Şu anda gökyüzünde ve uzayda 2 binden biraz daha fazla uydu var. SpaceX ise dünyayı saran bir internet ağı kurmak için 2027 sonuna kadar gökyüzüne 42 bin uydu gönderecek. Bu çalışma için de ABD Federal İletişim Merkezi (FCC) tarafından verilen lisansı kullanıyorlar.
Harvard’da 2. Sınıf hukuk öğrencisi olan Ramon Ryan, yapılan çalışmanın kanuna uygun olup olmadığını inceledi. Genç avukat adayına göre FCC hatalı karar verdi ve astronomlar dava açabilir. İki uzman da Ryan’a destek veriyor.
StarLink yıldızları karanlığa gömebilir
StarLink ile ilgili olarak astronomların en büyük çekincesi, uyduların yarattığı ışık kirliliği ve fiziksel engel nedeniyle astronominin kendisinin risk altına girmesiydi. Ayrıca uydulardan yayılan dalgalar da radyo teleskopları için risk potansiyeli taşıyor.
Konuyla ilgili olarak lisansı FCC veriyor. FCC lisansının verilmesinde uygulanan prosedürler, merkezin kendi yetkilerini aşıyor olabilir. En azından Harward’dan Ramon Ryan’ın iddiası bu yönde.
FCC çevreye olan etkileri incelememiş
FCC, ABD kanunlarında NEPA adıyla anılan bir kanundan yararlanıyor. Bu kanun teknik olarak hangi aktivitelerde kurumların çevreye olan etkileri göz ardı edebileceğini belirleyen bir kanun. Ofise güvenlik sistemi kuracak ya da maaş bordrosu dolduracaksanız bu işlem için çevre değerlendirmesi gerekmiyor. Atmosferi 42 bin uyduyla dolduracaksanız işin rengi değişiyor.
Görünüşe göre FCC’in bu konuda yaptığı çalışma, Musk’ın uzay havacılık şirketine “Bunun çevreye bir zararı var mı?” diye sormaktan ibaret. Hayır yanıtını sorgusuz sualsiz kabul etmiş durumdalar.
Bir diğer sorun da uyduların yakıtları. Yeni geliştirilen bazı uydular yakıt olarak cıva kullanıyor. Cıva verimli bir yakıt ama gökyüzünden cıva yağması bütün organikler için oldukça zararlı. NASA daha önce, 1960’lar ve 70’lerde yakıt olarak civa kullanıyordu ama çevreye olan etkisinden dolayı bu maddeyi yakıt olarak kullanmaktan vazgeçti.
StarLink yalnız değil
Başka firmalar da kendi küresel internet ağını kurmayı planlıyor. Bu firmaların kullanmayı planladığı yöntemler arasında uyduları daha uzağa göndererek daha etkisiz hale getirmek ve parlamalarını önleyecek renklerde boyamak da yer alıyor.
Hukukçulara göre FCC, StarLink için izin verirken kendi yetkilerinin dışına çıktı ve yasal dayanağı olmayan şekilde karar verdi. Tartışmanın sonucu ise merakla bekleniyor. Olası bir dava durumunda ise ABD mahkemelerinin bu tür durumlarda hükümet kurumları aleyhinde karar verdiklerini hatırlatmakta fayda var.
