Kullanıcı sayısı Instagram, Facebook ve TikTok’un yarısı kadar bile olmayan Twitter; tüm dünya ülkeleri için gündem belirleme gücüne sahip yegane platform. Ancak aynı zamanda troll operasyonları yapanların ve manipülatif iletişim kuranların da ekmeğine yağ sürüyor. Diğer taraftan zaman zaman “geleceği tahmin eden” tweetler atmış bazı hesaplar, toplumun gündemine oturan, bazen bir ülkenin geleceğini ilgilendiren olayları önceden tahmin edebiliyor.
2016 açılan '@cennet_dunya' kullanıcı adı 'Enes Halifekan' isimli Twitter hesabı da bunlardan birisi. Açıldığı tarihten bu yana büyük çoğunluğu kullanıcıların gözünde anlam ifade etmeyecek 160 bini aşkın tweetin paylaşıldığı bu hesaptan atılan bazı tweet’ler; Türkiye’de yaşanan bazı siyasi ilişkileri, ortaya atılan söylemleri, terör olaylarını önceden paylaşmış gibi görünüyor.
Enes Halifekan (@cennet_dunya) isimli hesap ilk kez 2016’da bir Uludağ Sözlük kullanıcısı tarafından keşfedildi:
Bu keşif sırasında söz konusu hesaptan henüz 60 bin tweet atılmıştı ki kullanıcının paylaştığı bu bilgiyi, hesabın Web Archive’da oluşturulan görüntüleri ile o tarihe giderek doğrulayabiliyoruz.
Hesaptan tweet atılmaya devam ederken iki yıl sonra Ekşi Sözlük’te, aynı gün iki başlık birden açıldı:
- cennet_dunya (Ekşi Sözlük 18 Mayıs 2018)
- twitter'da 160 bin tweet yazmış esrarengiz adam (Ekşi Sözlük 18 Mayıs 2018)
18 Mayıs 2018’de açılan bu başlıklar altında yine hesaptan atılan kafa karıştırıcı tweet’ler gündem yarattı. Diğer taraftan hesabın Uludağ Sözlük kullanıcısı tarafından ilk keşfedildiği 4 Ağustos 2016 tarihinden Ekşi Sözlük’te iki başlığın açıldığı 18 Mayıs 2018’e dek 100 bini aşkın tweet atıldığını görebiliyoruz.
Bu onlarca bir tweet arasında, komplo teorisi geliştirerek her kesimin birbirini suçlayabileceği yüzlerce tweet var;
İsteyen herkes, karşıt görüşlü diğer insanlara, siyasi partilere, siyasetçilere bu tweetler üzerinden bir sonuca ulaşarak suçlama yöneltebiliyor. Bu görüşleri temsil eden medya kuruluşları, kendilerine ilişkin değil; karşıt görüşe ilişkin tweet’leri kullanarak olayı medyatik hale getiriyorlar.
Hatta vitesi artırıyor bu hesaptaki tweetler; sanki deprem-sel gibi felaketlerin kontrollü gerçekleştirildiğine dair komplo seviyeside paylaşımlar yapıyor:
Biraz geriye yaslanıp bunu görünce tüm tartışmaların boşa olduğunu görebilirsiniz. Farklı görüşlere sahip kullanıcılar söz konusu hesabın FETÖ ile iltisaklı olabileceği yorumlarında bulundular ki bu yorumlar, tweet’lerin içeriği göz önünde bulundurulduğunda kulağa mantıklı geliyor. Ayrıca hesaptan atılan son tweet’in tarihi 15 Nisan 2017. Başkanlık sistemini oyladığımız referandum ise bu tweet’ten 1 gün sonra, 16 Nisan 2017’de gerçekleşmişti. Ancak söylediğimiz gibi bu dosyada tweetlerin içeriğine atılma şekline odaklanıyoruz. Bu sebeple konuya dönelim…
Hesabın Google aramalarda en popüler olduğu yıl 2004; Oysa ki 2004 yılında ne böyle bir hesap ne de hesabın açılabileceği Twitter vardı
Google Trends üzerinden hesabın ismini, kullanıcı adını ve bu terimi “Twitter” kelimesiyle analiz ettiğimizde görüyoruz ki tüm aramaların en popüler olduğu yıl 2004. Yani Twitter’ın kurulmasına bile daha 2 yıl, hesabın açılmasına da daha 12 yıl varken, bu hesapla ilgili Google aramaları popülerlikte zirvede görünüyor.
Bu durumun kesin olmamakla birlikte birden fazla açıklaması var. Google Trends aracı, nispeten belirli bir zaman diliminde popüler olup daha sonra neredeyse hiç aratılmayan terimlerin çoğunda 2004 ve sonrasında yüksek grafik gösterebiliyor.
