Oyun tasarımını beğenmedim, mobilyanın tasarımı pek hoş olmamış, pantolon kumaşı güzel ama tasarımı kullanışlı değil gibi sayısız örnek verebiliriz ve her bir örnekte karşımıza mutlaka tasarım sözcüğü çıkar. Eğer bu işlerle uğraşan biri değilseniz tasarımın yalnızca ortaya çıkan ürünün güzel görünmesini sağlamak zannedebilirsiniz. Ancak tasarım nedir sorusunun yanıtı çok daha karmaşık.
Peki, tasarım nedir? Tasarım en geniş tanımıyla söz konusu ürünü, var olan sınırlar çerçevesinde en iyi hale getirmektir. Yani evet, tasarım süreci sonunda o ürün güzel görünmelidir ancak işe yarar olmadığı sürece güzel görünmesinin pek de anlamı yoktur. Kafalar biraz karışmış olabilir. Gelin tasarım nedir, çeşitleri nelerdir gibi soruları yakından inceleyelim ve bu dünyanın pek bilinmeyen noktalarını görelim.
Tasarım nedir?
Tasarım için tarih boyunca pek çok farklı tanım yapılmış olsa da en güzeli Elizabeth Adams Hurwitz’in dediği gibidir; tasarım, gerekli olanın araştırılmasıdır. Ürünün güçlü mü, güzel mi, ince mi, dayanıklı mı, estetik mi, zor mu, kullanışlı mı ne olması gerekiyorsa bunun araştırıldığı ve bir sınır çerçevesinde uygulandığı süreç tasarım sürecidir.
Bu tanımı tasarım gerektiren tüm alanlarda görmek mümkün. İnternet sitesi, mobil uygulama, arayüz, yazılım, mobilya, mimari, moda ve hatta okumakta olduğunuz bu yazının ortaya çıkışı bile benzer bir tasarım sürecinin sonucudur. Elbette söz konusu ürüne ve uygulama alanına göre tüm tasarım süreçleri kendine özeldir.
Tasarım modelleri:
- Rasyonel model
- Eylem merkezli model
Rasyonel model:
Herbert A. Simon, Gerhard Pahl ve Wolfgang Beitz tarafından ortaya atılan rasyonel tasarım modeline göre tasarımcılar, kısıtlamalar ve hedefler çerçevesinde tasarımı bu duruma optimize etmeye çalışırlar. Tasarım plan odaklıdır ve bu süreç pek çok aşamadan meydana gelir. Öngörülebilir ve kontrollü bir şekilde araştırma, tasarımın olmazsa olmazıdır.
Rasyonel tasarım modeline göre tasarım süreci şu aşamalardan oluşur;
- Tasarım hedefinin belirlendiği tasarım özeti
- Hedef analizi
- Araştırma
- Tasarım gereksinimlerinin belirlenmesi
- Problemleri çözmek için kavramsallaştırma
- Farklı tasarım çözümlerinin sunulması
- Geliştirme ve iyileştirme
- Geliştirilen tasarımın test edilmesi
- Gerçek ürün üzerinde tasarımın uygulanması
- Değerlendirme ve sonuçlandırma
- Sonuca göre gerekirse yeniden tasarım
Eylem merkezli model:
Eylem merkezli tasarım modeli, rasyonel tasarım modeline tepki olarak doğmuştur. Buna göre tasarımcılar duygularını ve yaratıcılıklarını kullanırlar. Tasarım süreci doğaçlama olarak ilerler ve tasarım aşamaları ise belirgin olmamakla birlikte bağlantılır. Eylem merkezli tasarım modelinin temelinde ampirist felsefe yatmaktadır.
Eylem merkezli model de tıpkı rasyonel merkezli model gibi araştırma, bilgi ve denemeler üzerine kuruludur. Ancak rasyonel modelde olduğu gibi tasarımcıları belirli kalıplar içine sokmaz. Eylem merkezli modeli benimseyen tasarımcılar herhangi bir kontrol mekanizması ya da kurallar olmadan tasarım sürecini tamamlamayı hedeflerler.
