Temmuz ayının başından bu yana gündemde olan sosyal medya yasası, 29 Temmuz tarihinde TBMM’de kabul edildi ve 9 maddelik sosyal medya düzenleme yasası 30 Temmuz Cuma günü Resmi Gazete’de yayınlandı. Kabul edilen 9 maddelik bu yasayla beraber de YouTube, Twitter, Facebook, Instagram ve TikTok gibi sosyal medya uygulamaları, “sosyal ağ sağlayıcı” olarak yeniden adlandırıldı.
AK Parti ve MHP oybirliğiyle kabul edilen yeni sosyal medya kanunu, sosyal ağ sağlayıcılarına birçok yeni yaptırım ve zorunlulukla birlikte geliyor. Peki “Sosyal medya düzenlemesi ile neler değişecek?” sosyal medya yasasının içeriğine ve sosyal medya yasasının hem kullanıcılara hem de şirketlere getirdiği yükümlülüklere kapsamlı olarak yakından bakıyoruz.
Sosyal medya yasası nedir?
Sosyal medya yasası; Twitter, Facebook, YouTube, Instagram ve TikTok gibi milyonlarca kullanıcısı olan sosyal medya şirketlerine bir dizi yaptırım ve yükümlülük öngören bir yasa teklifidir. Resmi Gazete’de bu yasa teklifi, “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” şeklinde açıklanmaktadır. Yasanın 1 Ekim 2020 Salı günü yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Sosyal medya düzenlemesiyle; sosyal medya sağlayıcılarına, verilerin Türkiye’de tutulması, temsilci bulundurmaları zorunluluğu gibi birçok yeni yükümlülük getiriliyor. Bu yükümlülüklere uymayan sosyal medya şirketlerine ise ağır adli para cezaları yaptırımı getiriliyor. Kullanıcının yararına yönelik birçok yaptırım getiren sosyal medya yasasında; Almanya’da yürürlüğe giren ve ülkemizdeki yasayla temsilcilik yönünden benzerlikler bulunan Netzdg yasası model alınıyor.
Sosyal medya düzenlemesinin maddeleri:
- Sosyal medya platformlarına yeni tanım ve şirketlerin temsilci bulundurma zorunluluğu:
- Yabancı ve yerli sosyal medya platformları “sosyal ağ sağlayıcı” olarak tanımlanacak.
- Kullanıcıların IP adreslerinin yanı sıra “port bilgisi” de temin edilebilecek.
- Her sosyal ağ sağlayıcısının Türkiye’de bir temsilcisi bulunacak.
- Temsilci gerçek bir kişi olursa, bu temsilci Türk vatandaşı olmak zorunda olacak.
- Türkiye’de temsilci bulundurmayan şirketlere uygulanacak yaptırımlar:
- Türkiye’de temsilci bulundurmayan sağlayıcılara, temsilci bulundurmadıkları süre boyunca para cezası ve bant genişliğini azaltma yaptırımları uygulanacak.
- Sağlayıcı ilk etapta temsilci bulundurmaz ise 1 ila 10 milyon TL arası idari para cezası.
- Sağlayıcı 10 gün içerisinde temsilci bulundurmaz ise 30 milyon TL idari para cezası.
- Sağlayıcı hâlâ temsilci bulundurmuyorsa, 3 ay süre boyunca Türkiye’de reklam çalışmalarını durdurma cezası.
- Son aşamaya giren sağlayıcılara birinci adımda %50 bant genişliği daraltma cezası.
- Son aşamanın ikinci adımında %90 bant genişliği daraltma cezası.
- Bant genişliği cezası alan şirketler, 4 saat içerisinde gerekli yaptırımları uygulamak zorundalar.
- Kullanıcılar, mahkemeye gitmeye gerek kalmadan direkt olarak temsilciliklere kişilik hakkı ihlali ile ilgili başvuru yapabilecek:
- Sosyal ağ sağlayıcısı şirket, yapılan başvurulara 48 saat içerisinde dönüş yapmak zorunda olacak.
- 48 saat içerisinde dönüş yapmayan şirketlere 5 milyon TL para cezası uygulanacak.
- Cezai yaptırım yerine getirilmezse 10 milyon TL para cezası.
