İlk kullanılmaya başladığı günden itibaren para yalnızca bir maddi değeri değil, aynı zamanda kullanıldığı ve basıldığı ülkenin değerlerini de sembolize eder. Özgür ülkelerin kendine ait para birimi vardır. Bu para birimini sembolize etmek için de bir simge kullanılır. TL simgesi yakın bir zamanda kabul edilerek tüm dünyaya duyurulmuştur. Bu tarihten itibaren Türk Lirası, TL simgesi ile gösterilmeye başlamıştır.
TL simgesi nedir biliyoruz ama arkasındaki hikayeyi ve ona yüklenen değeri biliyor muyuz? Yalnızca TL simgesi değil, dünyanın farklı ülkeleri ve birlikleri tarafından kullanılan para birimlerinin ve para birimi simgelerinin de kendilerine özgü hikayeleri var. Elbette dünyada kullanılan tüm para birimi simgelerinin hikayesini anlatmak mümkün değil ancak gelin hepimizin görmeye alışık olduğu bazı para birimi simgelerinin hikayelerine yakından bakalım.
Para birimi simgeleri ve hikayeleri:
Türk Lirasını sembolize etmek için 2012 yılında kullanmaya başladığımız TL simgesi:
Türk Lirası, uluslararası standartlarda TRY olarak gösterilir. Uzun yıllar para birimimizi sembolize eden bir simge kullanılmadı. Ta ki 2012 yılına kadar. 2012 yılında Merkez Bankası tarafından Türk Lirasını tüm dünyada tanıtacak ve itibar kazandıracak bir simge seçmek için yarışma düzenlendi.
Binlerce tasarım arasından bugün hepimizin aşina olduğu ₺ tasarımı birinci geldi. Tülay Lale tarafından tasarlanan bu simge T ve L harflerinin iç içe geçmesinden oluşuyor. Çapa şekli güveni, üstündeki iki çizgi ise doğu - batı arasındaki bir köprüyü ve istikrarı sembolize ediyor.
TL simgesi o dönem pek çok kesim tarafından eleştirildi. Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın baş harflerinden oluşmuş bir tuğraya benzediğini, onun imzasına benzediğini hatta Ermenistan para birimi olan Ermeni Dramı simgesine benzediğini bile söyleyen oldu. Öyle ya da böyle, 1 Kasım 2012 tarihinden beri ₺ olarak gösterilen TL simgesi kullanılmakta.
Sömürge hatırası Amerikan Doları:
Amerikan Doları simgesinin ilginç bir hikayesi var ve aslında tam olarak nasıl ortaya çıktığı bilinmiyor. Bir hikayeye göre 1700’lerde sömürge olan Amerikalılar İspanyol Pesosu kullanıyordu. Bugün hepimizin bildiği $ simgesi de P ve S harflerinin üst üste yazılması ile ortaya çıkmıştı.
Pek çok kişi Peso hikayesini doğru kabul etse de ortaya atılmış bir hikaye daha var. Buna göre ABD’nin İngilizce adı olan United States of America kısaca USA harflerinden dolar simgesi oluşturulmuştur. Bu hikayenin doğru olmadığı düşünülüyor çünkü Amerikan Doları, ABD kurulmadan önce bile kullanılıyordu.
En yeni para birimlerinden Euro:
Euro, bugün kullanılmakta olan en yeni para birimlerinden bir tanesidir. 2002 yılında Avrupa Birliği, birlik içinde ortak bir para birimi kullanma kararı almış ve Euro para birimini ortaya çıkarmıştır. € simgesindeki E harfi İngilizce Avrupa anlamına gelen Europe kelimesinin ilk harfini, üzerinde bulunan iki çizgi ise maddi istikrarı sembolize eder. TL simgesi ile benzer bir hikayeye sahip.
Ağırlık biriminden gelen İngiliz Sterlini:
Gariptir, Birleşik Krallık şimdi özgür olsa da uzun yıllar Avrupa Birliği üyesiydi ve buna rağmen Avrupa Birliği resmi para birimi olan Euro yerine her zaman kendi para birimi olan İngiliz Sterlinini kullandı. £ olarak gösterilen İngiliz Sterlini simgesi ise her zaman kullanılmaktaydı. İngiliz para birimi Pound olarak da adlandırılır.
Birleşik Krallık’ta uzun yıllar boyunca İngiliz paraları gümüşten yapıldı ve birim değerlerinin adını ağırlık birimlerinin isimlerinden aldı. £ simgesinin de bir ağırlık birimi olan Latince libra kelimesinin ilk harfinden türetildiği tahmin ediliyor. Bugün kağıt ve madeni değeri olmayan paralar kullanılsa da İngiliz Sterlini simgesi hala aynıdır.
En eski para birimlerinden Japon Yeni:
Japonya’nın resmi para birimi olan Japon Yeni, 1871 yılında kabul edilmiştir ve o günden beri kullanılmaktadır. Herkes Yen olarak okunsa da aslında para biriminin Japonca okunuşu ‘en’ şeklindedir. Ancak para birimi simgesi oluşturmanın amacı uluslararası alanda değer kazanmak olduğu için yerel okunuş biçimi görmezden gelinmiş ve ¥ simgesinde Yen para biriminin ilk harfi kullanılmıştır. Simge üzerindeki iki çizgi ise bildiğiniz gibi maddi istikrarı sembolize etmektedir.
Kripto paranın atası Bitcoin:
Kripto para birimlerinin atası olan Bitcoin, 2008 yılında Satoshi Nakamoto rumuzlu bir kişi tarafından ortaya atılmıştır. Bugün maddi değeri alıp başını giden Bitcoin’in simgesi ฿, kısaltması ise BTC’dir. ฿ simgesindeki B harfi Bitcoin’in ilk harfini sembolize ederken üstünde bulunan iki çizgi, tam olarak bilinmiyor ama yine diğer para birimi simgeleri gibi maddi istikrarı sembolize ediyor diyebiliriz.
Diğer popüler para birimleri:
- İsviçre Frankı 1789 yılında kullanılmaya başlasa da ancak 1850 yılında resmen kabul edimiştir.
- İsveç Kronu 1873 yılında kabul edilmiş ve adını İsveççe taç anlamına gelen Krona kelimesinden almıştır.
- Avustralya Doları 1966 yılında kabul edilmiş ve ad seçme yarışmasında o kadar saçma adlar sunulmuştur ki sonunda kazanan dolar olmuştur. Dolara geçmeden önce ülkede pound kullanılıyordu.
- Kanada Doları 1841 yılında kabul edilmiştir ve Amerikan Doları ile yakın bir değere sahiptir. Dolara geçmeden önce ülkede pound kullanılıyordu.
- Hint Rupisi inanılır gibi değil ama milattan önce 6. yüzyıldan beri kullanılıyor. ₹ olarak gösterilen simgesi ise 2010 yılında kullanılmaya başlamıştır.
Ülkemizin para birimini sembolize eden TL simgesi ve diğer ülkelerin para birimlerini sembolize eden popüler para birimlerinin hikayesini anlattık. Elbette farklı ülkelerde kullanılan daha farklı onlarca para birimi ve simgesi var ancak hepsinin hikayesi anlattıklarımız kadar ilgi çekici değil.
