Geçmişinin milattan önce 6 yılına kadar uzandığı tahmin edilen satranç oyunu, her zaman en popüler masa oyunlarından biri olmuştur. Netflix’te yayınlanan The Queen's Gambit dizisi ile bu oyuna olan ilgi daha da artmış durumda. Peki, satranç nasıl oynanır? Satranç, zarların belirlediği bir kader ile ya da gönlünüzden geçtiği gibi oynayabileceğiniz bir oyun değil. Oldukça katı, temel kuralları var.
Satranç nasıl oynanır sorusunun yanıtı için bazı temel satranç kurallarını bilmek gerekiyor. Bunlar taş dizilimi, taşların hareketleri ve yapabilecekleri hamleler gibi temel kurallardır. Bu kuralları tam olarak anladıktan ve daha sonra bazı önemli başlangıç hareketlerini öğrendikten sonra satranç nasıl oynanır biliyor olacaksınız ancak bir usta olmak için her konuda olduğu gibi bolca pratiğe ve araştırmaya ihtiyacınız var.
Kısaca satranç nasıl oynanır?
Detaylara girmeden önce kısaca satranç nasıl oynanır bahsetmek gerekiyor. Satranç; iki kişi ile, sekize sekiz 64 kareden oluşan bir tahta üzerindeki farklı hareket yeteneklerine sahip 6 temel, toplam 32 taş ile oynanan bir oyundur. Genel olarak siyah beyaz olan taşlar oyuncunun tam önünde bulunan ilk iki sıraya dizilir. İlk sırada sırasıyla kale, at, fil, vezir, şah, fil, at, kale taşları; ikinci sıraya ise 8 adet piyon dizilir.
Taşlar kendi yeteneklerine göre hareket ederler ve at dışında hiçbir taş, diğer taşın üzerinden atlayamaz. Bir oyuncunun taşı diğer oyuncunun taşı üzerine geldiği zaman o taş tahtadan kaldırılır. Bir oyuncu diğer oyuncunun şahını hamlesiz bırakana ya da süreli oyunlarda zaman dolana kadar oyun devam eder. Taş dizilimi konusunda vezir önemlidir. Vezir kendi rengindeki kare üzerine yerleştirilir. Siyah vezir siyah kareye gibi.
Burada bahsettiklerimiz ve bahsedeceklerimiz satranç konusundaki temel kurallardır. Süreli oynama, dokunduğun taş ile oynama, çıkmaza girilen ölü pozisyonda oyunun bitirilmesi, en passant ve castling gibi daha pek çok detay ve gelişmiş kural bulunuyor. Ancak yeni başlayanlar için şimdilik temel kurallar oldukça iş görür bilgiler olacaktır.
Satranç taşları ve hareket yetenekleri:
- Piyon
- Kale
- At
- Fil
- Vezir
- Şah
Piyon: En güçsüz taş gibi görünebilir ancak kullanmasını bildiğinizde oyunun seyrini değiştirirsiniz
Satrançta her oyuncunun 8 adet piyonu olur ve bu piyonlar oyuncuya en yakın ikinci sıraya yerleştirilir. Henüz hareket ettirilmemiş bir piyon ilk hareketinde tek hamlede iki kare ileri gidebilir ama daha sonraki hamlelerde yalnızca tek kare ileri gidebilir. Diğer yönlere hareket edemez. Ancak çaprazında bir taş varsa piyon tek kare çapraz ilerleyerek taşı alabilir.
Piyonun en dikkat çeken noktası ise terfi edebilme özelliğidir. Oyun boyunca ilerleyebilen ve rakip oyuncuya en yakın sıradaki herhangi bir kareye varabilen piyon terfi ederek kale, at, fil hatta vezir bile olabilir. Az bilinen bir kurala göre piyon, hala tahtada olan taşlardan biri olarak da terfi edebilir. Yani terfi alan piyon ile beraber tahtada aynı oyuncunun iki adet veziri olabilir. Terfi edebilecek piyon sayısının sınırı yoktur.
Kale: Tek başına güçlüdür, ancak diğer taşlar olmadan anlam ifade etmez
Satrançta her oyuncunun iki adet kalesi olur ve bu kaleler oyuncuya en yakın ilk sıranın iki ucunda yer alır. Kale yalnızca yatay düzlemde, dilediği yöne, dilediği kare boyunca ilerleyebilir. Kale hiçbir şekilde çapraz ilerleyemez ve herhangi bir taşın üzerinden atlayamaz.