- Hukuka aykırı olarak mahkeme tarafından bildirilen içerik kaldırılmaz ise ortaya çıkacak olan maddi hasarı, sosyal medya sağlayıcı şirketler üstlenecek.
Cuma günü Resmi Gazete’de yayınlanan 9 maddelik kanun ve bu kanunla birlikte gelen ağır idari para cezaları ve yaptırımları gerçekleştirmesi için şirketlere tanınan kısıtlı süreler, sosyal ağ sağlayıcı şirketleri bir hâyli zora sokacak gibi duruyor.
Bu maddelerin yanı sıra sosyal ağ sağlayıcı şirketlerin Türkiye’de bulunan kullanıcıların verilerini yine Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alması yönünde bir madde bulunuyor. Fakat bu tedbirlerin neler olabileceği belirtilmediği gibi, ayrıca bu tedbirler alınmazsa şirketlerin karşılaşacağı herhangi bir yaptırım şu an bulunmuyor.
Sosyal medya yasasının vatandaşlara tanıdığı haklar neler?
- Unutulma hakkı.
- Yapılan şikayetlere 48 saat içinde cevap alma hakkı.
- Kullanıcının sosyal ağ temsilcisini tanıma hakkı.
Unutulma hakkı:
Geçmişi aslında çok öncelere dayanan, fakat sosyal medya yasasıyla birlikte tekrar gündeme gelen unutulma hakkı; kişinin internet aramaları sonucunda adıyla ilgili çıkan tüm haberlerin, içeriklerin, fotoğrafların, videoların ve benzeri belgelerin ve tüm verilerin internet veri tabanından tamamen silinmesi olarak açıklanabilir.
Sosyal medya yasasıyla birlikte artık bireyler; verileri internet ortamında meşru amaçlar dışında kullanılmışsa, yanlış ve yalan bilgiler içeriyorsa ve söz konusu veriler kişinin isteği dışında veritabanında yer alıyorsa bireyler, unutulma hakkı çerçevesinde bu verilerin tamamen kaldırılmasını talep edebilir.
Unutulma hakkını kullanmak isteyen kişi, ilk olarak söz konusu arama motoru şirketine bu talebini iletmek zorundadır. Eğer arama motoru şirketinden bu talebe olumsuz bir yanıt gelirse ya da herhangi bir yanıt gelmezse, bireyler Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na başvuruda bulunabilir.
Yapılan şikayetlere 48 saat içinde cevap alma hakkı:
Yeni sosyal medya düzenlemesiyle sosyal ağ sağlayıcı şirketlerin Türkiye’de bulunduracakları temsilciler sayesinde, suç teşkil eden içeriklerin şikayetini bu temsilcilere direkt olarak iletebileceğiz.
Sosyal medya temsilcileri ise bu yaptığımız şikayetleri, söz konusu olan hesapları ve gönderileri inceleyecek. Eğer şikayet doğruysa ve söz konusu içerikler veya hesaplar suç teşkil ediyorsa bu içerikler silinecek. Tüm bu süreç ise 48 saat içerisinde gerçekleşecek ve bu süreç içerisinde temsilciler, mağdur kişiye bir dönüş yapmak zorunda olacak.
Kullanıcının sosyal ağ temsilcisini tanıma hakkı:
Sosyal medya yasasının en çok konuşulan maddelerinden olan sosyal ağ sağlayıcı şirketlerin ülkemizde temsilci bulundurma zorunluluğu kullanıcıya da olumlu yönde bazı haklar tanıyor.
Eğer bahsi geçen temsilci gerçek bir kişi olacaksa Türk vatandaşı olma zorunluluğu bulunacak ve kullanıcılar bu temsilci olan kişinin veya şirketin bilgilerine açık bir şekilde ulaşabilecek. Bu sayede kullanıcılar şeffaf bir şekilde temsilciler ile iletişim kurabilecek. Sosyal medya yasası, sosyal medya şirketlerini etkilediği gibi biz kullanıcıları da büyük ölçüde etkiliyor. Sosyal medya yasasının kullanıcıları nasıl etkilediği konusunda daha detaylı incelemeye buradan ulaşabilirsiniz.
Sosyal medya temsilcileri ne işe yarayacak?
Sosyal medya şirketlerinin temsilci bulundurma zorunluluğunun, sosyal medya düzenleme yasasında en çok konuşulan maddelerden biri olduğunu belirtmiştik. Peki sosyal ağ sağlayıcının ve temsilcilerini yükümlülükleri neler olacak?
