Şehirlerarası bir yolda aracınızla giderken eski bir çeşme bulup oradan gelen buz gibi kaynak suyunu içtiğiniz zaman ‘İşte bu saf su!’ demiş olabilirsiniz. Ancak saf su, bu demek değildir. Saf su dediğimiz aslında bildiğimiz kimyasal maddedir. Çünkü saf hale getirilmesi için laboratuvar ortamında onlarca farklı kimyasal işlemden geçirilmesi gerekir ve sanıldığının aksine insan sağlığı için zararlıdır.
Bildiğimiz su, içinde tonlarca farklı madde barındırır ve bu nedenle endüstriyel alanda kullanmak için uygun değildir. Bilim insanları hem suyun gücünden yararlanmak hem de fazlalıkların çalışmalarına zarar vermesini engellemek için saf suyu icat etmişlerdir. Kafalar biraz karıştı değil mi? Gelin saf su nedir, nasıl yapılır, nerelerde kullanılır sorularının yanıtları üzerinden bu sıradışı maddeyi biraz daha yakından tanıyalım.
Saf su nedir?
İki hidrojen ve bir oksijen atomundan oluşan su, aslında içinde daha pek çok farklı madde barındırır ve bu nedenle saflıktan söz edilemez. Saf su ise bildiğimiz çeşme ya da kaynak suyunun laboratuvar ortamında birçok farklı kimyasal işlemden geçirilmesi sonucu elde edilir.
Saf su, doğal ortamda bulunmaz. Doğada laboratuvar ortamında insan eliyle üretilen saf suya en çok benzeyen su, yağmur suyudur. Ancak yağmur suyunun buluttan yeryüzüne kadar izlediği güzergahta maruz kaldığı onlarca farklı koşulu düşündüğümüz zaman onun da tamamen saf su olduğunu söyleyemeyiz.
Saf su nasıl yapılır?
Nasıl ki evde biraz hidrojeni biraz oksjeni karıştırarak su yapamıyoruz, saf su yapmak da öyle kolay değildir. Saf su nasıl yapılır sorusunu yanıtlamadan önce, bildiğimiz suyun içinde ne var da saf olarak kabul edilmiyor ona bakmamız lazım. Suda bulunan ve saflığını bozan maddelerden bazıları şu şekilde;
- İnorganik iyonlar
- Organik bileşikler
- Bakteriler
- Endotoksinler ve nükleazlar
- Farklı partiküller
- Farklı gazlar
Suda bulunan bu maddelerden bazıları insan sağlığı için de zararlı olduğu için basit bir filtreleme ile ortadan kaldırılıyor. Ancak saf su üretimi hiç de öyle basit bir işlem değil. Çünkü suda bulunan en ufak bir bileşen bile o suyun saf olmadığını gösterir. Saf su yapılırken kullanılan bazı yöntemler şu şekilde;
- Damıtma
- Çift damıtma
- Deiyonizasyon
- Eş akım deiyonizasyon
- Karşı akım deiyonizasyon
- Karışık yataklı deiyonizasyon
- Demineralizasyon
- Ters ozmoz
- Karbon filtreleme
- Mikro gözenekli filtreleme
- Ultrafiltrasyon
- Ultraviyole oksidasyon
- Elektrodiyaliz
Elde edilmek istenen suyun ne kadar saf olması gerektiğine göre bazen tüm bu işlemler, bazen ise yalnızca birkaç tanesi uygulanır. Elbette bu kadar farklı ve detaylı işlem gördükten sonra su, bildiğimiz su olmaktan çıkıyor ve insanın yaşam kaynağı olmak yerine ölümcül bir hale geliyor.
Saf su içilir mi?
İçmeyi bırakın, teninize bile değdirmeyin. Dediğimiz gibi saf su artık o bildiğimiz yaşam kaynağı değil, kimyasal bir madde haline geldi. Demineralizasyon işlemi zaten içinde insan için ne kadar faydalı mineral varsa aldı götürdü. İçinde mineral olmayan suyun, insan için hiçbir önemi yoktur.
