Son 10 yılda, özellikle de yazılım piyasasında neredeyse her hafta adını bile duymadığımız bir startup girişiminin milyarlarca dolara bir proje sattığının ya da milyarlarca dolara satın alındığının haberini duyuyoruz. Öyle ki artık büyük bir şirkette maaşlı bir işe girmek yerine gençlerin büyük bir kısmı kendi imkanlarıyla bir startup başlatmak ve burada geliştirdikleri projeyi ya da şirketin kendisini satmak istiyor.
Peki; startup nedir, nasıl kurulur, büyük şirketlerden farkı nedir? Adı üzerinde "startup" bir başlangıcı temsil ediyor. Aklında güçlü bir proje olan ancak deneyimi ya da sermayesi olmayan genellikle genç insanlar, bir startup ile iş dünyasına ilk adımı atmaya çalışıyorlar. Sonrası ise seçeneklerin sonsuz olduğu bir yol. Sizin için startup hakkında bilmeniz gereken detayları ve diğer şirketlerle farkını anlattık.
Başlamadan önce önemli not: 2020'de Peak Games 1,2 miltar dolar; 2021'de ise Getir 2,6 milyar dolar değerlemeye ulaşarak Türkiye tarihinin en değerli şirketleri oldular. Ancak bu iki şirket de bir zamanlar her şeyin filizlendiği "startup" formunda çalışıyordu.
Startup nedir?
Bir tür girişimcilik yöntemi olan "startup" tanımını ilk olarak girişimci ve işletme profesörü olan Steve Blank yapmıştır. Bu tanıma göre startup; tekrarlanabilir ve ölçeklenebilir bir iş modeli aramak için tasarlanmış geçici bir organizasyondur. Bildiğimiz anlamdaki şirketler ise tekrarlanabilir ve ölçeklenebilir bir iş modelini yürütmek için tasarlanmış kalıcı organizasyonlardır. Yani startup’lar, kalıcı bir iş modeline geçişin ilk adımıdır.
Startup nasıl kurulur?
Bildiğimiz anlamdaki şirketlerin sahip olduğu kadro yapısına ya da tesislere bir startup kurarken ihtiyaç yoktur. Hayalini kurduğunuz büyük organizasyonun temellerini atmak için gerekli olan bir tesise, sınırlı sayıda kadroya ve ortalama miktarda bir sermayeye ihtiyacınız var. Temel düzeni kurduktan sonra çok çalışmalı ve aynı zamanda sesinizi de duyurmalısınız.
Sonuç olarak startup da bir şirket olduğu için kuruluş aşamalarında izlemeniz gereken bazı temel protokoller var. Bu protokoller kurulacak şirketin türüne göre Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenmiştir. Biraz araştırma yaptıktan sonra bu resmi işlemleri yerine getirmek son derece kolaydır.
Startup kurulumu ve sonrasında marka adınız, logonuz, projeniz gibi önemli bilgileri şirketiniz adına tescil ettirmeyi unutmayın. Yakın tarihte karşılaştığımız binlerce emek hırsızlığından birine kurban gitmemek için projelerinizi resmi anlamda da üzerinize almanız son derece önemlidir.
Startup ile neler yapılabilir?
Startup ile neler yapılabilir sorusu ile sokağın tavanı nerede biter sorusu aynı yanıtına sahiptir. Yapılacaklar tamamen sizin hayal gücünüze kalmış durumda. Elbette büyük sermaye, kadro ya da tesis gerektiren işlere hemen başlayamazsınız ancak ilk adımlarını kolayca atabilirsiniz.
Pek bilinmese de bugün bir gıda devi olan McDonald's da 1950’li yıllarda bir startup olarak başlamıştır. Bu noktada önemli olan yenilikçi bir iş modeli bulmak ve bu modeli elinizdeki imkanlarla başlatmaktır. Kalıcı bir organizasyonunuz olmadığı için elinizdeki model üzerinde dilediğiniz kadar değişiklik yaparak bir gün tekrarlanabilir ve ölçeklenebilir hale getirebilirsiniz.
Unutmayın ki Türkiye'nin en değerli şirketleri olan Peak Games, Getir, Yemeksepeti, Masomo, Gram Games gibi onlarca şirket de aslında birer startup olarak adlandırılır. Bu şirketler, aldıkları yatırımlar ve uluslararası başarıları ile startup bünyesinden çıkıp kurumsal yapılara bürünerek daha geniş kitlelere açılma fırsatı yakalıyor.
Startup ile diğer şirketler arasındaki farklar nelerdir?
