Bir ülke veya şehir değiştirirken çoğu kişinin ilk tercihi uçakla seyahat etmek olur. Gökyüzünde bulutları ve dünyayı seyretmek, en iyi yolculuk manzarası olarak söylenebilir. Bu güzel yolculuğunuz devam ederken camdan baktığınız esnada motorların alev aldığını görmeniz ise bu yolculuğu bir anda cehenneme çevirebilir.
Bilinenin aksine uçakların motorları, yaygın bir şekilde arızalanabilir. Bu arızalanmalara karşı birçok güvenlik protokolü ve acil durum planları bulunmaktadır. Motorda fiziksel olarak bir arıza olmaması durumunda yolcular bu arızaları hissetmez.
Öncelikle şu sorunun cevabını bulalım, uçaklar nasıl uçar?
Uçağın uçma prensibini anlatmadan önce şunu bilmeniz gerekiyor: Uçakların temel iki bileşeni motor ve kanattır; bu sayede uçaklar, havada uçabilmektedir.
Havanın motorlara girmesiyle birlikte motorun görevi başlar. Bu noktada hava ile yakıt birbirine karışır ve kontrollü bir şekilde yanar. Bu karışım, pistonu iterek pervanenin dönmesine yol açar. Bu sayede uçağın motorları, uçağı yüksek bir hızda ileriye hareket ettirebilir.
Uçağın kanatları ise yapısı sayesinde havanın kanadın üzerinden daha hızlı hareket etmesine olanak verir. Bu sayede hava basıncı azalır ve kanadın üstündeki basınç, kanadın altındaki basınçtan daha az olur. Bu basınç farkı sayesinde kanadı kaldıran bir kuvvet oluşur.
Peki ya motor arızalanırsa?
Yılda 50 milyona yakın uçuştan yaklaşık olarak 200 motor arızalanma olayı kayda geçmektedir. Bir motorun arızalanması, uçakta yaşanacak en kötü senaryo olarak gözükse de deneyimli bir pilotla bu senaryonun üstesinden gelinebilmektedir.
Günümüzdeki uçakların büyük çoğunluğu 2 ila 4 motora sahiptir. Bu motorlar, dış etkenlerden (kuş sürüsü, fiziksel bir hasar, yağ sızıntısı) gibi durumlarda arızalanabilir. Uçağın yapısı sayesinde 1 motor kaybedilse bile diğer motorlar, bu motorun eksikliğini kapatabilir.
4 motorlu uçaklarda 1 motor kaybının yolcular tarafından fark edilmesi zordur, eğer 2 motorlu bir uçaktaysanız 1 motor kaybından sonra pilotun vereceği doğru kararlarla uçuşunuzu güvenle tamamlayabilirsiniz.
Uçağın irtifasını düşürmek ve uçağın dengesinin sağlanması gerekmektedir. Ardından pilot, bu tür senaryolar için hazırlanmış acil durum planlarını hayata geçirerek uçuşa devam edecektir. Örneğin 30.000 fitte uçuşunu sürdüren bir uçakta motor arızası olursa öncelikle 20.000 fite düşmesi beklenilir. Ardından meydana gelen arızanın tamir edilebilmesi için bulunan konuma yakın bir havalimanına bir rota oluşturulur. Bu noktada uçakların güvenliği için azami hızın sağlam motorlarla oluşturulması ve zorlu bir inişin başarıyla tamamlandırılması gerekmektedir.
Motorda yaşanan bir sorundan sonra pilot, hava akımından faydalanarak uçağı güvenle yere indirmeye çalışmalıdır. Burada birçok etken, bu zorlu görevi etkileyebilecektir.
Yolcular, motor kaybını ne zaman hisseder?
Bir motorun alev alması veya uçağın dengesinin kaybedilmesi, yolcuların motorda bir sorun olduğunu anlamasına yol açabilir. Bazı elektronik devrelerde motordan güç aldığı için, bir motor kaybında yaşanacak elektrik kesintileri de yolcuların bu durumu fark etmesine neden olabilir.
Her ne olursa olsun, bir yolculuk esnasında soğukkanlı olmak sizin için en iyi durum olacaktır. Bundan dolayı böyle bir olay yaşamanız durumunda pilotlara güvenip sakin kalmanız gerekmektedir.
Kaynaklar: NASA, Science ABC
