SSCB’nin Çernobil nükleer reaktöründe yaşanan kaza, çağımızın en büyük nükleer felaketi olarak kabul ediliyor. 1986’da yaşanan felaketten 20 yıl önce de Kiştim’de benzer bir felaket gerçekleşmişti.
1957 yılının Eylül ayında, Ural Dağları’ndaki Kiştim yakınlarında bir nükleer yakıt tesisinde patlama oldu. Gizli tutulan Mayak adlı tesisten yükselen radyoaktif bulut, yüzlerce kilometrelik bir alana yayıldı.
Patlama sonrasında 250 bin kişi etkilendi, bazı bölgeler tahliye edildi. Nükleer tesiste görevli işçilerin büyük kısmı ile çevrede yaşayan 200’den fazla insan, akut radyasyon sendromu sebebiyle hayatını kaybetti.
O dönemde radyoaktif yapıları bu kadar detaylı inceleyemeyen ve veri paylaşamayan kurumlar, durumun farkına varamadı. Çernobil vakasında olduğu gibi uluslararası kamuoyu tarafından baskı altına alınamayan, tabiri caizse suçüstü yakalanamayan SSCB, adeti olduğu üzere felaketin üzerini örtmeyi ve hiç yaşanmamış gibi davranmayı seçti.
Kazanın gerçekleştiği tesis, nükleer enerji değil nükleer silahlanma için üretim yapıyordu. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na göre 6. dereceden bir felaket olarak gösterilen bu olayda, soğutma sistemindeki aksaklık nedeniyle sıvı atık tankı havaya uçtu. 2,5 metrelik betonu yaran patlama sonrası 70-80 ton kadar radyoaktif atık açığa çıktı. SSCB, 1970’lere kadar bu kazayı gizledi.
SSCB, bölgeyi uzun yıllar boyunca milli park olarak yapılaşmaya ve gezintilere kapatırken, ironik şekilde bunun sebebini “çevreyi korumak” olarak açıklamıştı.
Olayla ilgili olarak aşağıda yer alan belgeseli izleyebilirsiniz. Felaket sonrası, belli bir mesafede bulunan yerleşim birimleri tamamen haritadan silindi.
