Gece kafamızı yastığa koyduktan sabah kalkana kadar vücudumuzda ve özellikle zihnimizde bizden habersiz birçok şey yaşanıyor. Uykuya daldığımız andan itibaren birçok evreden geçiyoruz ve rüya gördüğümüz sırada beynimiz, hem kendini hem de vücudumuzu yenileyebilmek için bir dizi işlem başlatıyor.
Biz mışıl mışıl uyurken, tatlı ya da korku dolu bir rüya görürken vücudumuza ve beynimize neler olduğunu, üst üste girdiğimiz uyku evrelerini sizler için anlatmak istedik. Keyifli okumalar dileriz.
Neden rüya görürüz?
Rüyalar, neden rüya gördüğümüz ve rüyaların anlamları, insanlığın başlangıcından beri bir merak ve tartışma konusu olmuştur. Eski insanlar, rüyaların bir kehanetten ibaret olduğunu, fazla rüya gören kişilerin kahin olabileceğini düşünmüşlerdir ancak zaman ilerledikçe ve görülen rüyalar gerçekleşmedikçe, kehanet düşüncesi yavaş yavaş ortadan kalkmıştır.
Bugüne kadar yapılan bilimsel açıklamalarda, beynin kendini ve dolayısıyla hafızamızı yenilemesi, zihinsel bir temizlik yapması ve gün içerisinde yaşadığımız duygu ve düşünceleri pekiştirebilmesi için rüya görmeye ihtiyaç duyduğu söylenmektedir. Hatta geçtiğimiz yıllarda yapılan bir bilimsel çalışma, insanların uyanıkken tecrübe ettiği duygu ve düşüncelerden dolayı rüya gördüğüne açıklık getirmişti.
REM uykusu: gözleriniz dışında tüm kaslar, çalışmayı durdurur
Yazımızın başında da bahsettiğimiz gibi uykunun farklı evreleri vardır ve kafamızı yastığa koyup yavaş yavaş dalmaya başladığımız andan itibaren bu uyku evresine giriş yapmış oluruz. İlk evrenin adı, REM uykusudur ve uykuya daldıktan yaklaşık 45 dakika sonra gerçekleşmeye başlar. Bu evrede gözlerimiz hızlı bir şekilde hareket etmeye devam etmektedir. REM uykusu da adını buradan alır aslında; Rapid Eye Movement, yanı hızlı göz hareketleri.
Hatırladığımız bütün rüyaları tam olarak REM evresinde görürüz. Sağlıklı bir yetişkinin REM evresi 10-35 dakika arası sürer ve bir gece boyunca yaklaşık 6-7 defa REM evresine girilir. Daha önce de dediğimiz gibi bu evrede sadece göz kasları çalışır ancak beyin, arka tarafta son sürat bir şeyler işlemeye devam eder.
REM uykusu sırasında vücut, gün içerisinde yaptığı fiziksel aktiviteleri durdurur, bir nevi felçi hale gelir. Çoğumuz gecenin bir yarısında, halk arasında karabasan olarak da tabir edilen bir uyku felci geçiririz. Aslına bakarsanız bu tamamen bilimsel bir şeydir ve din ile hiçbir alakası yoktur. Karabasan geldiğini düşündüğümüz sırada vücut kendini REM uykusu için hazırlamıştır ve tamamen felçli haldedir, beyin ise çalışmaya devam ettiği için bilincimiz yerinde olur. Biz de tam bu sırada uyanırız, günlük hayatımızda olduğu gibi düşünmeye başlarız ancak vücudumuz kendini kapattığı için hareket edemeyiz.
Düşsüz uyku: non REM uykusu
Adından da anlaşılacağı gibi bu evre, göz hareketlerinin artık gerçekleşmediği bir uyku evresidir. Sağlıklı bir insanın gece boyunca uyku düzeni, 3 non REM ve 1 REM sırasıyla gerçekleşir. Non REM sırasında kalp basıncımız ve nefes alıp verişimiz yavaşlamaya başlar. Tabiri caizse Non REM sırasında, ölü gibi uyuruz.
Non REM evresinde gördüğümüz rüyaları ya çok parça parça hatırlarız ya da hiç hatırlamayız. Bu yüzden de bu evreye verilen bir diğer isim, düşsüz uykudur. Non REM evresi de kendi arasında 3 evreye ayrılır. REM uykusundan Non REM uykusuna geçiş süresine ilk evre, gün içerisinde öğrenilen şeylerin belleğe aktarılmasına ikinci evre, vücudumuzdaki organizmaların kendisini yenilediği evreye ise üçüncü evre adı verilir.
En gerçekçi rüyalar, REM uykusunda görülür
REM uykusu sırasında kan basıncınız, gözleriniz ve hayal gücünüz tam gaz çalışmaya devam eder. Bu sırada gördüğümüz rüyalar, bilincimizin uyku sırasında en açık dönemine denk geldiği için gördüğümüz rüyalar son derece gerçekçi gelmeye başlar.
Uyurgezerlerin ve uykusunda konuşan insanların en aktif olduğu dönem, REM uykusudur. Bu yüzden evinizde veya ailenizde bu tarz davranışlar sergileyen insanlar varsa, bilin ki onlar o anda REM uykularının tadını çıkartıyorlardır.
Beyin loblarımız, rüyadaki en absürd şeyleri bile normal algılamamızı sağlar
Rüya sırasında beyin sapımız ve korteksimiz tamamen aktiftir. Gördüğümüz rüyaların kaynağı da beyin sapımızıdır aslında. Beyin sapından çıkan görüntüler, bir sinyal aracılığı ile görüntü merkezimize uyarı gönderir ve tam olarak o anda rüya görmeye başlarız.
Rüya gördüğümüz sırada beynimizin ön bölgesinde bulunan prefrontal lob dışında diğer tüm loblar çalışmaya devam eder. Prefrontal lob ise bize ahlakı, doğruyu yanlışı, sosyal hayatımızı ve kişiliğimizi gösteren lobdur. Rüya sırasında bu lobun çalışmaması demek, ahlakımızın da ortadan kalkması demek aslında. Yani rüyada hiç tereddüt etmeden birini öldürmemiz, bir caddede çıplak koşup umursamamız, bu lobun uyku sırasında çalışmamasından kaynaklanıyor.