Diyelim içtiniz, ki bu konuda yapılmış deneyler var, vücudunuzun elektrolit dengesi bozulacak ve yaşanan su zehirlenmesi sonucu öleceksiniz. Diyelim vücudunuzu saf su ile temizlemek istediniz. Anında toksik etki gösterecek ve değdiği yerde kimyasal yanıklar oluşturacaktır. Bu nedenle endüstriyel alanlarda bile yoğun bir koruma ile kullanılır.
Saf su nerelerde kullanılır?
Madem ne içebiliyoruz ne de yıkanabiliyoruz neden saf su üretiliyor derseniz endüstriyel alanlarda bakmak gerekiyor deriz. Hatta o kadar uzağa bakmanıza bile gerek yok; ütü için kullanılan su, araba akülerine eklenen su, akvaryumlara belirli oranda eklenen su, uçak motorlarında kullanılan su saf sudur.
Daha geniş açıdan bakarsak, ilaç endüstrisinin olmazsa olmaz maddesi saf sudur. Bilgisayar soğutma sistemlerinde, kozmetik sektöründe, elektrik ve elektronik endüstrisinde, nemlendirme amaçlı özel malzemelerde de saf su kullanılmaktadır. Yani su kullanan ancak içindeki diğer bileşenler istemeyen tüm alanlarda saf su bir numaralı tercihtir.
En basit haliyle şöyle düşünebiliriz; suyun içindeki saflığı bozan bileşenler, kullanıldığı alanda da izler bırakırlar. Nasıl ki ütüde kireçli su kullanırsanız makine tıkanır, aynısı tüm alanlarda da geçerlidir. Diğer bir nokta ise iletkenliktir. Saf olmayan suyun içindeki maddeler iletkenlik seviyesini bozacağı için saf hale getirilen su her zaman sabit bir iletken olarak çok daha verimli bir şekilde kullanılabilir.
Bir de ultra saf su var:
Saf su üretimi sırasında kullanılan kimyasal işlemleri anlatmıştık. İşte o işlemlerden bazılarının aynı anda ve yüksek yoğunlukta uygulanması sonucu ortaya saf sudan bile daha saf olan ultra saf su çıkar. Bazı element ve vitamin incelemelerinde bu ultra saf su kullanılır. Ultra saf su, insan için saf suya göre kat be kat daha zararlıdır.
Evde kullandığımız arıtma cihazları saf su üretebilir mi?
Onlarca farklı kimyasal işlem ile ortaya çıkan saf su, musluğun ucuna taktığınız basit bir arıtma cihazı ile üretilemez. Ancak arıtma cihazları sözde arıtma yaparken suyun içindeki bazı mineralleri yok ettiği için suyu saflaştırır ve maalesef insan sağlığına yararlı bileşenleri de ortadan kaldırır.
Eğer musluk suyu içiyorsanız içiniz rahat olsun. Belediyeler, suları belirli bir oranda kirli bırakırlar çünkü o kir bile insan sağlığı için gerekli bakteriler taşır. Eğer şehrinizde özel bir kirlilik yoksa ve içme suyunun düzenli aralıklarla test edildiğinden eminseniz gönül rahatlığıyla musluk suyu tüketebilirsiniz. Elbette bu durum bazı ülkelerde standart olsa da son yıllarda Türkiye'nin de aralarında bulunduğu pek çok ülkede sorunlu olabilir. Ülkemizin pek çok noktasında musluktan akan suyun içilmesi tavsiye edilmiyor.
Endüstriyel alanların olmazsa olmazı saf su nedir, nasıl yapılır, nerelerde kullanılır gibi merak edilen soruları yanıtladık ve aslında insan sağlığına zararlı olduğundan bahsettik. Yaşam kaynağımız olan su, adı saf bile olsa kimyasal işlemlerden geçirilince öldürücü olabiliyor. Demek saf olmak, her zaman o kadar iyi değil.