Sosyal medya yasasının 6. maddesinde belirtilenlere göre sosyal ağ sağlayıcı temsilcilikleri aracılığıyla; bildirim olması durumunda suç teşkil eden içeriği 24 saat içinde kaldırmak zorunda olacak. Aksi takdirde doğan zararları karşılamakla yükümlü olacak.
Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının belirlediği temsilci:
- Tebligat, bildirim ve taleplerin gereğini yerine getirmek,
- Kişilerin kanun kapsamındaki başvurularını değerlendirmek ve
- Kanuni yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamakla yükümlüdür.
Yani bu maddelerden anlaşılabileceği üzere, sosyal medya şirketinin temsilcisi kullanıcılardan gelen bildirimleri inceleyecek, suç teşkil eden içerikleri kaldıracak ve daha önce belirttiğimiz gibi kullanıcılara şikayetleri hakkında 48 saat içerisinde bir dönüş yapma mecburiyetinde olacak.
Eğer temsilci bu belirtilen yükümlülükleri yerine getirmezse 10 ila 30 milyon TL arası bir para cezasıyla karşı karşıya kalacak. Sosyal ağ sağlayıcının reklam yayınlaması yasaklanabilecek ve son olarak da sosyal medya platformunun bant genişliği %90’a kadar sınırlanabilecek.
Sosyal medya yasası ne zaman uygulanacak?
Sosyal medya yasası 29 Temmuz tarihinde TBMM'de kabul edildi ve ardından meclis tatile girmeden 30 Temmuz tarihinde Resmi Gazete'de yasanın tüm maddeleri açıklamalarıyla birlikte yayınlandı. Fakat bu adımlar sosyal medya yasasının hemen yürürlüğe gireceği anlamına gelmiyor. Sosyal medya yasasıyla ilgili hem ülkemizin hükümeti tarafından hem de sosyal medya şirketleri tarafından atılması gereken önemli adımlar var.
Bu adımların atılması için de doğal olarak belirli bir zamana ihtiyaç duyuluyor. Öncelikle sosyal medya şirketlerinin, şikayet platformlarını düzenlemesi gerekiyor ve bu işlem için hükümet tarafından şirketlere 3 ay süre tanınıyor. Ardından şirketler, Türkiye'de bulunacak temsilcileri için ve hukuki işlemlerin yoluna konması için belirli bir zamana ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle sosyal medya yasası TBMM'nin tatil çıkışında yani 1 Ekim 2020 tarihinde uygulanmaya başlanacak.
Sosyal medya şirketlerinin yasaya karşı tutumları nasıl?
Bildiğiniz üzere ülkemizde uygulanacak olan sosyal medya yasasının Almanya'da 2017 yılında uygulanan Netzdg yasasından örnek alındığını belirtmiştik. Tıpkı ülkemizde olduğu Almanya'da da temsilcilik bulundurması gereken sosyal medya şirketleri, Almanya hükümetinin bu önerisini kabul etmişti. Tıpkı Almanya örneğinde olduğu gibi şu an da hükümet tarafından sosyal medya şirktlerinin ülkemizde temsilcilik bulundurması isteniyor.
Peki sosyal medya şirketleri bu durumu nasıl karşılıyor? AKP Grup Başkanı Naci Bostancı, Twitter hâricinde Facebook, Instagram ve benzeri gibi sosyal medya şirketlerinin sosyal medya yasasının maddeleri doğrultusunda iş birliği yapma konusunda olumlu olduklarını ve ülkemizde temsilci bulundurmayı kabul ettiklerini belirtmişti.
1 Ekim'e kadar işler nasıl bir konuma gelir şu an bilinmiyor. Fakat şu an için hükümet tarafında Twitter meselesi dışında bir sorun görülmüyor. Bir sonraki başlıkta sosyal medya yasasını ve Türkiye'de temsilci bulundurmayı kabul etmeyen Twitter sorununu yakından inceliyoruz.
Sosyal medya yasasını kabul etmeyen Twitter sorunu nasıl çözülecek?
