Güneş etrafında dönen bir 'cüce gezegen' olarak yeniden sınıflandırılan eski tam gezegen Plüton'un atmosferini Dünya'dan gözlemleyebilmek pek kolay değil. Dünyamızdaki gök bilimciler, Plüton'un uzak bir yıldızın önünden geçişini beklerler, böylece gök bilimciler Plüton'un atmosferinin yıldız ışığı üzerindeki etkisini gözlemlerler. 2016 yılında bu olay yaşandığında gök bilimcilerin 1988 yılından bu yana gözlemlediği bir eğilim yine doğrulanmış ve Plüton'un atmosferinin büyüdüğü tespit edilmişti.
Tüm bu eğilim şimdi tersine dönmüş görünüyor. Geçen sene temmuz ayında benzer bir olay sayesinde Plüton'u gözlemleyen Japonya'daki Kyoto Üniversitesi'nden Ko Arimatsu ve meslektaşları, cüce gezegenin atmosferinin çöktüğünü ortaya çıkardı. Gök bilimcilerin verilerine göre Plüton'daki atmosfer basıncı 2016 yılından bu yana %20'dan fazla bir oranda azalmış.
Plüton'un atmosferi hakkında bilinenler:
Gök bilimciler, uzunca bir süredir Plüton'un atmosferinin Güneş'e yakınlaşınca genişlediğini, Güneş'ten uzaklaşınca da daraldığını biliyorlardı. Güneş Plüton'un buzlu yüzeyini ısıttığı zaman yüzey süblimleşir ve atmosfere nitrojen, metan ve karbondioksit salar. Güneş uzaklaştığında atmosferin donduğu ve gökyüzünden aşağı düşerek Güneş sistemindeki en olağanüstü fırtınalardan birine neden olduğu düşünülür. Plüton, 1989'da yörüngesinin Güneş'e en yakın yerinden geçti ve o zamandan beri yıldızımızdan uzaklaşıyor. Bununla birlikte cüce gezegenin atmosferi, Dünya'nın 100.000'de 1'i kadarlık olan bir seviyeye doğru büyümeye devam ediyordu.
2015 yılında Plüton'un yakınlarından geçen uzay aracı New Horizons'ın geçtiği görüntülerde, Sputnik Planitia adı verilen buzla kaplı ve yarı küre boyunca uzanan bir havza görülüyordu. Gezegen jeologları, bu havzanın Plüton'un atmosferini düzenlemede önemli bir rol oynadığını düşünüyorlar çünkü bu havza, Güneş ile karşı karşıya geldiğinde atmosfere gaz salmaya başlıyor. Simülasyonlara bakılırsa Plüton'un atmosferinin, Güneş'ten uzaklaşıyor olmasına rağmen genişliyor olmasının sebebi de bu.
Aynı simülasyonlar, 2015 yılından bu yana Sputnik Planitia'nın soğumaya başlamış olması gerektiğini gösteriyor ki bu da atmosfer basıncının düşmesinin nedenlerinden biri olmalı. Bununla birlikte küçük bir sorun var; Japon bilim insanlarının hesaplamalarına göre Plüton'un atmosferi bu süre zarfında %1 küçülmeliydi ancak %20'nin üzerinde küçülme görüldü. Bu da bilinenlerden başka faktörlerin de olması gerektiğini gösteriyor. Gök bilimcilerin gözlemde kullandıkları teleskobun da küçük ve yetersiz olduğuna, daha büyük teleskoplara ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekiliyor.
