Uluslararası araştırmacılardan oluşan bir ekip, 4.200 yıl önce meydana gelen büyük bir küresel soğuma olayının yeni pirinç çeşitlerinin ortaya çıkmasına ve pirincin Asya’nın hem kuzey hem de güneyine yayılmasına yol açmış olabileceğini düşünüyor.
1.400’den fazla pirinç çeşidinin gen dizileri kullanıldı:
Dünyadaki en önemli tarımsal ürünlerden biri olan pirinç, küresel nüfusun yarısından fazlasının temel gıda maddelerinden biri. İlk olarak 9.000 yıl önce Çin’deki Yangtze Vadisi’ne ekildiği tahmin edilen bu bitki, daha sonra Doğu Asya, Güneydoğu Asya ve Güney Asya’ya yayıldı; buraları ise Orta Doğu, Afrika, Avrupa ve Amerika takip etti. Bu süreçte pirinç gelişti ve farklı ortamlara uyum sağladı ancak bu yayılıma dâhil olan yollar, zamanlama ve çevresel güçler hakkında çok az şey biliniyor.
Bu noktada çalışmayı yapan araştırmacılar; coğrafya, arkeoloji ve tarihi; iklim verileriyle birleştirmiş, japonica ve indica çeşitleri gibi iki ana Asya alt türü de dâhil olmak üzere 1.400’den fazla pirinç çeşidinin tüm gen dizilerini kullanarak pirincin Asya üzerindeki tarihsel hareketini yeniden inşa etmişler.Pirinç yetiştiriciliği, bir zamanlar Çin ile sınırlıydı:
Buna göre tarihin ilk 4.000 yılında, pirinç yetiştiriciliği büyük ölçüde Çin ile sınırlıydı. Ardından '4.2k' olayı olarak da bilinen Mezopotamya'dan Çin'e medeniyetlerin çöküşü de dâhil olmak üzere yaygın sonuçları olduğu düşünülen bir küresel soğuma olayı, ılıman ve tropikal çeşitlere dönüşen japonica pirinciyle aynı zamana denk geldi. Yeni gelişen türler; Kuzey Çin, Kore ve Japonya’ya; tropikal türlerse Güneydoğu Asya’ya yayıldı.
Konu hakkında açıklamalarda bulunan araştırmanın başyazarlarından Rafal M. Gutaker, “Bu ani iklim değişikliği, mahsuller de dâhil olmak üzere bitkileri adapte olmaya zorladı. Genomik verilerimiz ve ortak çalışanlarımız tarafından yapılan paleoklimatolojik modellememiz, soğuma olayının daha yumuşak bölgelerde yetişen ılıman japonicanın yükselişiyle aynı zamanda gerçekleştiğini gösteriyor. Bu soğuma olayı, aynı zamanda pirinç tarımının ve çiftçi toplulukların Güneydoğu Asya'ya göçüne yol açmış olabilir” dedi.
Küresel soğuma olayından sonra tropikal japonica pirinci çeşitlenmeye devam etti. Bu noktada pirincin, yaklaşık 2.500 yıl önce muhtemelen geniş ticaret ağları ve bölgedeki mal ve halkların hareketi nedeniyle Güneydoğu Asya’daki adalara ulaştığı tahmin ediliyor.
Öte yandan indica pirincinin yayılması nispeten daha yeni ve daha karmaşık. Araştırmacılar, indicanın yaklaşık 4.000 yıl önce Hindistan’ın Ganj Vadisi’nden çıktıktan sonra 2.000 yıl önce Hindistan’dan Çin’e olan göçünü izlediler.
Pirinç çeşitliliğinde suyun en sınırlayıcı faktör olduğunu düşünen ekip, daha sonrasında sıcaklığın anahtar faktör olduğunu fark etti. Yapılan analizler, ısı birikimi ve sıcaklığın tropikal ve ılıman japonica pirinç çeşitleri arasındaki genomik farklarla oldukça bağlantılı olduğunu ortaya koydu.