Geçtiğimiz günlerde sosyal medya düzenlemesinin yasalaşmasının ardından, AKP Grup Başkanı Naci Bostancı sosyal medya platformlarıyla ilgili “Ağırlıklı olarak Türkiye’de temsilci bulundurmayı kabul ettiler. Bir tek Twitter olumlu cevap vermedi, orada bir sıkıntı görülüyor.” ifadelerinde bulunmuştu.
Bu nedenle 1 Ekim 2020 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek sosyal medya yasası doğrultusunda eğer bu süreçte sorun çözülmezse ve Twitter Türkiye’de bir temsilci bulundurmayı kabul etmezse, Twitter’ın Türkiye’de bant genişliği %90’a sınırlanarak yasaklanması söz konusu.
Bu gelişme hakkında açıklama yapan AKP Genel Başkan Yardımcısı Mahir Ünal, “Muhataplık için sonuna kadar müzakereleri sürdüreceğiz. Her iki tarafın kazan kazan yaklaşımı ile meseleyi çözeceğine inanıyorum.” açıklamalarında bulundu. Bu sebeple Twitter mevzusunun kestirip atılmayacağını ve 1 Ekim tarihine kadar bu doğrultuda çalışmaların devam edeceğini öğrenmiş oluyoruz.
Bant genişliği nedir? ve Bant genişliği kısıtlaması ne anlama geliyor?
Sosyal medya yasasında en çok konuşulan yaptırımlardan biri de bant genişliği kısıtlaması olarak karşımıza çıkıyor. Peki bant genişliği nedir? Bant genişliği; bir bilgisayar ağı veya internet bağlantısı üzerinden belirli bir sürede maksimum veri miktarını bir noktadan diğerine iletme kapasitesidir.
Bu doğrultuda bir veri bağlantısı ne kadar fazla bant genişliğine sahipse, o oranda veri gönderebilir ve alabilir. Örnek verecek olursak, bir su borusu ne kadar genişse o kadar fazla miktarda suyu bir yere iletebilir, bant genişliği de aynı sistemde çalışmaktadır. Peki sosyal medya yasasında belirtildiği gibi bant genişliği kısıtlanırsa ne olur?
Twitter konusunda da şu an gündeme gelen bant genişliğini azaltma olayı aslında sosyal medya platformunu veya herhangi bir internet sitesini engellemenin bir başka yolu. Bant genişliğinin %90’a kadar sınırlandırılması demek; örnek olarak Twitter’ın sunucularından alacağımız verinin %90 kadar azaltılması demek oluyor. Bunun sonucunda ise Twitter sunucularından Türkiye’ye sadece %10’luk bir veri akışı sağlanacak ve bu platforma erişimimiz neredeyse imkânsız hâle gelecek.
Yeni sosyal medya yasası ile birlikte kullanıcıların suç teşkil eden paylaşımların sahipleriyle mücadele etmek kolaylaşıyor. Bu sayede mağdur olan kişi, avantajlı bir konuma gelmiş oluyor. Her ne kadar sosyal medya şirketlerine getirilen yükümlülükler bir nebze ağır olsa da birçok kesim tarafından bu adımların, siber suçla mücadele konusunda atılması gerektiğini düşünüyor. Tabii ki sosyal medya yasasıyla beraber tüm sorumluluk da sosyal medya şirketlerinin omuzlarına bırakılmıyor.
Yeni düzenlemelerle beraber şunu anlayabiliyoruz ki sosyal medya platformları artık daha fazla kontrol edilen bir ortam hâline gelecek. Bu kontrol iyi yönden veya kötü yönden olabilir. Fakat yeni düzenlemelerle beraber biz kullanıcılarında suç teşkil eden davranışlardan uzak durması ve kişilik haklarını hiçe sayacak paylaşımlardan uzak durması gerekiyor. Sosyal medya yasasının yürürlüğe girmesine henüz 2 ay daha var. Bu süreçte hükümetin izleyeceği adımları ve sosyal medya şirketlerinin işbirliği çabaların hep beraber izleyeceğiz.
Sizler sosyal medya yasası hakkında neler düşünüyorsunuz? Sizce sosyal medya yasasında bulunan maddeler, biz kullanıcıların sosyal medya deneyiminin olumsuz yönde etkileyebilir mi? Görüşlerinizi ve düşüncelerinizi bizlerle yorumlar kısmından paylaşabilirsiniz.
