Sosyal medya şirketlerinin özellikle 2015 ve sonrasında yaşattığı güvenlik endişeleri, tüm dünyada yasal düzenlemelerin peşi sıra yürürlüğe girmesine neden olmuştu. ABD ve Çin gibi sosyal medya şirketlerinin merkezi olan ülkeler dışında yapılan bu düzenlemelerin odak noktası “milli güvenlik” endişelerini ortadan kaldırmak, vatandaşlara ait kişisel bilgileri hukuki yollar ile güvence altına almaktı.
Türkiye’de ise sosyal medyaya yönelik yaptırımlar ve düzenlemeler, belirli aralıklar ile uygulanmıştı. Ancak artık ülkemizde 30 - 35 milyon kişinin kullandığı YouTube, TikTok, ve Instagram gibi uygulamalar var. Bu kadar kişinin aktif olduğu mecralar, ticari ve ekonomik açıdan büyük önem arz ediyorlar. Dolayısıyla yasaklamak ya da kısıtlamak hemen söz konusu olmuyor, bu durumun sarsıcı ekonomik sonuçları meydana geliyor (Türkiye'deki dijital yatırımların büyüklüğü 2,9 milyar TL).
Temmuz 2020 ise Türkiye’de sosyal medyanın geleceği adına önemli bir ay oldu. Sadece 1 ay gibi kısa bir süre içerisinde önce tasarı, ardından yasaya dönüşen sosyal medya düzenlemesi, önümüzdeki yıllarda şirketlerden kullanıcılara kadar her düzeyde etki yaratacak. Peki sosyal medya yasasının kullanıcıları ilgilendiren boyutları neler? Sizin için özetledik.
1. “Sosyal ağ sağlayıcı” tanımını öğrenmek zorundayız:
Sosyal ağ sağlayıcı: İnternet ortamında metin, ses, görüntü, konum gibi çeşitli içerikleri oluşturmaya, görüntülemeye veya paylaşmaya yarayan gerçek ve tüzel kişiler.
Bu tanıma göre sosyal medya şirketleri, artık ülkemizde resmi olarak sosyal ağ sağlayıcı şeklinde tanımlanıyor. Bu tanımın içerisinde Facebook, Instagram, Twitter, TikTok, YouTube gibi herkese açık içerik paylaşım platformları; mesajlaşma ve video görüşme uygulamaları, kullanıcılarına etkileşim imkanı tanıyan internet siteleri de dahil edilebilir.
2. Erişim engellenmeyecek, suç teşkil eden içerik silinecek:
Eğer sosyal medya platformlarında suç oluşturduğu tespit edilen içerikler nedeniyle kökten bir erişim engeli söz konusu olmayacak. Suç teşkil ettiği tespit edilen içerik de engellenmeyecek. Bunun yerine platformdan veya içerik oluşturucusundan söz konusu içeriğin silinmesi talep edilecek.
Örneğin Twitter’da suç teşkil eden bir dizi paylaşım varsa varsa Twitter engellenmeyecek, ilgili paylaşımların kaldırılması için yasa uygulanacak. Kullanıcılar olarak bizler suç teşkil eden içerikleri platforma bildireceğiz, bu içerikler üzerinden dava açabileceğiz. Platformlar ise bize 48 saat içerisinde dönüş yapmak zorunda kalacaklar.
3. Suç teşkil eden içeriklerin kaynağı daha detaylı tespit edilecek:
Örneğin bir kafede oturdunuz, internete bağlandınız ve vakit geçiriyorsunuz... Sizinle aynı kafede oturan bir başka kişi ise sosyal medyada suç teşkil eden bir içerik paylaştı. Aynı IP adresi üzerinden farklı cihazlar ile internete bağlısınız. Kendi cihazlarınız da da birer kimlik numarası gibi çalışan IP adresleri var.
