Geçtiğimiz dönemlerde en çok konuştuğumuz konulardan bir tanesi Rekabet Kurumu'nun zincir marketlere yönelik soruşturmasıydı. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamalardan sonra harekete geçen kurum, Türkiye'deki en büyük zincir marketler ile bazı tedarikçilere 2,7 milyar TL'lik para cezası kesmişti. Geçtiğimiz hafta konuyla ilgili bir açıklama yapan Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, kararın gerekçeli kararının bu hafta açıklanacağını söylemişti. Şimdiyse beklenen oldu. Rekabet Kurumu, 2,7 milyar TL'lik para cezasının gerekçeli kararını açıkladı.
Gerekçeli kararın detaylarına baktığımızda, Türkiye'deki zincir marketlerin doğrudan ya da dolaylı yollarla iletişim halinde olduğu ve kampanyalar, fiyat indirimleri, zamlar ve fiyat geçiş tarihleri gibi konularla iş birliği yaparak hareket ettiği ifade ediliyor. Ayrıca şirketler arasındaki kartelleşme ile ilgili detaylar da gerekçeli karara eklenmiş durumda. Soruşturma kapsamına alınan ancak Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun'a aykırı davranmayan şirketlerin hangileri olduğu da bu gerekçeli kararda yer alıyor.
Marketler arasındaki konuşmalar da paylaşıldı
Rekabet Kurumu'nun zincir marketlere kestiği rekor para cezasının tam 208 sayfalık gerekçeli kararında, şirketler arasındaki görüşmelere de yer veriliyor. Bu görüşmelere baktığımızda, WhatsApp ve e-posta gibi iletişim araçları aracılığıyla iletişim halinde olunduğu ve fiyat güncellemelerinin eş zamanlı yapılmasının sağlandığı görülüyor.
Gerekçeli kararda yer alan WhatsApp mesajlaşmalarından bir örnek:
SAVOLA’da yapılan yerinde incelemede elde edilen, SAVOLA çalışanı (…..) ile “Migros (…..)” olarak kayıtlı, MİGROS kuru gıda kategori müdürü (…..) olduğu anlaşılan MİGROS çalışanı arasında gerçekleşen Whatsapp görüşmesinde,
10.08.2018 tarihinde;
“(…..): (Yudum Ayçiçek yağı 5 Lt ürününe ait etiket fiyatının 35,90 TL olduğu Nevgros reyon görseli paylaşılmıştır.) Migros (…..): Guzel abi piyasa yükselirse sorun yok:) Bu arada raf fiyatları salı gunu itibariyle yükselecek Ptesi organize olup herkesin salı gunune geçmesi gerekiyor (…..): P.tesi.39.95 TL raf fiyatına geçiyoruz. P.tesi sabah mail göndereceğiz size.” 11.08.2018 tarihinde; “Migros (…..): Ok salı gunu itibariyle gecmis oluruz” 14.08.2018 tarihinde; “Migros (…..): Şok market fiyatları geçmemiş (…..): (…) ("Şok market fiyatları geçmemiş" mesajına atfen): 1 lt var onuda geçecek merak etme” (…) ifadeleri yer almaktadır.
Aynı yazışmanın devamında 28.08.2018 tarihinde; “(…..): (CARREFOURSA’ya ait olduğu düşünülen çeşitli etiket görselleri paylaşılmıştır.) Carrefour Sizi bekliyoruz Şok 1 lt Yudum yarın 10.95TL rafta.yarın sizde geçin lütfen.(…..)30 e onaylattık. Sıkıntı çıkmayacak. Yardımını rica ediyorum kardeşim”
29.08.2018 tarihinde;
“(…..): iletildi(ŞOK’a ait olduğu anlaşılan ve içeriğinde “Yudum Ayçiçek Yağı 1 Lt” ürününe ait fiyatın 10,95 TL olarak yer aldığı kısmın kırmızı ile yuvarlak içine alındığı çeşitli etiket görselleri paylaşılmıştır.) Şok” denilmektedir.
Başka bir görüşme ise şöyle:
06.04.2020 tarihinde “Strategy team” isimli Whatsapp grubunda;
“(…..): (…..) Crr fiyat geçişi?
