Genellikle hava yolu şirketleri ve otellerin başvurduğu, çok nadir bir durum olarak bilinse de denk geldiğinizde günümüzdeki kurla beraber gerçekten ciddi meblağlar kazanabileceğiniz overbooking hakkında çoğumuz yeterince bilgi sahibi değiliz.
Gelin şimdi hep beraber overbooking nedir, bu konuda haklarımız nelerdir ve hangi durum karşısında ne kadar para kazanabiliriz bir göz atalım.
Overbooking için kabaca “elinde olmayan şeyi satmak” da diyebiliriz.
Overbooking, overselling ya da dilimize çevrilmiş en net haliyle çifte rezervasyon; genellikle hava yolu şirketleri ve oteller tarafından kullanılan, şirketlerin “iptal edilen biletlerden ya da geç kalan yolculardan” ötürü zarar etmesini engelleyen bir yöntemdir.
Konuyu daha net anlayabilmemiz için somut bir örnek ile olayı canlandıralım. Örneğin X firmasının İstanbul-İzmir uçuşunda 100 yolcu kapasitesi var ve firmanın düzenli olarak tuttuğu istatistiklere göre İstanbul-İzmir seferinde ortalama 5 yolcu son anda bilet iptali yapıyor ya da sefere geç kalarak bilet hakkını kaybediyor.
Hava yolu şirketi de son anda iptal edilen biletlerden zarar etmemek ve geç kalan yolculardan da kâr elde edebilmek için İstanbul-İzmir seferi için 105 bilet satar ve neredeyse her seferinde de bu şekilde kâr elde eder.
Hikâyenin bizler için önemli olan kısmı: Ya tüm yolcular eksiksiz bir şekilde havalimanına gelirse?
Hava yolu şirketlerinin tüm istatistiksel verilerine rağmen nadiren de olsa bilet satılan tüm yolcular ya da koltuk sayısından fazla yolcu, havalimanına gelmiş olabilir. Bu durumda hava yolu şirketleri genellikle son check-in yapan ve fazla olan yolcu ya da yolculara başka bir saatteki seferde yolculuk yapmayı teklif eder.
Yolcunun teklifi kabul etmemesi üzerine uçaktaki tüm yolcular arasında gönüllü aranır ve eğer bu gönüllü bulunamazsa yasal miktarda para teklif edilerek (tazminat) yolcu ikna edilir. Yasal miktarın kabul edilmemesi durumunda ise kabin görevlileri tarafından miktar artırılabilir.
Yolcu, ister tazminatla ister tazminatsız ikna edilmiş olsun; kendisine yeni bir uçuş tahsis edilir ve yeni uçuşun zamanına göre otel ve yemek masrafları da karşılanır.
Biz her ne kadar haklarımızın farkında olmasak da overbooking durumunda bizleri koruyan haklarımız mevcut.
Yasalar çerçevesinde hava yolu şirketinin overbooking durumunda gönüllü olarak anlaştığı yolcuya tazminat bedeli ödemesi zorunludur. Asgari tazminat bedeli iç hat uçuşlarında 100 Euro olup, dış hat uçuşlarda mesafeye oranla 250 Euro ile 600 Euro arasında değişmektedir. Ayrıca yasal olarak hava yolu firması, müşteriye yeni bir sefer ayarlamak ve gerekiyorsa yolcunun otel ve yemek masrafını da ödemek zorundadır.
Biz yolcular genellikle bu konudaki haklarımızı bilmediğimiz için hava yolu şirketleri yolcuya birkaç saat sonraya yeni bir uçuş bileti ve uçuş puanı vererek konuyu daha kârlı şekilde kapatmaktadır fakat isterseniz uygun koşullar çerçevesinde asgari tazminat bedelinin üzerine çıkarak 10 bin dolara kadar tazminat da talep edebilirsiniz.
Her ne kadar bu durumla en sık karşılaşılan yer uçaklar olsa da aslında sadece uçaklara özgü bir durum değil.
- Delta Air Lines'ta yaşanan 10 bin dolarlık durumu duyuran bir tweet (Delta Air Lines'ın Michigan - Minneapolis uçuusunda bazı yolculara koltuklarından vazgeçmeleri için 10 bin dolar teklif edildi).
Overbooking ile en sık uçak ve otellerde karşılaşıyor olsak da tur şirketleri, tren seferleri, seyahat acenteleri, deniz seferleri gibi daha pek çok yerde karşılaşmamız da mümkün. En sık overbooking, Amerikalı hava yolu şirketi Delta Air Lines’ta yaşanmaktadır. Overbooking ile ünlenen bu firmada her 100 bin yolcuda ortalama 95 yolcu overbooking yaşamaktadır.
Bu yıl haziran ayında Michigan-Minneapolis seferinde yaşanan overbooking olayında kabin görevlilerinin 5 bin dolarlık teklifini kabul etmemesinden ötürü 8 yolcunun 10 bin dolar karşılığında ikna edildiği ifade edilmişti.
Milli piyango bileti aldğımızda büyük ikramiyenin bizim elimizdeki bilete çıkma ihtimalinin 10 milyonda bir ihtimal olduğunu düşünecek olursak eğer, uçak bileti ile 100 bin kişide 95 kişi arasından seçilerek günümüz kuruyla 175 bin 500 lira kazanmak daha olası bir durumdur.
Overbooking yaşamak istemeyen yolcular için birkaç öneri:
Her ne kadar overbooking durumunda anlaşma yoluna giderek 10 bin dolara kadar para kazanmak mümkün olsa da zaman kaybı yaşamayı göze alamayacak kadar acelesi olan kişilere erken check-in yapılması önerilir çünkü hava yolu firmaları genelde son check-in yapan yolcularla anlaşma yoluna gitmeyi deniyor. Ayrıca en sık overbooking durumlarının, en sık gerçekleştirilen seferlerde yaşandığını, bir uçuşa ne kadar talep varsa overbooking ihtimalinin de o kadar yüksek olduğunu ifade etmekte yarar var.
Şikayetvar üzerinden mağduriyetini bildiren pek çok kişi, overbooking durumu yaşadığında anlaşma yoluna gidip belge imzalamasına rağmen ödeme alamadığını, firmaların sonradan farklı öneriler sunduğunu ya da ödemenin geciktiğine dair mağduriyetler paylaşıyor. Bu tip problemler yaşamamak adına tazminat bedelini almadan belgelere asla imza atmamanız önerilir
Peki ya sizler hiç overbooking durumuna şahit oldunuz mu?
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 /
