Hasta olmadığımız sürece pek çok tıbbi terimden kolay kolay haberimiz olmaz. SpO2 de uzun yıllar bilinmeyen terimler arasındaydı ancak son yıllarda akıllı saatlerin basit sağlık taramaları yapacak kadar gelişmeleri nedeniyle pek çok kullanıcı bu terimle tanıştı. Kandaki oksijen doygunluğunu ifade eden SpO2 değeri hayati öneme sahiptir çünkü hepimiz için oksijen demek, hayat demektir.
Pek çok kişinin SpO2 değeri normal sınırlar içerisindedir ve kolay kolay yükselmez. Ancak kolayca düşebilir ve düştüğü zaman bu durum bazı akciğer rahatsızlıklarını işaret edebilir. Elbette, bunu bir takıntı haline getirmeye gerek yok ancak bu kadar önemli bir değer hakkında bilgi sahibi olmak da son derece önemlidir. Gelin SpO2 nedir, neden düşer, düşerse ne olur gibi merak edilen soruların yanıtlarına yakından bakalım.
SpO2 nedir?
SpO2 kısaltması ile anılan kandaki oksijen doygunluğu, kanda bulunan oksijen yoğunluğunu ifade eder. Görmezden gelinecek bir değer değildir çünkü insanın yaşaması için oksijen gerekir ve nefesle aldığımız oksijen ancak kan ile vücudumuzun gerekli noktalarına dağılır. Sağlıklı nefes alındığı sürece kişinin SpO2 değeri normal seviyede kalır.
İdeal SpO2 değeri ne kadar olmalı?
Kandaki oksijen doygunluğunu gösteren SpO2 değeri, sağlıklı insanlarda yüzde 95 ile yüzde 100 arasında olmalıdır. Sürekli olmadığı sürece biraz altındaki değerler de kabul edilebilir. Ancak yüzde 90’ın altına düşmesi düşük oksijen seviyesi olarak kabul edilirken yüzde 80’in altında düşmesi beyin ve kalp başta olmak üzere pek çok organın zarar göreceğinin işaretidir.
SpO2 nasıl ölçülür?
SpO2 değeri kanda bulunan oksijen doygunluk seviyesini gösterdiği için elbette en doğru sonucu veren yöntem kan tahlilidir. SpO2 değerini ölçmek için kan atardamardan alınır. Çünkü oksijen atardamarlardan geçen kan ile taşınmaktadır.
SpO2 değerinin ölçmek için uygulanan diğer bir yöntem ise nabız oksimetresi isimli bir cihazın kullanılmasıdır. Akıllı saatler de buna benzer bir sistem kullanırlar. Nabız oksimetresi damarlara kızılötesi bir ışık vererek oksijen taşıyan daha parlak kırmızı renkte olan hemoglobinleri tespit eder. Bu tespiti değerlendiren cihaz SpO2 değerini ortaya koyar. Ancak bu sonuç + / - yüzde 2 hata payına sahiptir.
SpO2 değeri neden düşer?
SpO2 değerinin düşmesinin temel nedeni kişinin sağlıklı nefes alamıyor olmasıdır. Kandaki oksijen doygunluğu düşük olan kişi sağlıklı nefes alsa bile hemoglobinler kanı taşıyamıyor olabilir. SpO2 değerini düşürdüğü bilinen bazı rahatsızlıklar şu şekilde;
- Kronik bronşit
- Amfizem
- KOAH
- Astım
- İflas etmiş akciğer
- Anemi
- Doğuştan gelen kalp sorunları
- Sonradan ortaya çıkan kalp sorunları
- Pulmoner emboli
Elbette insanın en büyük düşmanı sigara da SpO2 değerinin düşmesinin en büyük nedenidir. Sigara içen kişilerin kanında karbonmonoksit birikmesi görülür. Yani kan, oksijen yerine zehirli bir gaz taşımaktadır. Sigaranın görmezden gelinmemesi gereken, en büyük tehlikelerinden biridir.
SpO2 değeriniz düştüğünde ne olur?
- SpO2 değeri düşmeye başladığında;
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Bilinç bulanıklığı
- Konfüzyon
- Baş ağrısı
- Kalp atışında hızlanma
SpO2 değeri düşmeye devam ederse vücudunuzda siyanoz belirtileri başlıyor. Yani tırnaklarınız ve cildiniz mavi bir renk alıyor. Devam edince solunum yetmezliği ortaya çıkıyor. Solunum yetmezliği başladığı anda büyük oranda organlar hasar görüyor ve sonu maalesef ölüm oluyor. Bu nedenle en ufak bir şüphe duyduğunuzda en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
SpO2 değeri nasıl yükseltilir?
Akıllı saatlerin ya da nabız oksimetrelerinin hata payı olduğunu unutmayın. Bu nedenle, bu tür bir cihazda düşük SpO2 değeri görürseniz endişeye kapılmayın. Anlık olarak düşmeler olabilir ya da gerçekten hatalı bir ölçüm yapılmış olabilir. Nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi şikayetlerinizi takip etmelisiniz.
SpO2 değerini yani kandaki oksijen doygunluğunu arttırmanın yolu, sağlıklı nefes almaktır. Eğer kan ya da dolaşım sisteminizde bir rahatsızlık yoksa sağlıklı nefes almaya başladığınız anda önce akciğeriniz sonra da kanınız oksijenle dolarak bunu tüm vücudunuza yayacaktır.
Sigarayı bıraktığınız anda kanınızdaki oksijen seviyesinin arttığını hissedeceksiniz. Düzenli egzersiz yapmak, hem sağlıklı nefes almak hem de kanın oksijeni tüm vücuda yayması için son derece önemlidir. Kendi imkanlarınızla bu sorunu aşamıyorsanız doktorunuzun tavsiyesi üzerine ek oksijen kullanmaya başlayabilirsiniz.
Akıllı saatler tarafından bile kolayca ölçülen kandaki oksijen doygunluğu SpO2 nedir, nasıl ölçülür, neden düşer, düşerse ne olur gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu önemli değer hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır, herhangi bir rahatsızlık hissettiğiniz zaman mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin.
