Yaşları, eğitim seviyeleri, sahip oldukları fırsatlar ne olursa olsun çalışan ve insanlığa, memleketine bir şeyler kazandırmak isteyen gençler var. Durdurak bilmeden, onlara miras kalanlardan derslerini alıp, geleceğe miras bırakmak için çalışan bu gençlerin tek ihtiyacı destek.
Ülkemizin en köklü bilim kuruluşlarından TÜBİTAK’ın tarihi başarılarla dolu. Nitekim son yıllarda kurumun itibarını zedeleyen olaylara şahit olmaya başladık. Az önce söz ettiğimiz gençlerin her zaman önceliği olan (ve olması gereken) TÜBİTAK, artık bilimsel projelere eskisi gibi destek vermiyor. Reddedilen projelerin önemli bir kısmı yurt dışındaki üniversite, enstitü ya da yabancı devlet kurumları (NASA vb.) tarafından destek buluyor.
Bugün biraz geçmişe doğru gidere TÜBİTAK tarafından reddedilen gençlerimize, projelerine, kabul edildikleri kurumlara ve çalışmalarına yakından bakıp onları tanıyacağız. Genelde eksik belge vb. sorunlarla reddedilen gençler, aynı fikirleriyle başka yerlerde kabul görüyorlar.
Manisa'dan Göktuğ Altıparmak ve Seda Erol:
- Reddedilen projeleri: Melisa, okaliptus ve karanfil yağlarının havadaki bakterileri temizlemesine yönelik araştırma
- Kabul gördüğü kurum: Harvard Üniversitesi
Manisa'da 11. sınıf eğitimi gören Göktuğ ve lise son sınıf öğrencisi Seda, biyoloji öğretmenleri Nuray Avcı'nın da desteğiyle 2018'in ağustos ayında bir çalışma tamamladılar. Ekip melisa, okaliptus ve karanfil gibi bitkilerin havadaki bakteriler üzerindeki etkilerini araştırmıştı. Amaç hastaneler, toplu taşıma araçları ve okul gibi alanlarda üst solunum yolu hastalığı bulaşma riskini azaltmaktı. Araştırma, dünyanın en köklü bilimsel çalışmalarına ev sahipliği yapan kurumlardan Harvard Üniversitesi'nin dikkatini çekti. Göktuğ, davetin ardından "Projemiz TÜBİTAK'tan kabul göremedi; ama canları sağ olsun. Sonuçta ülkemiz için çalışıyoruz." açıklamasında bulundu.
Antalya'dan Mehmet Can Dursun ve İrfan Efe Boztepe:
- Reddedilen projeleri: Şeker hastalarının iyileşmeyen yaraları için atık yengeç ve karides kabuklarından yara bandı
- Kabul gördüğü kurum: Liselerarası Genius Olimpiyatları Dünya Birinciliği ile New York Eyalet Üniversitesi
2016 yılında, o dönem lise 10. sınıfta okuyan Mehmet, 11. sınıf öğrencisi İrfan Efe, karides ve yengeçlerden çok fazla gıda atığı ortaya çıktığını fark etti. Bu organik malzemeleri şeker hastalarının kapanmayan yaraları için kullanmak isteyen gençler bunu başardılar. Reddedilen projeleriyle ABD'de düzenlenen ve uluslararasu nitelik taşıyan Genius Olimpiyatları'na katıldılar. 54 ülkeden gelen 450 proje arasından dünya birincisi olarak seçildiler. New York Eyalet Üniversitesi, iki gence de yıllık 10'ar bin dolar burs verdi, üniversite eğitimleri için ABD'ye davet etti.
Emir Akdaşci ve Ege Özlem:
- Reddedilen projeleri: Soba külü, boraks, kula volkaniti ve kül gibi atıklarla çimento üretimi
- Kabul gördüğü kurum: Harvard Üniversitesi, Montreal Mc Gill Üniversitesi, Toronto Ryerson Üniversitesi
Eksik belge nedeniyle reddedilen projeleri, hocalarının desteği ile İngilizceye çevirilen Emir ve Ege, yurt dışındaki üniversitelere başvurularda bulundular. Çözmek istedikleri sorun basitti: Çimentoı üretimini daha çevreci bir hale getirip oldukça basitleştirmek. Bunun için küllerden volkanitlerden, ülkemizde de çokça bulunan borun yan malzemesi borakstan ilham aldılar. Başardılar, ve Harvard tarafından yapılan daveti kabul ettiler.
İlayda Şamilgil:
- Reddedilen projesi: Sıvılardaki Su Oranını Mıknatısla Ölçebilen Ucuz, Hızlı ve Taşınabilir Bir Sistem
- Kabul gördüğü kurum: Cornell Üniversitesi, NASA
İlayda, reddedilen projesini lise son sınıftayken tamamlamış ve TÜBİTAK'a sunmuştu. Reddedilince Polonya'da düzenlenen Nobel Fizik Ödülü’ne Doğru İlk Adım (First Step to Nobel Prize in Physics) yarışmasına katıldı. 80 ülkeden gelen rakipleri arasından sıyrılıp, aynı projeyle tam puan alarak birinci oldu. Üniversite eğitimi için tüm kapılar ardına kadar aralandı. İlayda, ABD'nin New York eyaletinde yer alan Cornell Üniversitesi'ne gitmeye karar verdi. Aynı üniversitede profesörlük yapan ve NASA'nın teknoloji şeflerinden olan Mason Peck, İlayda'yı Mars roketleri için yapılan çalışmalara davet etti.
İlayda, İrfan, Emir, Ege ve daha fazla gencimizin reddedilen projelerini anlattığımız videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz:
