Hayatımıza devam etmek için gerekli olan enerjiyi alabilmek için yemek yiyoruz. Yemek yerken aldığımız yağ, protein, karbonhidrat, vitamin ve mineral işleniyor ve kullanılıyor. Ancak bunlardan bazıları hemen kullanılmadığı için depolanıyor. İşte o depolanan yağ türlerinden bir tanesi trigliserittir. Trigliserit kanımızda gezen lipit yağlardır ve gerektiği zaman enerjiye dönüşerek yakılır gider.
Peki kanımızda bulunan trigliserit yakılmadığı zaman ne olur? Ortaya yüksek trigliserit adı verilen bir durum çıkar. İnsana enerji verecek kadar yoğun olan bu yağlar yakılmadığı zaman birikir, damarları tıkar, damar duvarlarını kalınlaştırır ve tahmin etmesi pek de zor olmayan hastalıklara neden olur. Gelin trigliserit nedir, ne işe yarar, neden yükselir ve trigliserit nasıl düşürülür gibi merak edilen soruları tüm detaylarıyla yanıtlayalım.
Trigleserit nedir, ne işe yarar, neden yükselir ve nasıl düşürülür?
Temelden başlayalım, trigliserit nedir?
Trigliserit, kanımızda bulunan lipit yağ türlerinden bir tanesidir. Yemek yediğimiz zaman aldığımız yağlar eğer hemen yakılmayacaksa trigliserite dönüştürülür ve kanımızda dolaşmaya başlar. Yemek yemediğimiz zamanlarda vücudumuz enerjiye ihtiyaç duyunca bu trigliseritler serbest kalır ve enerji olarak yakılır. Kullanılmayan trigliserit birikir ve hipertrigliseridemi olarak adlandırılan yüksek trigliserit durumuna neden olur.
Peki, trigliserit ne işe yarar?
En temel tanımıyla trigliserit, vücudumuza enerji veren yağları depolar ve yeri geldiğinde kullanılarak vücudumuza enerji verir. Herhangi bir öğün sırasında o an yakamayacağınız kadar yoğun kalori alıyorsunuz. Bunlar bir şekilde depolanıyor ve zamanı geldiğinde kullanmanız için saklanıyor. İşte bu kaloriyi oluşturan yağlar da trigliserit şeklinde kanda saklanıyor ve yeri gelince yakılarak enerji veriyor.
Trigliserit neden yükselir?
- Genetik faktörler
- İlaç kullanımı
- Basit karbonhidrat ve şeker alımı
- Alkol kullanımı
- Uyku düzeni
- Stres
Genetik faktörler:
Pek çok hastalıkta olduğu gibi yüksek trigliserit durumunda da kişinin kalıtsal durumu son derece önemli. Ailesel hipertrigliseridemi adı verilen bu durum, genetik faktörlerin yüksek trigliserite yatkın olması nedeniyle ortaya çıkıyor. Kan tahlil sonuçlarında görülen trigliserit değeri, kişide bu tür bir kalıtsal durum olup olmadığını ortaya çıkarıyor. Beslenme düzeni ve hayat tarzı değişiklikleriyle beraber ilaç kullanımıyla kalıtsal kaynaklı da olsa trigliserit düşürülebilir.
İlaç kullanımı:
Yapılan kan tahlilleri sonucu kişinin trigliserit oranı epey yüksek çıktığı zaman kullandığı ilaçlar inceleniyor. Pek çok antiviral, kardiyovasküler, antipsikotik ve hormon ilacı trigliserit düzeyinde oldukça önemli yükselemelere neden olabiliyor. Hekiminiz duruma göre ilaç değişikliği önerebilir ya da farklı bir ilaçla durumu dengeleyebilir.
Basit karbonhidrat ve şeker alımı:
Genetik faktörlere ve ilaç kullanımına bağlı olarak oluşan trigliserit yüksekliği görülen bir durum ancak trigliserit yüksekliğinin asıl nedeni yediklerinizdir. Hazır gıdalardan alınan basit karbonhidrat ve şeker o kadar yüksek bir kaloriye sahiptir ki günde kilometrelerce koşmuyorsanız kolay kolay yakamazsınız ve bu nedenle trigliserit değeriniz mutlaka yükselir. Fast food yerine az yağlı gıdalara, hazır gıda yerine sebzeye yönelin. Trigliserit düzeyiniz hızla düşecektir.
Alkol kullanımı:
Tüm alkollü içkilerde çok fazla kalori, karbonhidrat ve şeker vardır. Bunlar günlük yaşamda kolay kolay yakacağınızdan çok daha yoğun oldukları için birikir ve trigliserit seviyesini yükseltir. Aynı şekilde iyi kolesterolü de düşürerek yağ yakımını iyice zorlaştırır. Yüksek trigliserit görülen kişilerin alkolü sınırlamaları ve hatta çok yüksekse bir süre tamamen uzak kalmaları tavsiye ediliyor.