Ancak bu hata ya da eksiklik, Enes Halifekan isimli hesap için yaşanan durumu tam olarak açıklamıyor. Zira hesabın gündem olduğu 2016 ve 2018 yıllarında da Google Trends grafiklerinde arama verisi olması gerekiyor.
2016 ve 2018 oluşan gündem sebebiyle yapılan aramalar, Google Trends verilerine yansımıyor. Ayrıca bu 2 tarih aralığında haber sitelerine girilen içerikler (varsa) Google sonuçlarında indexlenmiyor:
Görüntülerden de tespit edebileceğiniz üzere hesap üzerine o tarihte üretilen sayfalar değil. Açıklama metinlerinde gördüğünüz ilişkili metinler, 2023 yılındaki gündem sebebiyle girilen haberlerin eski sayfalarda otomatik olarak çıkan versiyonları. Bu da söz konusu sitelerin tercih ettikleri, SEO odaklı teknik alt yapı ile ilgili bir durum.
Özetle; 2016 ve 2018’de Twitter’da ve sözlük sitelerinde gündem olan Enes Halifekan (@cennet_dunya) hesabı hakkında, haber siteleri sessiz kalmış görünüyor; bu sebeple Google Trends verilerine yansıma olmamış gibi görünüyor.
Eğer buradan komplo teorisi çıkarmak isterseniz buyrun, biz size verelim; O tarihlerde yazılan tüm haberler yayından kaldırıldı ve Google Trends verileri gizlendi. Bu işin tatsız bir şakası tabii… Doğrudan haber siteleri ya da Twitter ve Google gibi bir şirketi manipülasyon ile suçlayacaksak; anonim bir Twitter hesabı üzerine değil daha somut konular üzerine konuşabiliriz. Yazının sonunda bu kısma da değineceğiz.
Gelelim benzer şekilde geleceği tahmin eden diğer Twitter hesaplarına… Trump’ın seçimleri kazanacağını, Beyonce’un hangi ayda hamile kalacağını, İngiltere’nin referandumda %52 evet oyuyla AB’den ayrılacağını aylar, hatta yıllar önceden bilen hesaplar var:
Bu hesaplardan olaylar gerçekleşmeden önce yapılan paylaşımların neredeyse tamamı, olasılıkların sınırlı olduğu olaylar için yapılmış. Yani Trump’ın seçimi kazanması %50 şans; İngiltere’nin AB’den ayrılacağı yine %50 şans var. Mesela İngiltere’deki referandum sonuçları için %1’den %100’e kadar hem EVET hem de HAYIR sonuçlu toplam 200 tweet atabilirsiniz. Mutlaka birisi doğru çıkacaktır. Yanlış 199 tweet’i sildiğinizde ise tebrikler; geleceği tahmin etmiş oldunuz.
İşte burada Twitter’ın hesap gizleme özelliği devreye giriyor. Gizli bir hesaptan atılan tweetlere, Web Archive gibi ortamlardan erişilemiyor. Yani gizli bir hesap açıp tüm olasılıklar için birer tweet attıktan sonra, olay gerçekleştiğinde hatalı olan tweet’leri siliyorsunuz, sonra hesabı herkese açık hale getiriyorsunuz. BOOOM! Gizemi asla çözülemeyecek, herkesin gözünde hatasız, kusursuz bir müneccim oluyorsunuz.
Benzer modeli referandum sonuç ve oranlarında olduğu gibi, eğer yeteri kadar işsizseniz Elizabeth’in ölüm tarihi, Beyonce’un hamile kalacağı ay için de yapabilirsiniz. Sadece atacağınız tweet sayısı biraz fazla olur, ancak onun da bir çözümü var. Twitter’ın yazılım geliştiricilere sunduğu API desteğini kullanabilir, bir bot yazarak “2100 yılına dek yaşanacak her günün tarihi için Elizabeth’in ölüm gününü tahmin eden bir tweet at” diyebilirsiniz. Yine bu botla, olay gerçekleştikten sonra hatalı olan tüm tweet’leri silebilirsiniz. Yapay zekalar, bu işi daha da kolaylaştıracaktır.
Geleceği gören müneccim Twitter hesapları tarafından sözde tahmin edilmiş en sarsıcı olay, ünlü basketbolcu Kobe Bryant’ın ölüm şekliydi
.Noso (@dotNoso) isimli bir Twitter kullanıcısı tarafından 2012 yılında atılan bu tweet “Kobe’nin sonu helikopter kazasında ölerek gelecek” ifadesi içeriyordu. Tweet’ten yaklaşık 8 yıl sonra, 26 Ocak 2020 tarihinde ünlü basketbolcu, kızıyla birlikte bir helikopter kazasına kurban gitti. Bu feci ölümün ardından ortaya çıkan 2012 tarihli tweet, ilk bakışta insanları şoka uğratsa da gerçekler daha sonra ortaya çıktı.
