Bir orman gezisinde yaptığınız yürüyüş sırasında küçük, sevimli bir sansara denk geldiğiniz zaman onun bu tatlı duruşuna aldanıp sevmeye çalışırsanız muhtemelen hayatınıza o el olmadan devam etmek zorunda kalırsınız. Evet, sansarlar etçil ve son derece vahşi havvanlardır. Zaman zaman meyvelerle de beslenirler ama genel olarak yedikleri şeyler, kendilerinden daha küçük olan memeli hayvanlardır.
Sansarlar hakkında pek bilgi sahibi olmayabilirsiniz çünkü ülkemizde bu canlılardan pek yok. Ancak kendileri binlerce yıl önce ortaya çıkmış bir tür oldukları için bugün dünyanın pek çok noktasında, farklı yoğunluklarda bulunmaktadırlar. Genel olarak yalnız yaşayan bu canlılar, doğum sırasında pek çok yavru doğurabilirler. Gelin sansarlar hakkındaki ilginç bilgilere bakalım ve bu canlıları biraz daha yakından tanımaya çalışalım.
Sansarlar hakkındaki ilginç bilgiler:
- Dünyanın her yerinde sansarlarla karşılaşmak mümkün
- Binlerce yıl önce ortaya çıkmış olan sansarların farklı türleri vardır
- Sansarlar küçük ve hafif, bu nedenle de son derece çevik canlılardır
- Bazen meyve yeseler bile sansarların beslenme düzeninin büyük bir bölümünü et oluşturur
- Sansarlar yalnız yaşayan canlılardır, bazı türlerin çok eşli olduğu görülmüştür
- Karanlığı seven sansarların hareketli bir gece hayatı vardır
- Sansarların içinde bulundukları ekosisteme büyük katkısı vardır
- ABD’de ya da Orta Avrupa’da yaşıyorsanız sigortanıza sansar hasarı maddesini ekletin
- Nokia markasının adı bir sansar türünden geliyor
- Sansanların kürkleri çok değerli ve maalesef sonları bu yüzden gelecek gibi görünüyor
Dünyanın her yerinde sansarlarla karşılaşmak mümkün:
Sansarların büyük bölümü Kuzey Amerika’da yaşamaktadır. Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa ve Asya ülkelerinin neredeyse hepsinde sansarlarla karşılaşmak mümkün. Bu canlılar çoğu zaman taygalarda, iğne yapraklı ormanlarda ve yaprak döken ormanlarda yaşamaktadırlar. Bazen şehir yapılanmasına bağlı olarak, örneğin orman kıyısındaki kasabalarda, şehir hayatına girerek insanlarla karşılaşabilirler. Bulundukları coğrafyaya bağlı olarak fundalık ve çayırlık arazilerde de yaşayabilirler.
Binlerce yıl önce ortaya çıkmış olan sansarların farklı türleri vardır:
Birazdan boyutlarından bahsedeceğimiz sansarlar gibi küçük canlıların yeni ortaya çıkmış bir canlı türü olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak kendileri binlerce yıldır aramızdalar. Örneğin çam sansarı türünün milattan önce 10.500 yılında yaşanmış son buzul çağında ortaya çıktığı düşünülüyor. Avrupa’da yayılmalarının ise milattan önce 4 binli yıllarda gerçekleştiği tahmin ediliyor. Bu kadar uzun süredir bu kadar farklı bölgede yaşayan sansarların yaşadıkları coğrafyalara göre evrimleşmiş türleri şu şekilde;
- Amerikan sansarı
- Newfoundland çam sansarı
- Sarı boğazlı sansarı
- Kayın sansarı
- Nilgiri sansarı
- Avrupa çam sansarı
- Japon sansarı
Sansarlar küçük ve hafif, bu nedenle de son derece çevik canlılardır:
Eğer daha önce araştırma yapmadıysanız sansar denilince pek çok kişinin aklına panter boyutlarında bir canlı geliyor. Aslında sansarlar 35 - 43 cm arasında bir canlı türüdür. Kuyrukları bazen 27 cm kadar uzayabilir. Ağırlıkları en fazla 2 kilogramdır. Üflesen uçacak gibi görünen bu boyut özellikleri sayesinde sansarlar son derece çevik hareketler yaparlar. Böylece hem avlarını kolayca yakalarlar hem de avcılarından kolayca kaçmayı başarırlar. Yani olumsuz gibi görünen bu durumu avantaja çevirmeyi bilirler.