(…..): Hangi üründe abi geçiş? 1 lt mi
(…..): 1lt,5lt, 4lt sanalda yok fiyat geçti mi belli değil?
(…..): Fiyatı geçmişti sorun yok
(…..): Hangi?
(…..): 5 lt geçmiyor kpnuştuk abi Migrosu bekliyor (…..) Bey dün (…..)53 arayacam dedi ya 4 It pet teneke Geçti
(…..): 1lt?2lt Dün konuştuk ya (…..) Bey de yazmış
(…..): Abi konuştuk kesin değil daha geçsekmi emin değiliz daha ürün bazlı kaç tl olacaksa ona göre net kesin belirleyip geçelim haftalık günlük fiyat değiştiriyoruz
(…..): 1lt 15.90 2lt 25.90 (…..): Ok atarız müçterilere Yaptığımı iş değil o zaman dedim 1-2 lt de geçelim toplu yok dedik şimdi ürün ürün uğraşacağız süreç alacak boşuna 1-2 lt ayçiçek geçeveksek o zaman omega kızartma ustasıda geçelim 1-2 lt ayçiçekten pahalı olmalı ya yoksa şok ürünlerde aktivitde maliyet yükseltemeyiz
(…..): Bencede geçmemiz gerekiyor.Gelen uygulama daki fiyatlara bak uçmuş durumda. .. (Yudum Ayçiçek Yağı 4 Lt ürününe ait etiket fiyatının 35,50 TL olarak yer aldığı CARREFOURSA raf görseli paylaşılmıştır.) Abi çarşambaya kadar organize edin Itf teşekkürler’ (…..)54 yazdı Şaka mı bu.Hani geçmişti Crr?
(…..): Geçmişti gerimi çekmiş ya bu adam salak yeminle” ifadeleri yer almaktadır.
Konuşmanın devamında SAVOLA çalışanı (…..) tarafından “(…..) Carrefour” olarak kayıtlı CARREFOURSA çalışanı ile yapmış olduğu Whatsapp görüşmesine ait ekran görüntüsü paylaşılmıştır. Söz konusu görüşmede 06.04.2020 tarihinde;
(…..): Hatta 49,90 tl geçmeyi planlıylruz
((…..) tarafından strategy team grubuna iletilen Yudum Ayçiçek Yağı 4 Lt ürününün etiket fiyatının 35,50 TL olarak yer aldığı CARREFOURSA raf görseli iletilmiş olup bu görsele atfen):
Abi bu ne şakamısnız Siz ya niye fiyatı geri çektiniz Bu ay 1 adet üm sevk edemiyiz bilgine piyasadan haberin yok galiba sonra marjım düşük dersin Sanal markettede kaldırmışın senin geçmen lazım Adamalr geçti dediğim gün
(…..) Carrefour: Bizde yükselttik senin söyleğin fiyatlara geçmiştik Onlar geçneyine bizde geri çektik Geçiriseniz bizde geöeriz 38,90 a 37,90 olmamış
(…..): Ee sonra abi nasik geçmedi bakmryormusun o günden beri 0,40 krş düşük geçmişler sadece sende o fiyatlara geç Niye 35,90 yapıyorusn Birde sanaldan kaldınyorusn işinize geldiği gibi siz bilirsiniz sorun yok istersen 10 tl ye satin stoklar bitince marj %5 düşünce o zaman bildiğini yaparsın eyvallah” ifadeleri yer almaktadır.
Rekabet Kurumu'nun hazırladığı gerekçeli kararda bunlar gibi onlarca WhatsApp ve e-posta paylaşımı yer alıyor. Eğer o görüşmelerin tamamını tek tek okumak isterseniz, buradaki bağlantı ile gerekçeli kararın orijinaline ulaşabilirsiniz. Rekabet Kurumu'nun gerekçeli karara paralel olarak yayınladığı "Topla-Dağıt (Hub-and-Spoke) Karteli nasıl oluşur?" başlıklı YouTube videosunu ise hemen aşağıdan izleyebilirsiniz.