Kobe’nin ölüm şeklini bilen bu tweet, aslında 2015 yılında çıkan bir mobil uygulama üzerinden atılmıştı:
Yukarıdaki ekran görüntüsünda, tweet’in altında “Carbon v2.5” etiketi görünüyor. Twitter’ı en az 2 yıldır kullananlar bu etiketlere aşinalar. Sosyal medya paylaşımlarını planlayabildiğiniz bu tip uygulamalar, gelecekte istediğiniz gün, tarih ve saatte tweet atmanızı sağlıyor. Benzer şekilde bu etiketler bir tweet’in Android, iPhone ya da Twitter Web sayfasından atıldığını da gösteriyordu. Ancak. 2022 yılında Elon Musk Twitter’ı satın aldıktan sonra tweet’in paylaşıldığı aracı uygulama veya cihaz bilgilerini gösteren bu etiketler kaldırıldı.
Kobe’nin ölüm şeklini tahmin eden bu tweet için kullanılan Carbon v2.5 uygulaması da aslında tweet’in tarihinden 3 yıl sonra piyasaya sürüldü. Sadece Android işletim sistemine sahip telefon ve tabletlerde kullanılan bu uygulama; diğer sosyal medya planlayıcılarından farklı olarak tweet’leri geçmiş bir tarihte atılmış gibi göstermek için de kullanılıyordu. Ayrıca bu uygulamaya Google Play Store üzerinden, yani resmi yollarla ulaşılamıyor, üçüncü parti yollarla yüklenebiliyordu.
Söz konusu tweet sonrası Twitter’ın Android uygulamasındaki bu açığı giderdiği, Carbon v2.5 uygulamasını engellediği söyleniyor. Bugün eğer uygulamaya korsan yollarla ulaşıp kurmak isterseniz, zaten kullanamıyorsunuz ki bunu denemenizi tavsiye etmiyoruz. Üçüncü parti, hele ki böyle açıkları hedefleyen uygulamaların şu an internette dolaşan yükleme dosyaları içerisinde bilgilerinizi ele geçirmeyi hedefleyen casus yazılımlar veya cihazınıza zarar verecek virüsler bulunabilir.
Bilgisayar tarihini değiştirerek tweet’leri geçmiş bir tarihte atılmış gibi gösterme yöntemi, tahmin edeceğiniz üzere mümkün değil:
Gazeteci Bircan Yıldırım tarafından paylaşılan videoda gösterilen yöntem, ne yazık ki söylendiği gibi çalışmıyor. Başta kullandığınız tarayıcı olmak üzere Twitter da paylaşımın tarih bilgisini kullanıcıdan, yani erişim yaptığını cihazdan almıyor, kendi sunucularından alıyor. Tarihi değiştirdikten sonra tarayıcının engelini aşıp Twitter’a girseniz, tweet atsanız bile tarihi değiştirmeniz imkansız.
Enes Halifekan hesabına geri dönelim; bu tweetler hangi yöntemle atıldı?
Tüm olasılıklara ilişkin gizli hesaptan bir tweet atılıp hatalı tahminlerin silindiği yöntem, bu hesap için çalışmıyor. Zira bazı tweet’leri olasılıklar üzerine olsa da son derece açık uçlu konular için de paylaşımlar yapılmış durumda.
Bir diğer yöntem Twitter’ın database’ine erişilen, yani Twitter’ın hacklendiği veya Carbon gibi uygulamalarla açıklarının kullanıldığı durumlar. Bu da tutarsız görünüyor, zira Web Archive’dan hesabın geçmişteki tweet’lerine baktığınızda herhangi bir platform ya da sosyal medya planlayıcı etiketi göremiyorsunuz. Yani tweetler, gerçekten de görünen tarih ve saatlerde atılmış ya da en azından daha öncesinde o tarih ve saate planlanmış görünüyor. Zira bu hizmeti Twitter da sunuyor; Tweet Deck aracı üzerinden gelecekteki bir gün ve saate tweet planlayabiliyosunuz.
En mantıklı çıkarımlar şu eksende birleşiyor:
Paylaşılan tweetlerin çoğunluğunun aynı tarihlere sahip olması gösteriyor ki bu tweetler’in atılması için bir bot yazılımı kullanılmış. Zira bu ifadeleri seri bir şekilde yazıp aynı gün binlerce tweet atmak çok ciddi bir iş gücü. Bu da bizi tweet’lerde yazanların farklı bir platform, kendi VPN’ine sahip kapalı sistem çalışan bir uygulama, terör örgütleri ile iltisaklı B*lock benzeri casus uygulamalar üzerinden otomatik şekilde çekilip paylaşıldığı sonucuna getiriyor. En tutarlı tahmin de bu.
