Osmanlı İmparatorluğu kurulduğu günden beri tek bir ailenin yönetimde olduğu bir imparatorluktur. Bu tip yapıları tarihte görmek pek sık rastlanan bir durum değil çünkü çoğu zaman bu tür imparatorluklarda yönetim zaman zaman farklı ailelerin eline geçer. İngiltere Krallığı bunlardan bir tanesi. Uzun ve karmaşık bir geçmişe sahip olan İngiltere Krallığı’nın tahtına pek çok farklı aile geçmiştir. Bunlardan bir tanesi de Tudors Hanedanı’dır.
Tudors Hanedanı, İngiltere Krallığı’na tam 118 yıl boyunca hükmetmiş ve tahta üç kral ile üç kraliçe çıkarmayı başarmıştır. İngiltere tarihinin savaşlar ve entrikalarla dolu en karmaşık dönemlerinden bir tanesi de yine bu aile döneminde yaşanmıştır. Her biri hakkında ciltlerce kitap yazılabilir ama gelin kısaca Tudors Hanedanı hikayesine yakından bakalım ve tahta çıkan isimlerin tarihte bıraktıkları izleri görelim.
Kısaca Tudors Hanedanı’nı tanıyalım:
Tudor Hanedanı, Penmynydd Tudorları ve Fransız Catherine'in soyundan gelen Galler kökenli bir ailedir. 1485 ile 1603 yılları arasında 118 yıl boyunca İngiltere Krallığı’na hükmeden bu aile, Plantagenet Hanedanı’nın yerini almış ve onlardan sonra da tahta Stuart Hanedanı geçmiştir.
1455 - 1487 yılları arasında yaşanmış bir iç savaş olan Gül Savaşları sonrası İngiltere’de Tudors Hanedanı dönemi başlamış ve bu aileden VII. Henry, VIII. Henry, VI. Edward, Jane Grey, I. Mary, I. Elizabeth adlarıyla üç kral ve üç kraliçe tahta çıkmıştır. Aileden çıkan ilk kral olan VII. Henry, iç savaşları bitirecek bir evlilik yapması ile güç kazanmıştır.
Tudors Hanedanı’ndan tahta çıkan hükümdarlar hem İngiltere hem de Fransa Krallığı üzerinde etkili olmuşlardır. Bu dönemde devletin siyasi yapısını da etkileyen dini reform hareketleri yaşanmıştır. Ailenin son hükümdarı I. Elizabeth, ardında bir varis bırakmadan öldüğü için Tudors Hanedanı da sona ermiştir.
Tudors Hanedanı’ndan tahta çıkan isimler ve entrika dolu hükümdarlık dönemleri:
- VII. Henry
- VIII. Henry
- VI. Edward
- Jane Grey
- I. Mary
- I. Elizabeth
Her şeyi başlatan isim: VII. Henry
Tudors Hanedanı’nın kurucusu olarak kabul edilen ve aileden tahta çıkan ilk isim olan VII. Henry, 1485 - 1509 yılları arasında hüküm sürmüştür. Gül savaşları’nın en sert çatışmalarından bir tanesi olan Bosworth Field Muharebesi'nde dönemin kralı IV. Edward’ın kardeşi III. Richard’ı yenerek İngiltere tahtını savaşta kazanan son kral olarak tarihe geçmiştir.
IV. Edward’ın kızı ile evlenerek gücünü pekiştiren VII. Henry, İngiliz monarşisini yeniden güçlendiren isim olmuştur. Yönetimi boyunca pek çok idari, ekonomik ve diplomatik hamle yapmıştır. Tüm bunlar sayesinde yıkılmak üzere olan krallığı yeniden toplamış ve hem siyasi hem de ekonomik olarak gelişmesinin önünü açmıştır.
Boşanmak için kilise ile arayı açtı: VIII. Henry
Babasının ölümü sonrası İngiltere tahtına oturan VIII. Henry, 1509 - 1547 yılları arasında hüküm sürmüştür. Kendisi altı kez evlendi ancak bunlar arasında yalnızca ilki akıllarda kaldı. Aragonlu Catherine ile yaptığı bu evliliği bitirmek yani boşanmak istemiştir ancak Papa VII.Clement buna izin vermemiştir.
Papa VII.Clement ile VIII. Henry arasında yaşanan bu gerginlik hızla din - siyaset gerginliğine dönüşmüş ve İngiliz reform hareketi başlamıştır. Kendini İngiltere Kilisesi'nin Yüksek Başkanı olarak atamış ve İngiliz anayasasında köklü değişiklikler yapmıştır. İngiliz tahtına oturan en karizmatik hükümdarlardan biri olarak da anılan VIII. Henry, muhalifleri vatan haini diye suçlamasıyla tanınır.
