2013 yılında Naughty Dog’un piyasaya sürdüğü The Last of Us, dikkat çeken hikayesi ve oynanışının yanı sıra alışılagelmişin dışında zombi tasarımlarıyla da dikkat çekmişti. Oyunda tıkırdayan (clicker) olarak adlandırılan bu zombi türünü hem ikinci oyunda hem de geçtiğimiz günlerde BluTV’de yayınlanan aynı isimli dizide görmüştük.
Dizinin girişinde "küresel ısınma" etkisiyle bu mantarların mutasyona uğrayabileceği söyleniyor ve yıllar sonra gerçekten de mutasyona uğruyorlar. Peki bu garip görünümlü ve oldukça korkutucu zombiler, küresel ısınmayla boğuşan gerçek dünyada da bir gün gerçekten ortaya çıkabilir mi?
Önce oyundaki zombilere ve hikayelerine bir göz atalım:
Oyunda "tıkırdayan" olarak adlandırılan bu zombi türü, oyunun hikayesine göre 2013 yılında Güney Amerika’da (dizideyse 2003 yılında Endonezya’da) ortaya çıkıyor. Gerçek hayatta da var olan Cordyceps mantarının (halk arasında zombi mantarı olarak da biliniyor) mutasyona uğramış bir türü olan bu mantar, insanlara bulaşabiliyor ve onları 4 mutasyon evresinde gördüğünüz yaratıklara dönüştürüyor.
İlk evrede, ısırılan ya da mantar sporlarını soluyan bireyler birkaç gün içerisinde aşırı derecede saldırganlaşarak bilinçli hareket etme yetisini kaybeder. İkinci evreyse birkaç hafta sonra başlar ve bireylerin kafasından itibaren tüm vücudu mantarla kaplanır. Bireyler bu aşamada yavaş yavaş görme yetilerini kaybediyor ve kalıcı olarak mantarın kontrolüne giriyor. Ayrıca bu aşamadaki tıkırdayanların oyunun başlarında gördüğümüz en zararsız tıkırdayan türü olduğunu da belirtelim.
Yaklaşık 1 yıl sonra üçüncü evreye giren tıkırdayanlarsa yavaş yavaş yarasalar ve yunuslar gibi ekolokasyon kullanmaya başlar. Ses dalgalarını kullanarak “gören” tıkırdayanlar, bu sesleri çıkarmak için mutasyona uğrayan çene kemiklerini tıkırdatır. Dördüncü ve son evreye ulaşmak ise oldukça zorlu bir süreçtir ve bu yaratıklar yaklaşık 10 yılda son evreye ulaşır. Bu evrede zombilerin vücudu tamamen mantarla kaplıdır ve ölseler bile vücutlarındaki mantarlar büyüyerek sporlarını yaymaya devam eder ve çevredeki insanları enfekte eder.
Oyunda insanlara bulaşan bu mantar, gerçek hayattaysa karıncaları zombiye dönüştürüyor.
İşin enteresan tarafıysa hem dizide hem de The Last of Us Part 1 ve 2’de gördüğümüz bu zombilerin ortaya çıkmasına neden olan Cordyceps mantarı gerçek hayatta da var. Ancak merak etmenize gerek yok çünkü bu mantar gerçek hayatta insanlara bulaşmıyor.
Karıncaları hedef alan bu mantar aslında oyunlarda gördüğümüze fazlasıyla benziyor ve hemen hemen aynı şekillerde mutasyona uğruyor. Karıncalara sporlar yardımıyla bulaşan ve beyin sapına yerleşen bu mantar, olgunlaştıktan sonra enzimlerle karıncaların hareketlerini kontrol ediyor ve onları mantarın üremesi için en uygun ortama yönlendirdikten sonra onları öldürüyor ve sporlarını sıradaki kurbanları için yaymaya başlıyor.
Bu mantarın pek çok türü mevcut ancak tüm türler hemen hemen aynı şekilde karıncaları, sinekleri ve benzer böcek türlerini hedef alarak onları konak olarak kullanarak üremeye çalışıyor.
Bu mantar türü hakkında araştırmalara baktığımızdaysa bir isim dikkat çekiyor. Hastalık biyoloğu ve biyoloji profesörü Davıd P. Hughes. Kendisi hem Cordyceps mantarları ve benzeri enfeksiyonlar konusunda uzman ve ilk oyunda Naughty Dog ekibine Cordyceps mantarları konusunda danışmanlık yapmış bir isim.
Hughes özellikle 2019 yılında yayınladığı bir makalede insanlığın yüzyıllardır çeşitli evrimleşmiş mantar türleriyle mücadele ettiğini ancak bu mantarların genellikle ayak mantarı gibi basit türler olduğunu belirtiyor. Kendisi ayrıca bazı mantarların 50 ila 150 yıl içerisinde mutasyona uğrayabileceğini hatırlatarak Cordyceps mantarının insanlara bulaşabilir bir hale gelmesinin imkânsız olmadığını belirtiyor.
Ancak Hughes’un dediğine göre bu mantar türü gerçekten bir gün insanlara bulaşsa bile oyunda gördüğümüz gibi zombi benzeri saldırgan yaratıklara dönüşmeyebilirler. Bunun yerine Cordyceps mantarının enfekte ettiği bireyler tıpkı karıncalar ve diğer böcekler gibi konaklarını uygun üreme ortamlarına götürerek orada öldürüp üreme döngüsünü tamamlamaya çalışacaktır.
Yani bir gün Cordyceps mantarları insanlara bulaşabilir ancak oyunda gördüğümüz gibi bir zombi salgını olması pek mümkün değil. Hatta Cordyceps mantarlarının eski Çin İmparatorluğu zamanlarında böbrek sorunlarında, akciğer hastalıklarının tedavisinde ve kanamaları durdurmada kullanıldığı da bilimsel olarak kanıtlandı.
Profesör David Hughes tüm bunlara ek olarak mantarlara karşı tedavi hazırlamanın kolay olmadığını ve potansiyel bir Cordyceps mutasyonunun ortaya çıkması durumunda işe yarayan ve onaylanmış bir tedavi bulmanın 20 yılı bulabileceğini de belirtiyor.
- Kaynaklar: NIH, Herbal Medicine, The Last of Us Fandom Wiki