Zira tweet’lerin sonunda yer alan isimlerin söz konusu mesajları gönderen kişiler olduğu; yani her tweetin bir sohbet kanalına gönderilmiş mesaj olduğu iddiaları da var. Ayrıca bu mesajların bir platform, uygulama ya da casus yazılım üzerinden değil; bir oyun üzerinden de yapılmış olabileceği de söyleniyor.
Üstelik bunun yapılması için mesajları atan kişilerin, bu Twitter hesabından haberdar olmalarına da gerek yok. Klavyede basılan her tuşu, ekranlardaki her dokunuşu kaydeden keylogger yazılımları ile terör iltisaklı kişilerin cihazlarına sızılmış, onların ruhu bile duymadan tüm paylaşımlar Twitter hesabına aktarılmış olabilir.
Son olarak elbette ki Carbon v2.5 gibi eski dönem açıklarını kullanabilen, ancak kamuoyunun bilmediği yazılımlar da bulunabilir. Casus yazılımların dünyası hiç de öyle göründüğü kadar dar değil, örneğin;
Twitter ve Google’ın suçları büyük! Türkiye’de kullanılmayan özellikler ve alt yapılar manipülasyon yapmak isteyenlere zemin hazırlıyor:
2016 ABD Başkanlık Seçimleri sonrasında Meta (o dönem Facebook), Twitter ve Google’a sebep oldukları manipülasyonlar sebebiyle soruşturmalar açıldı. Şirketler milyarlarca dolar cezaya çarpıtıldılar. Ardından bu üç şirket de yalan yanlış haberlerin, bilgilerin dolaşıma girmesini engelleyecek özellikler geliştirdiler.
Örneğin Twitter’da yanlış bilgi içeren bir tweet’in altına uyarı mesajı eklenebiliyor. Eğer bir tweet’te bir kişiye ya da gruba hakaret edildiyse o yine bu etiket özelliği devreye giriyor. Hatta bir dönem Twitter, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun bazı tweet’lerine “nefret söylemi” etiketi göstermişti. Ancak seçimlerin yaklaştığı aylarda, belirsiz bir tarihte bu özellikler Türkiye’den kullanılamaz oldu.
Diğer taraftan Google, yapay zeka alt yapılarını devreye soktuğu bir dizi özellikle arama deneyimini geliştirirken Türkiye’de bu arama deneyimi çok zayıf. Birbirleri ile SEO rekabetine giren haber sitelerinin, kullanıcıyı sayfa sayfa dolaşmak zorunda bıraktığı spam içeriklerine maruz kalıyoruz. Ancak özellikle İngilizce dilindeki aramalarda böyle bir durum söz konusu bile değil.
Seçimlerden sonra teknoloji şirketlerine Türkiye’de bir soruşturma açılır mı bilinmez, ancak bunun hukuki açıdan zor bir iş ve düşük bir ihtimal olduğunu söylemek gerekiyor. Bu konuda teknoloji şirketlerini sınırlayan en güncel yasa Sosyal Medya Yasası’ydı, hatırlarsınız. Ancak bu yasanın, seçim maratonunda Türkiye’deki taraflara bile uygulandığı henüz görülmedi. Halkı galeyena getirecek yalan bilgilerin paylaşmak Türkiye’de suç teşkil ediyor. Ancak bu konuda uygulamada ne yazık ki düzeltimesi gereken çok detay var.
Sonuç ve sorular:
- Seçim sürecinden önce Türkiye'den terör örgütleriyle iltisaklı olduğu tespit edilen hesap ve paylaşımlar erişime engellendi. Peki bu hesap ve benzerleri neden hâlâ erişime açık?
- Söz konusu hesap neden seçimlerin ilk turundan önce değil de ikinci tur öncesinde yeniden dolaşıma girdi?
- Twitter, toplumun geniş kesimlerini etkileyecek manipülatif ve anonim hesapların varlığını Türkiye'de neden denetlemiyor? Bu denetim için sadece resmi kurumların talebi mi gerekiyor?
- Enes Halifekan (@cennet_dunya) hesabına ilişkin 2016 ve 2018’deki Google Trends verilerinin akıbeti ne?
- Hesabın sahibi kim, nerede ve hakkında herhangi bir soruşturma açıldı mı?
- Sosyal Medya Yasası kapsamına giren bu hesap ve paylaşımları hakkında emniyet güçleri herhangi bir adım attı mı?
Görüş, düşünce ve önerilerinizi yorumlar kısmından paylaşabilirsiniz.
