e uyarlanan algoritma, "yedi dakikalık terör" olarak isimlendirilen ve Mars atmosferine giriş ile yüzeye iniş anlamına gelen sürecin yönetilmesini sağlıyor.
Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, algoritmayı geliştirmeyi başaran sayılı kişi olduğu için, SpaceX'teki mühendisler tarafından da bilindiğini söylüyor. Bunun üzerine SpaceX'ten iş teklifi alıp almadığı sorulan bilim insanı, 2005 yılında böyle bir teklif aldığını ancak o yıllarda şirketin çok küçük olduğunu, bu yüzden de cevap bile vermediğini söylüyor. Son yıllarda Elon Musk ile de görüştürülmek istenmiş olan profesör, akademik düzeyde çalışmayı tercih ettiği için bu teklifi reddettiğini, SpaceX ile çalışamayacağını ifade ediyor. Bu arada, SpaceX'in benzer bir algoritma için Açıkmeşe'den yardım istediğini, bilim insanının da SpaceX'e destek verdiğini söyleyelim.
Kısa bir süre açıklanan, Türkiye'nin uzay hayali ile ilgili de konuşan Behçet Açıkmeşe, bunun çok önemli bir şey olduğunu, yapılabilirliğinin de mümkün olduğunu ifade ediyor. 2023 yılının agresif bir yaklaşım olduğunu beyan eden profesör, Elon Musk'ın da benzer tavırlar sergilediğini, bazen agresif olmanın daha iyi şeylere yol açabileceğini belirtiyor. Zamanında Türkiye'de benzer koşullar olsaydı ABD'ye gitmeyi düşünmeyeceğini vurgulayan bilim insanı, Türkiye'nin uzayla ilgili programlarında da elinden gelen her türlü yardımı verebileceğini sözlerine ekliyor.