Suç teşkil eden paylaşım yapılan cihaza ilişkin IP bilgisi, kullanımın başlama ve bitiş zamanları, aktarılan veri miktarı, kullanıcı kimlik bilgileri zaten öğrenilebiliyor. Şimdi bu bilgiler arasında “port bilgisi” de eklendi. Teknik detaya girmeden açıklayacak olursak; suç teşkil eden paylaşımın sahibi, artık dijital olarak daha detaylı tanımlanabilecek.
4. Paylaşımları ya da hesapları şikayet etmek kolaylaşacak:
Her sosyal medya platformu, kendisine has şikayet sistemine sahip. Ancak sorunlu bir paylaşımı ya da paylaşımın kaynağı olan hesabı şikayet etmek çoğu kullanıcı için oldukça zahmetli. Yasa ile sosyal medya şirketlerinden şikayet sistemlerini daha kullanışlı hale getirmeleri talep edilmiş oldu. Şirketlerin 3 ay süre içinde ilgili bölümleri güncellemesi gerekecek.
5. Yaptığımız geri bildirimlere ve ilettiğimiz şikayetlere 48 saat içerisinde yanıt alacağız:
Bir gönderiyi ya da hesabı şikayet ettiğinizde ilgili platform, şikayeti ve hesap ya da gönderiyi inceleyecek. Eğer şikayet doğru ise söz konusu paylaşım silinecek ya da hesap kapatılacak. Tüm bu süreç için sosyal ağ sağlayıcısı şirketlerin 48 saat vakti bulunacak. Yapılan işlemin sonucu kullanıcıya iletilecek.
6. Kullanıcı başka içerikler, paylaşımlar yüzünden maddi zarara uğrarsa bu zararı şirketler karşılayacak:
Yerel bir işletmeniz var ya da sosyal medyada bir kitleye hitap eden içerik üreticisiniz diyelim… Eğer birileri size karşı sosyal medyadan asılsız linç, saldırı düzenler ve bu da sizi maddi zarara uğratırsa, alınacak mahkeme kararı ile bu zararı sosyal medya şirketi karşılayacak.
7. Sosyal ağ temsilcilerini kullanıcılar da tanıyacaklar:
Twitter, Facebook, TikTok, Instagram, YouTube, WhatsApp, Telegram… Her bir platformun ya platformların bağlı olduğu şirketlerin ülkemizde temsilci bulundurması zorunlu hale getirildi. Bu temsilci gerçek bir kişi olacaksa Türk vatandaşı olacak. Kullanıcılar olarak temsilci olan kişinin ya da bir başka şirketin bilgilerini açık şekilde görebileceğiz.
Sonuç: Yasanın detayları olabildiğince tarafsız, ancak yasanın hangi amaçlarla uygulanacağı önemli
1 Ekim 2020’den itibaren yürürlüğe girecek olan sosyal medya yasası için Almanya’da yürürlüğe giren Netzdg isimli bir yasa referans alındı. Genel hatlarıyla ülkemizdeki yasa da Almanya’daki yasa da kullanıcının avantajlı duruma geçtiği pek çok detay içeriyor. Kullanıcılara değil, kullandıkları platforma yönelik sorumluluklar yüklüyor.
Elbette kullanıcılar olarak bizlerin de sorumlulukları büyük. Ancak bu sorumlulukların sosyal medya ile değil, daha çok genel ahlak kuralları ile ilgisi var. Hakaret, küfür ya da çeşitli nefret söylemleri içeren paylaşımların yapılmaması gerekiyor. Yeni yasa ile birlikte bu paylaşımlara ve paylaşımların sahiplerine yaptırım uygulamak kolaylaşıyor, mağdur durumda olan kullanıcının avantajlı duruma geçmesi sağlanıyor.
Sosyal medya yasasına ilişkin tartışmaların odak noktası, yasanın kullanılma amacına yönelik. Bir başka deyişle “neyin suç teşkil ettiği” yasa uygulayıcıların tavrına göre belirlenecek.