Bazen meyve yeseler bile sansarların beslenme düzeninin büyük bir bölümünü et oluşturur:
Sansarların evrimsel süreç sonunda bu kadar çevik canlılar haline gelmelerinin büyük bir nedeni etçil olmalarıdır. Sinsice avına sokulan sansar, hızla üzerine atlar ve sağlam pençeleriyle avını tutarak keskin dişleriyle işini bitirir. Sansarlar yaşadıkları bölgeye bağlı olarak sincapları, tarla farelerini, farklı fare türlerini, tavşanları ve balıkları avlarlar. Bazen böcek ve yumurta yedikleri de görülmüştür. İlginç olan ara sıra meyve, çoğunlukla çilek yemeleridir. O kadar et üstüne iyi bir tatlı güzel gidiyor olsa gerek.
Sansarlar yalnız yaşayan canlılardır, bazı türlerin çok eşli olduğu görülmüştür:
Sansarlar, sürü hayvanı değildirler. Hatta bir aileleri bile olmaz. Sansarlar yalnız hayvanlardır. Her yıl Temmuz, Ağustos aylarında yaşanan çiftleşme döneminde dişi ve erkek sansar bir araya gelir ve çiftleşir. 8 aylık gebelik sonunda kör ve tüysüz 2 ile 5 arasında yavru doğar. Sansarlar aile kurmadıkları için çok eşli olarak yaşarlar. Türün hem erkek hem de dişi üyelerinin birden fazla partneri olduğu durumlar görülmüştür.
Karanlığı seven sansarların hareketli bir gece hayatı vardır:
Özellikle çam sansarı türünün üyelerinin gece vaktinde, hatta Ay’ın bile olmadığı karanlık gecelerde çok daha aktif oldukları görülmüştür. Terk edilmiş kuş yuvalarında, sincap yuvalarında, kaya yarıklarında ve ağaç kovuklarında yaşarlar. Kış aylarını atlatmak için yer altına yuva yaparlar ya da hazır yapılmış bir yuvaya çöreklenirler. Yuvayı sahiplenen sansar, av yoğunluğuna göre kendine bir menzil alanı belirler. Bu alanı anal ve abdominal koku bezlerinden salgıladığı sıvılarla işaretler.
Sansarların içinde bulundukları ekosisteme büyük katkısı vardır:
Tüm canlılar gibi sansarlar da içinde bulundukları ekosistemin ayrılmaz bir parçası halindedirler. Hem av hem de avcı olarak bu sistemin devam etmesini sağlayan sansarların en büyük katkısı, yedikleri meyvelerdir. Sansarlar, bir meyve yedikten sonra bir kısmını sindirir geri kalan kısmını dışkıyla bırakırlar. İşte bu dışkıyla etrafa yayılan meyvenin tohumları sayesinde bitki florası da gelişmiş olur.
ABD’de ya da Orta Avrupa’da yaşıyorsanız sigortanıza sansar hasarı maddesini ekletin:
Sansarların yaşadıkları bölgenin şehir yapısına göre bazen insanlarla karşılaştıklarını söylemiştik. Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Orta Avrupa’da yaşayanlar için ise durum biraz daha karmaşık. Çünkü bu bölgelerde sansarlar, yuva bulmak için sık sık park edilmiş arabaların içine girerler ve tüm döşemeyi paramparça ederek kendilerine bir yuva yaparlar. Bu ülkelerde yapılan araba sigortalarında sansar ve benzeri hayvanların verdiği hasara karşı özel maddeler eklenmektedir. Aklınızda bulunsun.
Nokia markasının adı bir sansar türünden geliyor:
Bir dönemin efsane cep telefonu markası Nokia’yı hepiniz bilirsiniz. Peki bu adın anlamı ne hiç düşündünüz mü? 1865 yılında Finlandiya’da kurulmuş olan Nokia markasının adı, bölgedeki Nokianvirta nehri üzerinde yaşayan bir sansar türünden geliyor. Neden bu adı aldığı ise kesin olarak bilinmiyor.
Sansanların kürkleri çok değerli ve maalesef sonları bu yüzden gelecek gibi görünüyor:
Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği verilerine göre şu an için sansarların soyunun tükenmesi gibi bir tehlike söz konusu değil. Ancak pek fazla doğal avcısı olmayan sansarların belası biziz. Sansarların habitatını yok etmemizin yanı sıra bu canlılar o kadar çok avlanıyorlar ki en büyük kaybı bu yüzden veriyorlar. Sansar kürkü tarih boyunca çok sevilmiştir çünkü son derece kalın ve güçlüdür.
Küçücük boyutlarına ve sevimli yüzlerine aldanmamanız gereken sansarlar hakkındaki ilginç bilgilerden bahsederek bu sıra dışı canlıları biraz daha yakından tanımaya çalıştık. Sansarlar hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
