Türkiye Astronomi Derneği Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük, Uluslararası Astronomi Birliği'nin (IAU) 100. kuruluş yıldönümü kapsamında yapılan etkinliklerde Türkiye’nin bir gezegene isim vereceğini açıkladı.
457 ışık yılı mesafedeki WASP-52 kodlu yıldızın çevresinde dönen bir ötegezegenin isim babası Türkiye olacak. Türkiye, IAU’nun üyeleri arasında yer alıyor. IAU üyeleri, Kepler’in keşfettiği gezegenlere isim verecek. Hangi ülkenin hangi gezegene isim vereceği, o gezegenin ülkenin başkentinden gözlenip gözlenemediğine göre belirlendi.
Astronomlar, 100’den Fazla Yeni Ötegezegen Keşfetti
Konuyla ilgili açıklama yapan Küçük, "Türkiye'ye de WASP-52 kodlu yıldız ve onun gezegeni verildi. Yıldızlar ülkelere verilirken 'öyle bir yıldız verelim ki o ülkenin başkentinden rahatlıkla gözlensin. Küçük teleskoplarla bile insanlar gözleyebilsin.' anlayışından hareket edildi. Bu yıldız bize yaklaşık 457 ışık yılı uzaklıkta. Gezegeni yaşanabilir bir gezegen değil, aynı jüpiter gibi bir gaz gezegen. Önemli olan isim hakkının bize verilmesi." dedi.
Türkiye Astronomi Derneği sitesindeki form aracılığıyla gezegene isim önerileri sunulabilecek. İsim önerilerini verebilecek kişiler ise şu kıstaslara göre belirlenecek:
- Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilköğretim ve lise dengi okullar
- Üniversitelerin Astronomi ve Uzay Bilimleri, Uzay Bilimleri ve Teknolojileri, Astronomi ve Astrofizik bölümleri
- Gözlemevleri
- Planetaryumlar, Bilim Merkezleri, Bilim Müzeleri
- Türk Astronomi Derneği kurumsal üyeleri
Bu kurumlar ve dernekler, isim teklifi sunmak için halk oylaması yaparak en çok oy alan seçeneği sunabilecekler. Aynı gökyüzü altında 100 yıl etkinliği kapsamındaki etkinlikte isim, belli şartları taşımak zorunda. Bu şartlar, TAD’ın sitesinde sıralanıyor. İsim önerileri şu şartlara uymalı:
- İki isim önerisi olmalı: yıldıza ve gezegenine
- İsim bir “şey”e ait olabilir.
- İsim bir “kişi”ye ait olabilir.
- İsim, bir gökcismine ismi verilmeye değer, kültürel, tarihi ve coğrafi önemi olan bir “yer”e ait olabilir.
- Verilecek isim gökyüzü veya astronomiyle ilgili ve hatta yıldızın/gezegenin gökyüzünde bulunduğu takımyıldızla ilgili olabilir (zorunlu değil).
- En az 4, en fazla 16 karakter uzunluğunda olmalı.
- Latin harfleri ile yazılmalı.
- Tercihen bir kelime olmalı.
Kolayca telaffuz edilebilmeli (en azından bazı dillerde).
- İsmin olması gereken özellikleri olduğu gibi, olmaması gereken özellikleri de var. Bunlar:
- Bir kişiyi, grubu, toplumu veya ülkeyi gücendirmemeli.
- Herhangi bir astronomik cismin ismiyle aynı veya benzer olmamalı.
- Verilecek ismin ticari bir tarafı olmamalı.
- Politik, askeri veya dini alanlarla bilinen kişilerin isimleri olmamalı.
- 1919’dan önce ölmüş bir kişinin ismi olmamalı.
- Yaşayan bir kişinin ismi olmamalı.
- İsim seçimini yapan kuruluşların ismi olmamalı.
- Evcil hayvanların ismi olmamalı.
- Kısaltma olmamalı.
- Kurgu, üretilmiş isim olmamalı.
- Rakam veya ünlem işareti içermemeli.
şeklinde belirtiliyor.
Wasp-52 ve ötegezegeni, ilkbahardan sonbahara kadar ülkemizden gözlemleniyor.
Küçük, "Son yıllarda maalesef hep yere bakar olduk, halbuki gökyüzü bizim emrimizde. Osmanlı öncesine gittiğimizde astronomi çalışmaları yapan Uluğbey var, ilk gözlemevini kuran Takiyüddin var. Bunlar konum gözlemleri yapmış, yaptıkları çalışmalar o dönem Avrupa'da yapılanla birebir. Gökyüzü farkındalığını artırmalıyız. Tarihe bakarsak coğrafyamızın astronomiye katkıları azımsanamaz. Özellikle gözlemsel astronomide katkıları büyük. İsim deyip geçmemek lazım." ifadelerini de kullandı.
