Artık internet çağında olduğumuz için geleneksel anlamda televizyon izleyicisinin oranı giderek azalıyor. Ancak bu durum televizyon izlenmediği anlamına değil, yalnızca televizyonda izlenen içeriğin değiştiği anlamına geliyor. Yani Netflix ya da YouTube izliyor olsanız bile evinizin bir köşesinde duran o demirbaş cihaz, günümüzden onlarca yıl önce icat edilen televizyondur.
Televizyon nasıl icat edildi sorusunun net bir cevabını vermek mümkün değil. Çünkü tüm bilimsel ve teknolojik çalışmalar gibi televizyonun icadı da yıllar içinde gelişen teknolojilerin bir birikimi olarak ortaya çıkmıştır. Ortaya çıktığı andan itibaren de insanların en büyük eğlencesi haline gelmiştir. Gelin televizyon nasıl icat edildi sorusu ışığında bu vazgeçilmez teknolojinin ilk yıllarını görelim.
Televizyon aslında görüntülü iletişim için icat edilmek istendi:
- Paul Nipkow
1800’lü yıllara gidelim. Samuel FB Morse mesajları sinyal şeklinde ileten telgraf sistemini icat etmiş, birkaç on yıl sonra ise Alexander Graham Bell insan sesini teller aracılığıyla iletmeyi sağlayan telefonu icat etmişti. Yani tüm bilim insanları artık sesin teller aracılığıyla iletilebileceğini anlamıştı. Peki ya görüntü?
Hem Thomas Edison’un hem de Alexander Graham Bell’in tıpkı ses gibi görüntüyü de teller aracılığıyla iletecek cihazlar üzerinde çalışmalar yaptıkları biliniyor. Ancak bu sistemi geliştirmek, 1884 yılında Paul Nipkow’a kısmet oldu. Bugün ilk mekanik televizyon diyebileceğimiz sistemde teller, diskler aracılığıyla dönüyor ve görüntüyü iletiyorlardı.
1900’lü yılların başına geldiğimizde ise Rus fizikçi Boris Rosing ve İskoç mühendis Alan Archibald Campbell-Swinton, Nipkow’un sistemini Alman fizikçi Karl Braun tarafından geliştirilen katot ışın tüpleri ile birleştirme çalışmaları yaptılar. İlk elektronik televizyon diyebileceğimiz bu sistemde kamera içindeki katot ışın tüpleri, televizyon içindeki katot ışın tüplerine görüntü aktarıyordu.
Gerçek anlamda ilk televizyon icat ediliyor:
- Dünyanın ilk televizyon yayını
Rus fizikçi Boris Rosing ile çalışmış olan ve Kızıl Devrim’den sonra Amerika Birleşik Devletleri’ne gelen mühendis Vladimir Zworykin, Iconoscope adı verilen ve katot tüpleriyle çalışan ilk televizyonun patenti için 1923 yılında başvuru yaptı. Zworykin, 1929 yılında yapılan radyo mühendisleri toplantısında bu icadını tanıttıktan sonra ise olaylar hızla gelişti.
O toplantıda bulunan Radio Corporation of America yöneticisi David Sarnoff, televizyon sisteminin geliştirmesi için Vladimir Zworykin’i işe aldı ve 50 milyon dolar yatırım yaptı. 1939'da New York'ta düzenlenen Dünya Fuarı'nda ilk kez gerçek anlamda televizyon tanıtılarak dönemin ABD başkanı Franklin D. Roosevelt'in bir konuşması yayınlandı.
Bu noktada bir parantez açmakta yarar var. Tüm bu gelişmelerden yıllar önce elektrikli televizyon sistemi ABD’li Philo Taylor Farnsworth tarafından geliştirilmişti. Ancak Radio Corporation of America şirketinin gücü nedeniyle Farnsworth mağdur edildi ve 1971 yılında borç içinde öldü. Hayaller ülkesi ABD, eğer yeterince paranız yoksa asla o hayallere ulaşmanıza izin vermez.