Felsefi yönelimlerine göre tasarım yaklaşımları:
- Eleştirel tasarım, ait olduğu kültürde var olan değerleri eleştirir ve yorumlar.
- Katılımcı tasarım, var olan bir sürece katılarak zenginleştirir.
- Bilimsel tasarım, estetik kaygıları çoğu zaman ikinci planda tutar ve bilimsel veriler ışığında hareket eder.
- Hizmet tasarımı, ürünü değil ürün ile birlikte yaşanan deneyimi organize eder.
- Sosyoteknik sistem tasarımı, toplum ihtiyaçlarına odaklanarak özellikle iş deneyimini iyileştirmeyi hedefler.
- Nesiller arası tasarım, yaş ilerledikçe ortaya çıkan sorunların günlük hayatı etkilememesi üzerine odaklanır.
- Kullanıcı merkezli tasarım, son kullanıcının istek ve ihtiyaçlarına odaklanır.
Tasarım ve diğer disiplinler arasındaki ilişki:
Tasarım ve sanat arasındaki ayrılmaz ilişki hakkındaki ilk öğretiler 20. yüzyılda Alman Bauhaus ve Ulm Tasarım Okulu'nda ortaya atıldı. Sezgiyi kullanarak iş yaratma olarak tanımlanan bu süre. güzel sanatlar ve uygulamalı sanatlar içindeki disiplinlerle paylaşılmış ve her birine özgü süreçlerden bahsedilmiştir.
Tasarım ve mühendislik arasındaki ilişkinin temelleri; bilimsel ve matematiksel veriler, ekonomik yapılar ve makine sistemleri gibi pek çok farklı detay üzerine atılmıştır. Bilimsel odaklı olarak ilerleyen mühendislik çalışmalarının tasarım süreçlerinin insan merkezli olması gerektiğinden bahsedilmiştir.
Tasarım ve üretim arasındaki ilişki, uygulama sonucu ortaya çıkacak ürünlere odaklanır. Uygulama sürecinde herhangi bir sorun çıkmaması, çıkacaksa telafi edilmesi ve ürünün planlandığı gibi ortaya çıkması; tasarım sürecinde odaklanılan temel noktadır. Yani temelde üretim tasarımları problem çözmeye yöneliktir.
Tasarım türleri:
- Uygulamalı Sanatlar
- Mimari
- Otomotiv tasarımı
- Biyolojik tasarım
- Kartografik veya harita tasarımı
- Yapılandırma tasarımı
- İletişim tasarımı
- Kostüm tasarımı
- Tasarım yönetimi
- Ekolojik tasarım
- Mühendislik tasarımı
- Deneyim tasarımı
- Moda Tasarımı
- Çiçek tasarımı
- Oyun tasarımı
- Grafik tasarım
- Bilgi mimarisi
- Bilgi tasarımı
- Endüstriyel Tasarım
- Eğitici tasarım
- Etkileşim dizaynı
- İç dizayn
- Peyzaj Mimarlığı
- Aydınlatma tasarımı
- Modüler tasarım
- Hareketli grafik tasarım
- Organizasyon tasarımı
- Süreç tasarımı
- Ürün tasarımı
- Mülk tasarımı
- Manzaralı tasarım
- Hizmet tasarımı
- Sosyal tasarım
- Yazılım Tasarımı
- Ses tasarımı
- Mekansal tasarım
- Stratejik tasarım
- Sistem mimarisi
- Sistem tasarımı
- Sistem modelleme
- Kentsel Tasarım
- Kullanıcı deneyimi tasarımı
- Kullanıcı arayüzü tasarımı
- Vexillografi ( Bayrak Tasarımı )
- Web tasarım
Günümüz dünyasının ayrılmaz bir parçası olan tasarım nedir, türleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve tasarım ile farklı disiplinler arasındaki ilişkilerden bahsettik. Tasarım dünyası ve tasarım süreçleri hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