Çocuk yaşta tahta çıktı, büyüyemeden öldü: VI. Edward
Babasının ölümü üzerine henüz 9 yaşında tahta çıkmak zorunda kalan VI. Edward, 1547 - 1553 yılları arasında hüküm sürmüştür. Protestan olarak yetişmiş ilk İngiliz kralı olarak tarihe geçen VI. Edward, henüz bir çocuk olduğu için ülke naiplik konseyi tarafından yönetiliyordu. Amcalarının bu konseydeki rolü büyüktü.
İngiltere Kilisesi’nin önemli bir Protestanlık merkezi haline gelmesi bu dönemde olmuştur. Zaten çocuk yaşta tahta çıkan VI. Edward, büyümeye fırsat bulamadan 15 yaşında ölümcül bir hastalığa tutuldu. Kralın öleceğini öğrenen naiplik konseyi özel bir plan hazırladı. Bu plana göre üvey kız kardeşleri değil, kuzeni Lady Jane Grey tahta geçecekti.
Tudors Hanedanı’nın bahtsız kraliçesi: Jane Grey
Tudors Hanedanı’ndan tahta çıkan hükümdarlar arasında en bahtsız isim Jane Grey’ydir. Dokuz Günün Kraliçesi olarak anılır çünkü yalnızca 10 Temmuz 1553 – 19 Temmuz 1553 günleri arasında hüküm sürebilmiştir. VI. Edward ve naiplik konseyi tahta onun geçmesini istemiştir çünkü üvey kardeşi Mary Katoliktir.
10 Temmuz 1553 günü kraliçe ilan edilen Jane Grey taç giymeyi beklediği sırada Mary hızla destek topluyordu. 19 Temmuz 1553 günü İngiltere Özel Meclisi bir karar alarak Mary’i kraliçe ilan etti. Bahtsız Jane Grey vatan haini ilan edildi ama sonra bağışlandı. Sonraki yıl bir isyana karıştıkları suçlamasıyla kocası ile birlikte 12 Şubat 1554 günü idam edildi.
İngiltere’yi kızıl kana buladı: I. Mary
I. Mary ismi tanıdık gelmediyse Kanlı Mary diyelim, eminiz hatırlarsınız. 1553 - 1558 yılları arasında hüküm süren I. Mary bir Katolik olduğu için tahtta olduğu süre boyunca reform hareketlerini tersine çevirmek için çalışmıştır. Henry VIII'in ilk karısı Aragonlu Catherine'den olan ve yetişkinliğe erişebilen tek çocuğudur.
İngiltere Kilisesi’nin Protestanlık merkezi haline gelmesi ile başlayan kiliseden uzaklaşma sürecinden rahatsız olan I. Mary, tahtta olduğu dönemde yüzlerce muhalif kişiyi diri diri yaktırması nedeniyle Kanlı Mary ismini almıştır. Kanlı Mary’nin hikayesinin detaylarını buradaki yazımızda anlatmıştık.
Tudors Hanedanı’ndan çıkan en başarılı hükümdar: I. Elizabeth
I. Mary’nin üvey kız kardeşi olan I. Elizabeth, 1558 - 1603 yılları arasında 44 yıl hüküm sürmüş ve Tudors Hanedanı’nın en başarılı hükümdarlarından biri olarak adını tarihe yazdırmıştır. Kardeşinden farklı olarak tahta çıktığı zaman yaptığı ilk hamle İngiltere Kilisesi’ni güçlendirmek olmuştur.
I. Elizabeth bakire olarak anılır ve tarihte bu şekilde yüceltilir çünkü hiç evlenmemiş ve çocuğu olmamıştır. Kendisinden sonra tahta geçen kuzeni VI. James ile birlikte Büyük Britanya Krallığı’nın temelleri atılmıştır. Hoşgörülü bir hükümdar olan I. Elizabeth kendi ailesinden bir varis bırakmadığı için onun ölümüyle birlikte Tudors Hanedanı’nın da sonu gelmiştir.
Yüz yıldan uzun süre İngiltere Krallığı’na hükmeden ve tahta altı hükümdar çıkaran Tudors Hanedanı’ndan bahsettik. Kendi içlerinde bile çatışmalar yaşayan ve İngiltere tarihinde büyük rol oynayan bu aile hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