En temel haliyle startup’ların geçici, büyük şirketlerin ise kalıcı ve belirli bir düzene sahip organizasyonlar olduğunu söylemiştik. Diğer önemli fark ise kadrolaşmadır. Büyük bir şirkette her iş için özel bir çalışan varken, bir startup’ta aynı çalışanın pek çok farklı işi yaptığını görebilirsiniz.
Startup’lar çalışma sistemi açısında çok daha rahattır. Sonuç odaklı oldukları için iş yerinde geçirilen vakit, giyilen kıyafet, ast - üst ilişkisi gibi büyük şirketlerin olmazsa olmaz konuları startup’lar için önemsiz ayrıntılardır. Önemli olan eldeki projeyi en iyi hale getirmek ve hayali kurulan sonuca en kısa zamanda ulaşmaktır.
Çalışan gözüyle bakarsak, bir startup şirketinde yüzme havuzu, spor salonu, çocuklarınız için kreş gibi farklı sosyal tesisler bulamazsınız. Aynı şekilde bir startup şirketinin ödeyeceği maaş da büyük bir şirketin ödeyeceği kadar yüksek bir meblağ olmayacaktır. Ancak henüz yaşınız gençse, iş dünyasına yeni adım atıyorsanız ve çalıştığınız startup şirketi başarılı olursa kariyer basamaklarını tırmanma hızınızı bir hayal edin.
Girişimciliğin yeni, hatta artık biraz da eskimeye başlayan yüzü startup:
Bireysel olarak yenilikçi projeler yapmanın pek çok farklı yolu var. Ancak ilerleyen günlerde çok daha kalıcı bir iş sistemi ve organizasyon kurmak için en başarılı sonuç veren girişimcilik yöntemi startup olacaktır. Yani startup ile o büyük, havalı iş yerinin ilk tuğlasını atmış olursunuz.
Aklınızdaki iş modeli için hadi diyelim kredi alabildiniz ve hayalinizdeki modeli çalıştırmaya hemen başladınız. Fakat daha önce denenmemiş bu modele, bu kadar yüksek bir borç altında girmek en basit tanımıyla kırılan bir heves olacaktır.
Aklınızdaki iş modelini bir startup ile başlatmak ise onu mükemmel hale getirebileceğiniz bir alan açacaktır. Başarısız olsa bile kaybınız çok daha az olacaktır. Başarılı olduğunuz zaman ise elinizde anlatabileceğiniz keyifli bir başlangıç hikayesi olacaktır.
Startup'lar hakkında bilinmesi gerekenler:
Startup kavramı özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde uzun yıllardır kullanılan bir girişimcilik yöntemi olsa da genel olarak bugün bildiğimiz halini almasını ve yaygınlaşmasını Y ve Z kuşağına borçlu olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü bugün 20 - 35 yaş arasında olan bu insanlar bildiğimiz anlamdaki çalışma sistemine ayak uydurmak istemiyorlar.
Kabul edelim, kimse sabah 9’da iş başı yaparak kravat takmak istemiyor. Büyük şirketlerin çalışanları pek çok konuda kısıtladığı çalışma sistemi, özellikle aklında yenilikçi projeler olan gençler için hiç de uygun olmuyor. Geriye ise ya freelance çalışma sistemi ya da yenilikçi projelerini hayata geçirmek isteyenlerin kuracağı startup’lar kalıyor.
Startup kurup, yan gelip yatmıyorsunuz. Aksine daha çok çalışıyor, iş dünyasının o sevmediğiniz yüzü ile her gün karşı karşıya gelmek zorunda kalıyorsunuz çünkü hedefinize ulaşmak için her gün belki onlarca iş insanı ile yatırım almak için görüşmek durumunda kalıyorsunuz. Üstelik bir startup şirketinin batma ihtimali, büyük bir şirkete göre bir hayli yüksek.
Kısaca bir startup şirketi kurmak başlı başına bir risk. Ancak ya bildiğimiz anlamdaki şirketlerden birine girerek var olan çalışma sistemine ayak uyduracaksınız ya da bir startup ile riskli ama başarılı olursa kazancı yüksek olacak bir kumar oynayacaksınız. Seçim tam anlamıyla size ait.
Startup nedir, nasıl kurulur, bildiğimiz anlamdaki şirketlerden farkı nedir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bilmeniz gereken önemli noktaları anlattık. Eğer aklınızda yenilikçi bir proje varsa ve nasıl hayata geçireceğinizi bilmiyorsanız sizin gibi düşünen birkaç kişi daha bulun ve bir startup ile hayallerinize doğru giden ilk adımı atın.
