Bazen dışarıdan baktığımız zaman basit gibi görünen bir yapı bile aslında zorlu hesaplamalar sonucunda yapılmıştır. Özellikle bir köprü yapacaksanız söz konusu hesapların çok ama çok daha ince yapılması gerekir. Tacoma Narrows Köprüsü’nün tasarımcıları ve mühendisleri bu hesaplamaları yapmadılar. Yeni bir tasarım denemek istediler ancak sonuçları hiç de düşündükleri gibi olmadı.
Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılış hikayesi aslında daha yapım aşamasında başladı. İnşaatta çalışan işçiler bile köprünün sallandığını açık bir şekilde görüyorlardı. Kimseye kulak asılmadı ve dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsü halkın kullanımına açıldı. Ömrü yalnızca birkaç ay süren köprü, sallana sallana en sonunda kağıt bir kule gibi yıkıldı. Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılış hikayesine gelin yakından bakalım.
Tacoma halkına bir köprü lazım:
Amerika Birleşik Devletleri’nin Washington eyaletinde bulunan Tacoma şehrine köprü yapılması düşüncesi ilk kez Northern Pacific Railway şirketi tarafından 1889 yılında ortaya atıldı. 1920 yılına kadar konu hakkında herhangi bir çalışma yapılmadı. 1923 geldiğimizde ise Tacoma Ticaret Odası yeni köprü için finansman çalışmaları yapmaya başladı.
Golden Gate Köprüsü’nün baş mühendisi Joseph B. Strauss başta olmak üzere pek çok mimar ve mühendisten oluşan bir ekip yeni köprü için çalışmalar yaptı. 1937 yılında sağlanan finansman ile Washington Eyaleti mühendisi Clark Eldridge’den bir teklif alındı. Ancak onun projesi için yüz milyonlarca dolar ve 8 metrelik kirişler yapılması gerekiyordu.
Tam bu sırada New York köprü mühendisi Leon Moisseiff bambaşka bir proje ile geldi. Moisseiff’in projesi daha öncekilere hiç benzemiyordu. Statik rüzgarı farklı bir şekilde absorbe edeceği planlanan bu proje hem daha ucuza mal olacaktı hem de 2.4 metrelik kirişler yetecekti. Zaten kısıtlı olan finansmanın bu projeye yatırılmasına karar verildi.
Tacoma Narrows Köprüsü inşaatı başlıyor:
Tacoma ile Kitsap yarımadasını birbirine bağlayacak ve Tacoma Narrows boğazına kurulacak olan köprü, geleneksel köprülere göre çok daha zarif bir görünüme sahip olacaktı. İki şeritli olması yeterdi çünkü fazla trafik beklenmiyordu. 1.8 km uzunluğunda ve yalnızca 12 metre genişliğinde planlanmıştı. Onu tutması için 2.4 metrelik kirişler yeterdi de artardı bile.
1938 yılının Eylül ayında inşaat başladı. Ancak bir sıkıntı vardı. Güverte bölgesi yapılmaya başladığı sırada bile rüzgar arttıkça köprünün dikey bir şekilde sallandığı fark edildi. Var olan tasarımı iyileştirmek için pek çok düzenleme yapıldı ve sönümleme önlemleri alındı. Dünyanın en büyük üçüncü köprüsü olan Tacoma Narrows Köprüsü artık açılmaya hazırdı.
Tacoma halkına hayırlı olsun:
Tacoma o dönem küçük bir bölgeydi. Böyle bir yerde dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsünün yapılması harika bir olaydı. 1 Temmuz 1940 tarihinde Tacoma Narrows Köprüsü Tacoma halkının kullanımına açıldı. Fakat biraz sallanıyor gibiydi. Zamanla düzeleceği düşünülerek ve birkaç önlem alınarak köprü kullanılmaya devam etti.
Tacoma Narrows Köprüsü bazı kesimleri endişelendiriyor bile olsa yapılması için büyük paralar harcanmıştı. Harcanan tüm finansmanın geçiş ücretlerin karşılanacağı düşünülmüştü. Köprünün daha küçük modelleri üzerinde çalışmalar sürüyordu. Bu çalışmalardan sonuç alındığı zaman ise iş işten geçmişti.
Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılışı:
7 Kasım 1940 sabahı Tacoma halkı rüzgarlı bir güne uyandı. Normal bir durumdu. Tacoma Narrows Köprüsü’ne bakanlar ise gözlerine inanamadı. Çünkü bu ince köprü öylesine güçlü sallanıyordu ki bir tarafı yerde, bir tarafı gökte gibiydi. Rüzgar saatte yaklaşık 64 kilometre hıza ulaştığı zaman ise olanlar oldu.
Öğlen 11 sularında Tacoma Narrows Köprüsü’nün güverte bölgesindeki büyük bir beton kütlesi çöküverdi. Birkaç dakika sonra 600 metrelik bir bölüm serbest kaldı. Köprü çelik gibi gerilmiş, ileri geri sallanmayı sürdürüyordu. Köprü kulelerinde karbon çelik kullanıldığı için o alanda bir sorun yoktu. Ancak kısa bir süre sonra Tacoma Narrows Köprüsü’nden geriye yalnızca bir boşluk kalmıştı.
Tacoma Narrows Köprüsü neden yıkıldı?
Tacoma Narrows Köprüsü’nün daha tasarım aşamasında bile sayısız hata yapılmıştı. Bu kadar uzun bir köprünün genişliğinin bu kadar az olması belki de en büyük hataydı. Kiriş yüksekliklerinin 2.4 metre olması tamamen yanlıştı. Üstelik bu kirişler rüzgarı absorbe etmiyor, ona meydan okuyorlardı.
En basit yanıtı vermek gerekirse Tacoma Narrows Köprüsü rüzgara dayanamadı. Rüzgar bu yapıdan akıp geçmiyor, ona çarpıyordu. Rüzgarın her çarpması sonrası köprüde bir frekans salınımı oluşuyordu. Art arda yüksek hızda gelen bu titreşimler nedeniyle sallanan köprünün en sonunda yıkılması kaçınılmazdı.
Büyük bir şans olarak bu koca köprü yıkıldığı zaman tek bir kişi bile hayatını kaybetmedi. Zaten beşik gibi sallanan bir köprüden kim arabasıyla geçmek ister ki? Bu yıkımda ölen yalnızca bir köpek oldu. Çünkü arabada sıkışan köpek bir türlü kurtarılamadı.
Tacoma Narrows Köprüsü’nın yıkılması mühendislik dünyasında yeni bir dönem açtı:
Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılması büyük bir başarısız olarak kabul edilse de aslında büyük bir başarı da oldu. Çünkü bugün bile köprünün tasarımında yapılan hatalar mühendislik fakültelerinde, yıkılış nedenleri ise fizik fakültelerinde ders olarak okutuluyor. Tacoma Narrows Köprüsü ile birlikte köprü tasarımlarında yeni bir dönemin kapıları aralandı ve artık pek çok tasarım standart hale getirildi.
Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılmasından en şanslı çıkanlar ise deniz canlıları oldu. Çünkü köprü olduğu gibi denize yıkıldı ve orada öylece kaldı. Dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsü artık dünyanın en büyük yapay resifi durumunda. 1992 yılında korumaya alınan resif, sayısız deniz canlısına hayat veriyor. Köprünün karada kalan parçaları ise hurdacıya satıldı.
Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılış filmi:
1940 yılını düşündüğümüz zaman neredeyse mucize bir şekilde Tacoma Narrows Köprüsü yıkıldığı sırada iki kişi bu olayı kameralarına kaydetti. Paramount Studios’a satılan filmler kopyalandı ve dünyanın dört yanına gönderildi. Bu görüntüler mühendislik, mimarlık ve fizik öğrencilerinin derslerinde bugün bile kullanılıyor.
Dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsü olacakken kağıt bir kule gibi dağılan Tacoma Narrows Köprüsü’nü yıkılış hikayesinden bahsettik ve bu ilginç olay hakkında bilmeniz gereken detayları anlattık. Özellikle mühendis okuyucularımız konu hakkındaki düşüncelerini yorumlarda paylaşabilirler.
