Sosyal medyada viral olan sokak röportajı videosunda bir Getir kuryesi, "Günde 14 saat çalışıyorum. Bir gayem yok, amacım yok. Ben bunun için mi geldim dünyaya, çalışmak için mi sadece?" ifadelerini kullanmıştı. Güncel ekonomik durumdan yakınan kurye, videonun viral olmasından günler sonra işten atıldı.
Getir ve Getir'e kurye istihdamı hizmeti veren Vigo tarafından bugün olayla ilgili yapılan açıklamada, kuryenin işten çıkarıldığı doğrulandı fakat kuryenin röportajla ilgili herhangi bir yaptırıma uğramadığı, fakat "iş disiplini ile ilgili başka sebeplerden dolayı" işten çıkarıldığı belirtildi.
Kurye, Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada; 1 hafta önce kendisini müdürünün aradığını ve "Böyle bir durum var, seni işten çıkartmak istiyorlar" dediğini öne sürdü. Müdür, şirkettekilerin aradan zaman geçtiğini ve olayın unutulduğunu düşündüğünü ifade ederek kuryeye "O yüzden ben senin için bir şans daha istedim, bir daha sakın öyle röportaj falan verme, son şansını da kaybetme" dediği iddia edildi.
Kuryenin iddiaları doğruysa ve tek neden bir sokak röportajında düşüncelerini açıklamasıysa bu durum yasal olarak işinden edilme nedeni midir?
Danıştığımız avukatın belirttiğine göre kanunen bir yasak söz konusu değil. Kuryenin konuşmasında suç unsuru oluşturacak bir durum da bulunmuyor. "Paramı alamıyorum" veya başka bir şey diyerek işvereni itham altında da bırakmıyor. "Daha fazla çalışırsam ona göre kazanıyorum" gibi cümleler kullanıyor.
Sokak röportajında şirket üniformasıyla konuşmak üzerine yasada düzenlenmiş bir metin yok fakat işverenin feshedebileceği durumların maddesi var.
İşverenin Haklı Fesih Nedenleri:
4857 sayılı İş Kanunu m.25’te işverenin haklı fesih nedenleri aşağıda belirtildiği şekilde 4 ana başlık halinde kategorize edilmiş ve alt bentler halinde detaylandırılmıştır.
1 - Sağlık sebepleri:
- İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumu dolayısıyla ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla devamsızlık yapması sebebiyle,
- İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda sağlık sebeplerine dayanılarak işveren tarafından haklı nedenle iş sözleşmesi feshedilebilir.
2 - Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
- İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması durumunda,
- İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması söz konusu olduğunda,
- İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması durumunda,
- İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması durumunda,
- İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması durumunda,
- İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi durumunda,
- İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi durumunda,
- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi durumunda,
- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması durumunda işverenin haklı sebeple fesih hakkı söz konusu olur.
3 - Zorlayıcı sebepler:
- İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması durumunda işveren haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilecektir.
4-İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması:
- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması sebebiyle devamsızlığı 17. maddedeki bildirim süresini aştığı takdirde işveren tarafından iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.
Haklı Fesih Nedeni olduğunda işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmuyor.
Bir de geçerli nedenle fesih var. Bunda ise işveren, işçinin işçilik alacaklarını ödeyerek iş sözleşmesini feshedebiliyor. Geçerli nedenle fesih biraz daha kapsamlı fakat kısaca başlıklarından bahsedelim:
A. İşçinin Yetersizliğinden Ve Davranışlarından Kaynaklanan Geçerli Sebepler İşyerlerinde İşin Görülmesini Önemli Ölçüde Olumsuz Etkileyen Sebepler
1. İşçinin yetersizliğinden kaynaklanan sebepler
- a. İşe yatkın olmama,
- b. Ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma,
- c. Gösterdiği niteliklerinden dolayı, beklenenden daha düşük performansa sahip olma,
- d. İşe yoğunlaşmasının giderek azalması,
- e. Öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği,
- f. Sık sık hastalanma
2. İşçinin davranışlarından doğan sebepler
- a. İşverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak,
- b. İşyerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma arkadaşlarından borç para istemek,
- c. Arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak,
- d. İşini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek,
- e. İşyerinde iş akışını ve iş ortamını olumsuz etkileyecek bir biçimde diğer kişilerle ilişkilere girmek,
- f. İşini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek,
- g. İş akışın durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak,
- h. Sık sık işe geç gelmek ve iş akışını aksatarak işyerinde dolaşmak,
- ı. Amirleri veya iş arkadaşları ile ciddi geçimsizlik göstermek,
- i. Sıkça ve gereksiz tartışmaya girişmek vb.
İşçinin yetersizliğinden veya davranışlarından kaynaklanan sebepler ancak işyerinde olumsuzluklara yol açması halinde geçerli sebepler olarak feshe neden olabilir.
İşçinin Yeterliliğinden Veya Davranışlarından Kaynaklanabilecek Geçerli Sebepler
1. İşyeri Dışından Kaynaklanan Sebepler
- a. Sürüm ve satış olanaklarının azalması,
- b. Talep ve sipariş azalması,
- c. Dış Pazar kaybı,
- d. Enerji sıkıntısı, ülkede yaşanan ekonomik kriz, Piyasada genel durgunluk,
- e. Hammadde sıkıntısı gibi sebeplerle işyerinde işin sürdürülmesinin olanaksız hale gelmesi
2. İşyeri İçi Sebepleri
- a. Yeni çalışma yöntemlerinin uygulanması,
- b. İşyerinin daraltılması,
- c. Yeni teknolojinin uygulanması,
- d. İşyerlerinin bazı bölümlerinin iptal edilmesi,
- e. Bazı iş türlerinin kaldırılması vb.
İşletmenin, işyerinin ve işin gereklerinden kaynaklı geçerli sebeplerle ilgili her fesihte somut olay göz önüne alınarak sebebin geçerli olup olmadığına karar verilmektedir.
