Elon Musk'ın uzay taşımacılığı şirketi SpaceX tarafından hayata geçirilen Starlink projesi, uzunca süre boyunca meraklı gözler altında geliştirildikten sonra yaklaşık iki yıl önce uygulamaya konmuştu. Dünyanın her yerinde hızlı ve kesintisiz internet hizmeti sunmayı hedefleyen proje kapsamında binden fazla Starlink uydusu yörüngeye gönderildi bile. SpaceX'in şu an için yörüngeye 12 bin uydu gönderme izni bulunuyor.
Ancak Starlink'e yönelik ciddi eleştiriler mevcut. Rakip şirketler, özellikle yörüngede yarattığı kirlilik ve oluşturduğu güvenlik riskleri sebebiyle SpaceX'i eleştiriyor. SpaceX'in bu konuda fazla 'umursamaz' bir tavrı var. Rakiplerden gelen bazı açıklamalarsa durumun bir nebze de olsa dikkate değer olduğunu gösteriyor.
'Önce fırlat, sonra geliştir' mantığı yörüngede risk oluşturuyor:
Aralarında Viasat, OneWeb Global, Hughes Network Systems ve Boeing gibi isimlerin bulunduğu rakip şirketler, Elon Musk'ın uydularının kendi uydularının sinyallerini engellediğini iddia ediyor. Bir yandan da şirketin şu an için elinde tuttuğu 12 bin uydu izninin yörüngede oluşturacağı kirlilik öne çıkarılıyor. Üstelik SpaceX şu an 30 bin ekstra uydu yetkisi için de onay bekliyor. Nihayetinde, yörüngede yalnızca SpaceX'in 42 bin uydusu olması planlanıyor.
Aynı zamanda bir diğer önemli argüman ise Starlink uydularının 'önce fırlat, sonra geliştir' mantığı ile üretilliyor olması. Bu konuya değinen OneWeb yetkililerinden Chris McLaughlin, "Uydularımızın her biri Ford Focus gibidir; test edilir ve çalışır. Starlink uydularıysa Tesla gibi. Onları fırlatıyorlar ve sonra yükseltmeleri, düzeltmeleri, hatta tamamen değiştirmeleri gerekiyor'' ifadelerini kullandı. Başlangıçta bu türden bazı olaylar yaşanmış olsa da, gelen son verilere göre Starlink uydularının başarısızlık oranı şu an için yüzde 3. Bu da SpaceX'in bu iddialar karşısında rahat davranmasına sebep oluyor.
Bir diğer rakip olan Viasat'ın kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Mark Dankberg ise bu konuda "Daha az uydunuz olmalı ve onları daha yetenekli kılmalısınız" ifadeleriyle aynı politikayı eleştiriyor. Dankberg, bu konuda geçmişte de bazı uyarılarda bulunmuş, Starlink'in yaratacağı uydu trafiğine dikkat çekmişti. Fakat bu uyarılar çok da ciddiye alınmadı. Musk, bu uyarılara cevap olarak ''Starlink, Viasat'ın kazancı için tehlike oluşturuyor, mevzu daha çok bu gibi'' ifadelerini kullanmıştı.
Farklı şirketlerin uydularıyla çarpışma riskleri yaşanmış:
İddiaların sektörel rakip çarpışmasında bir adım öteye taşındığı nokta ise yaşanan bazı kaza ihtimalleri. İddialara göre 2 Nisan'da bir Starlink uydusu, Oneweb'in işlettiği bir başka uyduyla çarpışma noktasına geldi. OneWeb yetkililerinden McLaughlin, bu esnada Starlink mühendisleriyle iletişime geçtiklerini ancak cevap olarak çarpışmayı önlemek için hiçbir şey yapılamayacağı bilgisini aldıklarını söyledi. Kazayı önlemek için Oneweb uydusunun manevra yapması gerekti.
Benzer bir olay bildirimi de Avrupa Uzay Ajansı'ndan (ESA) geldi. 2019'da yaşanan olayda Starlink uydusu AB'nin işlettiği bir uydu ile çarpışmak üzereydi. Starlink ile iletişime geçme noktasında sorunlar yaşandığını ve yalnızca e-posta yoluyla ulaşabildiklerini ifade eden ESA yetkilileri de aynı yanıtı aldı; yapacak bir şey yok.
Starlink projesinin detaylarına göz atmak isterseniz:
