Bugün içinde yaşadığımız Anadolu topraklarına yerleşmeden önce burada Bizans başta olmak üzere pek çok devlet vardı. 1071 yılında günümüz Muş ilinin sınırlarında yaşanan Malazgirt Savaşı ile birlikte Anadolu’nun kapısı sonsuza kadar Türklere açıldı ve o günden sonra bir daha hiçbir şey eskisi gibi olmadı. İşte bu büyük zaferin komutanı da dönemin Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan’dır.
Sultan Alparslan adını hepimiz Malazgirt zaferi ile biliyoruz ancak kendisinin hem tahta çıkma süreci hem de hükümdarlığı sırasında yaşadıkları oldukça önemlidir. Çünkü o dönemin şartlarında küçüklü büyüklü pek çok devlet vardı ve aralarında sonu gelmez savaşlar yaşanmaktaydı. Gelin Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan kimdir yakından bakalım ve hayatı hakkında bilmeniz gereken detayları görelim.
Sultan Alparslan kimdir? Kılıç gücüyle tahta çıkan bir varis:
Kesin olmamakla birlikte 1029 ile 1032 yılları arasında doğduğu tahmin edilen Alparslan, dönemin Selçuklu sultanı Tuğrul Bey’in yeğeni ve devletin kurucularından Horasan Valisi Çağrı Bey’in oğludur. Devletin ilk yıllarının zorlu koşullarında yetişen Alparslan, ilk başarısını Dandanakan Savaşı’nda kazanmıştır. Babası öldükten sonra ise Horasan Valisi olmuştur.
Tuğrul Bey, çocuğu olmadığı için varisi olarak yeğenlerini seçmiştir. 1063 yılında öldüğü zaman vezir Amid ül-Mülk, Rey şehrinde tahta Alparslan’ın kardeşi Süleyman’ı çıkarmıştır. Ancak Alparslan ve pek çok yönetici bunu kabul etmeyerek Kazvin şehrinde Alparslan adına hutbe okutarak onun sultanlığını duyurmuşlardır.
Arslan Yabgu'nun oğlu Kutalmış, emrindeki askerlerle birlikte Rey şehrini kuşatınca vezir Amid ül-Mülk Alparslan’dan yardım istemiştir. Alparslan, Kutalmış’ı yenince Rey şehrinde onun adına hutbe okutulmuş ve resmen Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan Alparslan olarak tahta çıkmıştır. Daha sonra Nizamülmülk'ü vezir yapmıştır.
Sultan Alparslan tahta çıktığı gibi seferlere başlıyor:
Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan, tahta çıkar çıkmaz Gürcistan ve Doğu Anadolu Bölgesi’ne seferler düzenlemeye başladı. Bizans yönetimindeki Kars ve Ani sınırına kadar gelerek ileride açacağı Anadolu’nun kapılarına dayanmış oldu. Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah, bu fetih nedeniyle kendisine Ebu'-Feth ünvanını vermiştir.
Bu dönemde Türk akıncıları Anadolu’ya seferler düzenlemekteydiler. Türk akıncılar Kayseri, Malatya, Konya, Afyon’a kadar ilerlemiş ve Bizans ordusuna büyük kayıplar verdirmişlerdi. Dönemin Bizans imparatoru Romen Diyojen, Türk akıncıları Anadolu’dan çıkarmak için seferler düzenleyerek Halep’e kadar ilerledi ancak bu seferler sonuçsuz kalıyordu.
1067 yılında Sultan Alparslan yeniden Gürcistan seferine çıktı. Şekki ve Tiflis şehirlerini fetherek bölgeyi güvenli hale getirdi. Bir yandan Orta Doğu ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde de seferler sürmekteydi. Sultan Alparslan adım adım Malazgirt Ovası’na doğru ilerliyordu ve çok geçmeden Bizans ordusu ile karşılaştı.
Sultan Alparslan, Türklerin ve dünyanın kaderini sonsuza kadar değiştiriyor:
Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan komutasındaki Türk ordusu ile Bizans ordusu, 26 Ağustos 1071 tarihinde bugün Muş sınırlarında olan Malazgirt Ovası’nda karşı karşıya geldi. Bizans ordusu çok daha büyüktü ama Sultan Alparslan kararlıydı. Bir Türk - İslam adeti olarak kefeni niyetine beyaz giysiler giydi ve atının kuyruğunu bağlattı.
Bizans imparatoru Romen Diyojen de bu savaşın öneminin farkındaydı. Öğle saatlerinde Türk okçuların saldırısı başlayınca Bizans büyük kayıp yaşadı. Pusular kuruluyor, geri çekilmeler yaşanıyor, taraf değiştirenler oluyor yani tam bir meydan savaşı yaşanıyordu. Günün sonunda kazanan Sultan Alparslan oldu, Romen Diyojen esir alındı ve o gün, Anadolu’nun kapıları Türklere sonsuza kadar açılmış oldu.
Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası Bizans büyük bir karmaşanın içine düştü. Romen Diyojen büyük vergiler karşılığında uzun süre esir tutuldu. En sonunda ülkesine döndüğünde tahta VII. Mihail'in geçtiğini gördü. Aralarında yaşanan mücadelede gözlerine mil çekildi ve Kınalıada’ya sürgün edildi. Geçirdiği enfeksiyon nedeniyle orada öldü. Diyojen’in ölümü nedeniyle vergi antlaşması geçersiz kabul edildi.
Hayatı savaşlarla geçen Sultan Alparslan'ın ölümü hain bir hançer oldu:
840 - 1212 yılları arasında hüküm sürmüş bir Türk devleti olan Karahanlılar ile Büyük Selçuklu Devleti arasında büyük çatışmalar yaşanıyordu. Karahanlıların Selçuklu topraklarına düzenledikleri sefere karşı 1072 yılında Sultan Alparslan, 200 bin kişilik bir ordu ile birlikte Türkistan bölgesine sefer düzenledi.
Yapılan seferde Berzem Kalesi kuşatma altına alındı. Bir süre sonra kuşatma başarıya ulaştı ve kale teslim edildi. Sultan Alparslan’ın huzuruna çıkan kale komutanı Yusuf Hârizmi, çizmesine sakladığı küçük bir hançerle sultanı yaraladı. Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan Alparslan, aldığı yara nedeniyle dört gün sonra hayatını kaybetti. Ölümü sonrası tahta oğlu Melikşah geçmiştir.
Sultan Alparslan eşi ve çocukları:
O dönemden günümüze kalan bilgilere göre Sultan Alparslan’ın eşleri Ekke Hatun ve Seferiye Hatun’dur. Bu iki eşinden olan çocukları Melikşah, Tacüddevle Tutuş, İzzeddin Arslan Argun, Böri Bars, Tuğrul, Ayaz, Togan, Arslan, Melik Tekiş, Ayşe, Züleyha ve Fülane Hatun’dur. Alparslan olarak bilsek de doğum adı Muhammed bin Davud Çağrı’dır. Öldüğünde 43 yaşında olduğu tahmin ediliyor.
Sultan Alparslan neden önemli bir tarihi figür?
Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan’ın hem Türk tarihi hem de dünya tarihi için önemi elbette 1071 yılında yapılan Malazgirt Savaşı’nı kazanarak Anadolu’nun kapılarını Türklere açmasıdır. O günden sonra Anadolu topraklarındaki Türk sayısı hızla artmış, sayısız beylik ve devlet kurulmuş, bunlardan bir tanesi olan Osmanlı Beyliği ise önce devlet, daha sonra da bir imparatorluk haline gelerek yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir yanına hüküm sürmüştür.
Sultan Alparslan döneminde pek çok küçüklü büyüklü Türk devleti vardı ve aralarında devamlı bir çatışma yaşanıyordu. Düzenlendiği seferlerin ilk nedeni Büyük Selçuklu Devleti’ni korumak ve sınırlarını genişletmek olsa da fethettiği her bölgede Türkleri bir araya getirmiş ve onları tek bayrak altında birleştirmeye uğraşmıştır. Belki bu kadar erken yaşta hayatını kaybetmemiş olsaydı tüm bunları kendi döneminde yapmayı başaracaktı.
Sultan Alparslan dizisi Alparslan: Büyük Selçuklu
TRT’de yayınlanmış Uyanış: Büyük Selçuklu dizisinin devamı niteliğinde olan Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde Sultan Alparslan’ın gençliğinden başlayarak adım adım Malazgirt zaferine giden hikayesi anlatılıyor. Sultan Alparslan Barış Arduç tarafından canlandırılırken diğer pek çok karaktere de ünlü oyuncular hayat veriyor.
1071 Malazgirt Savaşı’nı kazanarak Anadolu’nun kapılarını Türklere açan Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan kimdir sorusunu yanıtlayarak savaşlarla geçen hayatı hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Konu hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