ABD’de televizyon hızla yaygınlaşıyor:
1940’lı yıllarda yavaş yavaş da olsa televizyon ABD’de yayılmaya ve haberler başta olmak üzere 23 televizyon istasyonundan yayınlar yapılmaya başlamıştı. İkinci Dünya Savaşı nedeniyle 1947 yılına kadar televizyon yayınları gerçek anlamda ticari hayata başlayamadı. Ancak yine de evlerde bulunan birkaç yüz televizyonda düzenli olarak izlenecek yayınlar oluyordu.
1949 yılına geldiğimizde artık ABD televizyonlarında onlarca farklı program vardır. Kanal sayısı artmıştı. 1946 yılında 6 bin olan televizyon sayısı 1951 yılında 12 milyon olmuş, 1955 yılında ise artık evlerin yarısında televizyon izlenir olmuştu. 1960 yılında John F. Kennedy ve Richard M. Nixon arasında yapılan canlı yayındaki tartışma ise televizyonun gücünü kanıtlar nitelikteydi.
Yıllar içinde ABD, televizyonu hem siyaset hem de eğlence alanında kullanmak için onlarca farklı kanal kurdu. Kablolu yayıncılığın gelişmesi sonrası VHS kaset devrimi, televizyonu insanların bir numaralı eğlence aracı haline getirdi. İnternet ne kadar yaygınlaşırsa yaygınlaşsın bugün bile hala Amerikalı bir ailenin en büyük eğlencesi televizyon yayınlarıdır.
Türkiye’de televizyon: Zeki Müren de bizi görecek mi?
Türkiye’nin televizyonla tanışma hikayesinin anlatıldığı 2001 yapımı Vizontele filminden hatırladığımız gibi ülkemizde televizyon yayıncılığı özel şirketler tarafından değil, devlet tarafından başlatıldı. Ülkemizdeki ilk televizyon yayını 9 Temmuz 1952 tarihinde İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından yapıldı.
1 Mayıs 1964 tarihli TRT Yasası ile televizyon yayıncılığı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nun tekeline bırakıldı. TRT’nin ilk yayın tarihi 31 Ocak 1968 tarihinde olmuştur. 1980 yılında ülkemizde renkli televizyon yayıncılığı başlasa da uzun yıllar birden çok kanala sahip olan TRT izlendi.
1990 yılına geldiğimizde ise Türkiye’nin ilk televizyonu olan Star TV, Magic Box Star 1 adıyla kuruldu. Tele On, Show TV, HBB, TGRT, Cine 5, Kanal D derken 1990’lı yıllar bitmeden ülkemizde pek çok farklı özel televizyon kanalı yayın yapmaya başlamıştı. Günümüzde ise televizyon yayıncılığı pek çok farklı platform tarafından yürütülmeye devam etmektedir.
Televizyon neden önemli?
Televizyon yalnızca bir görüntü iletim aracı değil, aynı zamanda güçlü bir propaganda aracıdır. İnternet ne kadar yaygınlaşırsa yaygınlaşsın, televizyon yayınları hala halkın özellikle siyasi konulardaki düşüncelerini etkileyen en önemli kitle iletişim aracıdır. Kuzey Kore gibi demokrasinin olmadığı ülkelerde bu durum açık bir şekilde görülmektedir.
Televizyonun diğer bir önemi ise çoğu kesim tarafından ulaşılması zor olan eğlencenin evin salonuna getiriliyor olmasıdır. Elbette televizyonun ilk yıllarından beri bu durumun insanların sosyal ilişkilerine zarar verdiği ve evlere kapattığı üzerine tartışmalar yapılmaktadır. Ancak milyarlarca insanın bu konuda pek de sorunu yokmuş gibi görünüyor.
Günümüzde televizyon yayıncılığının geleceğinin ne olacağı ise en büyük soru işareti. Evet, hepimizin evinde bir televizyon var ama bu televizyonlar akıllı oldukları için geleneksel yayınları izlemiyoruz. Seçeneklerin sonsuz olduğu dijital yayın platformları varken geleneksel televizyon yayıncılığının nasıl bir yol haritası izleyeceği gerçek bir merak konusu.
Televizyon nasıl icat edildi sorusu üzerinden televizyon yayıncılığının dünyada ve ülkemizdeki ilk yıllarını anlattık. Televizyon izliyor musunuz? İzliyorsanız geleneksel yayını mı yoksa dijital platformları mı tercih ediyorsunuz? Düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