Uyku düzeni:
Yetişkin bir insanın sağlıklı bir şekilde hayatına devam edebilmesi için 7 saat gece uykusu uyuması gerekiyor. Bu uyku süresi tamamlanmadığı zaman metabolizma ve kardiyovasküler sistem olumsuz etkileniyor. Yüksek tansiyon, tip 2 diyabet ve obezite gibi yüksek trigliserit ile direkt ilişkili olan hastalıklar ortaya çıkıyor. Uyku sırasında kesik nefeslerin alınmasına neden olan uyku apnesi hastalığı da trigliserit seviyesini yükselterek iyi kolesterolü düşürüyor. Yani iyi bir uyku, sağlıklı bir hayatın ilk adımı.
Stres:
Zihinsel ya da fiziksel hangi hastalıktan bahsedersek bahsedelim, sebepleri arasında mutlaka çağımızın belası stres oluyor. Devam eden yüksek stres, iltihaplanmaya katkıda bulunuyor. İltihaplanma arttığı zaman yağ yakımı yavaşlıyor ve karaciğerin daha düşük yoğunlukta çalışmasına neden oluyor. Ne kadar uygulayabilirsiniz bilinmez ama bir şekilde stresten uzak durmaya çalışın ve gerekirse bir uzmandan yardım almaktan çekinmeyin.
İdeal trigliserit değeri kaç olmalıdır?
- 150 mg / dL ya da 1,7 mmol / L değerinden az olan trigliserit normal kabul edilir.
- 150 - 199 mg / dL ya da 1,8 - 2,2 mmol / L trigliserit sınırda yüksek kabul edilir.
- 200 - 499 mg / dL ya da 2,3 - 5,6 mmol / L trigliserit yüksek kabul edilir.
- 500 mg / dL ya da 5,7 mmol / L değerinden yüksek olan trigliserit çok yüksek kabul edilir.
Trigliserit nasıl düşürülür?
- Düzenli egzersiz yapın.
- Şeker ve basit karbonhidrat tüketimini azaltın.
- Kilo verin.
- Sağlıklı yağlar tüketin.
- Alkol kullanımını sınırlayın.
Düzenli egzersiz yapın:
Nasıl ki neredeyse tüm hastalıkların en temel nedeni stres, neredeyse tüm hastalıkların çözümü de düzenli egzersizdir. Mutlaka bir spor salonuna gidip canınız çıkana kadar çalışmanız gerekmiyor. Her gün ya da çoğu gün yapacağınız en az 30 dakikalık yürüyüş ya da benzeri bir egzersiz hem trigliserit değerinizi düşürür hem de iyi kolesterol seviyenizi yükseltir. Asansör yerine merdiven kullanmak bile etkili olacaktır.
Şeker ve basit karbonhidrat tüketimini azaltın:
Fast food ve hazır gıdalardan aldığınız yüksek kalori, şeker ve basit karbonhidrat kolay kolay yakılamadığı için olduğu gibi saklanır ve trigliserit seviyenizi arttırır. Bu tür gıdalardan uzak durun. Ara sıra tüketmek kimseyi öldürmez ancak genel olarak bütün beslenme düzeniniz bu gıdalardan oluşuyorsa büyük bir sorun var demektir.
Kilo verin:
Zaten dikkat ettiyseniz trigliserit nasıl düşürülür sorusunun yanıtı ile nasıl kilo verilir sorusunun yanıtı aynı, sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak. Fazla kilo demek, vücudunuzda yakamayacağınız kadar çok kalori var ve bunlar depolanıyor demektir. Trigliserit de benzer bir durumda depolandığı için kilo vererek trigliserit seviyenizi düşürebilirsiniz.
Sağlıklı yağlar tüketin:
Çoğu zaman kötü yağlar hemen yakılmaz ve depolanır. Ancak sağlıklı yağlar vücut sisteminizi tıkır tıkır çalıştırdığı için hemen kullanılır. Zeytinyağı ve kanola yağı trigliseritin en büyük düşmanıdır. Balık yemek ya da omega-3 yağ asitleri tüketmek de aynı şekilde etkilidir.
Alkol kullanımını sınırlayın:
Tüm alkollü içkilerde çok fazla kalori, karbonhidrat ve şeker vardır. Bunlar günlük yaşamda kolay kolay yakacağınızdan çok daha yoğun oldukları için birikir ve trigliserit seviyesini yükseltir. Eğer sınırda bir trigliserit seviyeniz varsa şimdilik alkolü sınırlandırarak başlayın. Ancak trigliserit seviyeniz çok yüksekse bir süre uzak durmakta yarar.
Vücudumuzun enerji kaynağı olan ama aynı zamanda tehlikeli bir yağ olan trigliserit nedir, ne işe yarar, neden yükselir, nasıl düşürülür gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bu lipit yağ hakkında bilmeniz gerekenlerden bahsettik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. En doğru ve size özel bilgiyi hekiminizden öğrenebilirsiniz.
