20 yıldır NASA ile birçok proje yapan ve atık sulardan amonyağı ayırmak gibi projelere imza atan Prof. Dr. Berrin Tansel’in Amerikan Çevre Mühendisliği ve Bilim İnsanları Akademisi (American Academy of Environmental Engineers & Scientists - AAEES) Bilim Ödülü’nü kazanması, yurt dışında çalışan bilim insanlarının ülkemize tekrar kazandırılması gerektiğini gözler önüne seriyor.
ABD’ye Fulbright bursuyla çevre mühendisliği eğitimi için giden Berrin Tansel 1978 yılında ODTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. Daha önce birçok ödülü de bulunan Prof. Dr. Berrin Tansel’in başarıları Türk bilim dünyası için paha biçilemez.
“İlk kez Kennedy Uzay Merkezi’nde Uzay Hayat Bilimleri Laboratuvarı’nda 2 yaz filtrelerle ilgili çalıştım”
Prof. Dr. Tansel şöyle anlatıyor; “1991 yılında üniversitede çalışmaya başladıktan sonra su temizleme konusunda büyük bir proje aldım. O proje yağların sudan ayrılması hakkındaydı. O konuda birkaç teknolojiyi araştırdık. Bunlardan bir tanesi filtrelerin tıkanmamasını önlemek için yaptığımız bir çalışmaydı. NASA’yla çalışmalarım 20 yıldır sürüyor. İlk kez Kennedy Uzay Merkezi’nde Uzay Hayat Bilimleri Laboratuvarı’nda 2 yaz filtrelerle ilgili çalıştım. Uzaya giden araçların içinde o zamanlar ne kadar su gerekiyorsa o kadar su konuyordu ve uzaya giden araçların yarısından çoğu su ile doluydu. Bu çok büyük bir zorluğa sebep oluyordu. Uzaya insan gönderebilmek için suyun, bilhassa atık suyun, döndürülebilir halde kullanılabilmesi gerekiyordu. Uzaya gönderilen araçlardaki su miktarı dünyadaki kullanıma göre az. Fakat uzay aracının içerisinde çok büyük yer kaplıyordu. Astronotların atık suları dünyadaki atık sulara göre daha konsantre. Onun için suyu arıtmak için daha değişik teknolojiler gerekiyor. Bu arıtmanın bir parçası olarak da filtreler gerekiyor. Uzayda yer çekimi olmadığı için bu filtrelerin daha değişik bir şekilde çalışması gerekiyordu. Bu konuda bazı çalışmalar yaptık ve suyun döndürülebilir hale gelmesine katkı sağladık”.
Amonyağın sudan ayrılması ilk öncelik:
Tansel aynı zamanda astronotların atık sularının dünyadaki atık sulara göre 40-60 kat “daha konsantre” olduğunu ifade ediyor. Teknoloji geliştirme alanının buraya döndüğünü belirten Tansel; “Bu suyun içerisinde yüksek miktarda azot ve amonyak var. Suyun kullanılabilir hale getirilebilmesi için önce amonyağın ayrılması gerekiyor. Bu amonyağı ayırmak için NASA’da bir teknoloji geliştirilmiş ve patenti alınmış. Biz iki yıl önce bu projenin dünyada böyle bir teknolojiyi nasıl kullanabiliriz ve bunu şu anda su temizleme maksatları için nasıl kullanabiliriz diye bir araştırma yaptık ve o teknoloji şu anda dünya için gelişmiş vaziyette değil, biraz daha geliştirilmesi gerekiyor. Önümüzdeki yıllarda bu teknolojiyi geliştirmek için uğraşacağız, deneyler yapacağız. Teknoloji oldukça verimli şu anda dünyada kullanılan yöntemlere göre. Bunu geliştirebilirsek atık suları daha iyi, daha verimli daha iyi bir şekilde temizleme imkanını yaratabileceğiz” diyor.
Tansel açıklamalarında her bir projenin yeni projeler oluşturduğunu ekliyor ve şöyle devam ediyor; “Elimde birkaç tane proje var. Hepsi sularla ilgili. Suların verimli bir şekilde nasıl kullanılabileceğini araştırıyoruz. Daha iyi daha değişik maksatlarla nasıl daha çabuk ve ucuz yöntemlerle suyu temizleyebiliriz bir konumuz da bu; borulardaki su kaybını nasıl azaltabiliriz? Su seslerini dinleyerek suyun nerelerden sızdığını bulmaya çalışıyoruz. Başka bir projemiz de sudan petrol kirliliğini nasıl ayırabiliriz? Bilhassa sahil kısımlarında olan petrol problemi oldukça fazla su kirliliğine sebep oluyor" diye anlatıyor.
Her yıl sadece bir kişiye verilen Amerikan Çevre Mühendisliği ve Bilim İnsanları Akademisi Bilim Ödülü hem Tansel’i hem de bizleri oldukça mutlu etti.
Sizler bu konuda ne düşünüyorsunuz? Lütfen yorumlarında belirtin.