At: Tahtanın en kıvrak taşıdır, hamlelerini iyi hesaplamanız gerekir
Satrançta her oyuncunun iki adet atı olur ve bu atlar oyuncuya en yakın ilk sırada, kalelerin hemen yanında yer alırlar. Taşların üzerinden atlayabilen tek taş attır. At L şeklinde ilerler. Yani yatay düzlemde iki kare dilediği yöne ve ardından yine yatay düzlemde dilediği yönde tek kare. Atın hareket yeteneklerini görseldeki yeşil noktadan anlayabilirsiniz.
Fil: Hamle yetenekleri ile oyuncuya tahtada farklı bir boyut kazandırır, özellikle at ve vezir ile kullanmasını bilirseniz rakibinizi köşeye sıkıtıştırmanız an meselesidir
Satrançta her oyuncunun iki fili olur ve bu filler oyuncuya en yakın ilk sırada, atların hemen yanında yer alırlar. Filler yalnızca çapraz olarak, dilediği kare boyunca ilerleyebilir. Fil hiçbir şekilde yatay düzlemde hareket edemez ve herhangi bir taşın üzerinden atlayamaz. Her fil, ilk yerleştirildiği karenin rengindeki kareler üzerinde hareket eder.
Vezir: Her açıdan sınırsız yetkiye sahiptir, tüm bunları Şah'ı korumak için kullanmanız gerekir
Satrançta her oyuncunun bir veziri olur ve bu vezir kendi ile aynı renkteki karenin üzerinde, şah ile fil arasında yer alır. Vezir çapraz dahil dilediği yönde, dilediği kare boyunca ilerleyebilir. Vezir herhangi bir taş üzerinden atlayamaz. Vezirin her hamlesi başladığı hareket ile biter. Yani çapraz ilerlemeye başlayıp daha sonra yatay yönde ilerleyemez. Her hamledeki hareketi o hamleye özeldir.
Şah: Ele geçirilemez, ancak boyun eğer
Satrançta her oyuncunun bir şahı olur ve bu şah oyuncuya en yakın ilk sırada, vezir ile filin arasında yer alır. Şah çapraz dahil dilediği yönde, yalnızca tek kare ilerleyebilir. Şah, rakip oyuncu tarafından ele geçirilen bir taş değildir. Şah mat denilen, şahın çaresiz bırakıldığı bir pozisyona gelindiği zaman oyun tamamlanmış olur.
Bilmeniz gereken 20 temel hamle tavsiyesi:
- Oyuna sokmanız gereken ilk taşlar filler ve atlardır.
- Hamlelerinizi tahtanın kenarına değil, ortasına doğru yapın.
- En doğru başlangıç hamlesi, şahın önündeki piyonu iki kare oynatmaktır.
- Şahın etrafını her daim korumada tutun.
- Veziri oyuna olabildiğince geç sokun.
- Kale, oyuna giren son taş olmalıdır.
- Kale önlerindeki piyonları iyi bir neden olmadıkça oyuna sokmayın.
- İyi bir neden olmadığı sürece aynı taşı üst üste iki kere oynamayın.
- Oyundaki tüm taşlarınızı bir kez oynadıktan sonra aynı taşla tekrar oynayabilirsiniz.
- Piyonları birbirini engelleyecek biçimde oynamayın.
- Taş almadan taş kaybedeceğiniz bir hamle yapmayın.
- Yaptığınız her hamle, rakip şaha yönelik olmalıdır.
- Rok yöntemi ile şahı ve kaleleri hiç hareket ettirmeden bir koruma sağlayabilirsiniz.
- İki taşı aynı anda tehdit edeceğiniz hamlelerde mutlaka rakinin bir taşını alırsınız.
- Şaha çapraz saldırı hamlelerini yapın.
- Rakip şahını kendi taşları arasına sıkıştırın.
- Kazançlı hamleler öncesi atın hareket etmesi için bir piyon feda edilebilir.
- Saptırma yönteminde büyük bir hamle için küçük bir taşı öne sürerek rakibin dikkatini dağıtabilirsiniz.
- Şah savunmasında piyonlar ve kaleler en büyük silahınızdır.
- Dikkatli bir açarak saldırı yönteminde şahı tehlikeye atarak büyük bir hamle yapabilirsiniz.
Yeni başlayanlar için satranç nasıl oynanır, oyunun temel kuralları ve taşların hareket yetenekleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve dikkat etmeniz gereken önemli noktaları anlattık. Temel kuralları tam olarak öğrendikten sonra satrancın çok daha detaylı ve gelişmiş kurallarını da öğrenebilirsiniz. Satranç becerilerinizi geliştirebileceğiniz mobil satranç oyunlarına buradan ulaşabilirsiniz.
