Ülkede hangi toplumun yaşadığını da belirten -istan eki denilince aklınıza İstanbul da geliyor değil mi? Ancak İstanbul'daki -istan eki bahsedeceğimiz konu ile alakalı değil. Buradaki -istan tamamıyla eski isimlerinden kaynaklı.
İllaki merak etmiş olduğunuz bu gizemi birlikte aydınlatalım ve etimolojiye bir göz atalım.
Farsçadan Türkçeye geçen -istan.
Farsçada “-istān”, yer ve ülke belirten bir takıdır. Eski Farsça ve Avesta’da (MS 3. yüzyılda Zerdüşt'ün öğretilerini yazmak için geliştirilmiş alfabe) “stāna” sözcüğünden evrilmiştir ve bu takının anlamı da “durma yeri, konak, yer” anlamındadır.
“stāna”nın evrilmesi ise Hint-Avrupa dil ailesinde yazılı örneği olmayan “-stā” anlamındaki “durmak” kökünden türetilmiştir.
Yaşadığı cumhuriyetin soyundan olan kimselerin ülkesi
Dilimize -istan olarak evrilerek gelen bu ek, ülkede kimlerin yaşadığı hakkında bilgi verir. Bulunduğu topraklarda yaşayan halkın ve bu halkın soyundan olan kimseler için kullanılır. Örneğin “Kazakların ülkesi” tanımı için “Kazakistan” denir.
-İstan eki ile biten ülkeler hangileri?
-İstan eki alan ülke sayısı 17’dir. Bunlardan bazıları dünya çapında da aynı isimle bilinirken bazıları sadece Türkçede -istan ile kullanılır.
Hem uluslararası hem de Türkçede -istan eki ile biten ülkeler
- Afganistan
- Kazakistan
- Kırgızistan
- Hindistan
- Özbekistan
- Pakistan
- Tacikistan
- Türkmenistan
Türkçede -istan eki alan ülkeler
- Bulgaristan
- Ermenistan
- Gürcistan
- Hırvatistan
- Macaristan
- Moğolistan
- Sırbistan
- Suudi Arabistan
- Yunanistan
Aklınıza İstanbul geldiyse bilin ki o -istan bu -istan değil.
Türkiye’de -istan eki almış Kahramanmaraş’ın ilçesi Elbistan da vardır. Buradaki -istan bahsettiğimiz konu ile alakalıdır. Ancak İstanbul bu konuya dahil değildir.
Tarih boyunca şimdiki İstanbul’un birçok ismi olmuştur. Farklı dönemlerde değişen İstanbul’un aldığı isimler; Bizantion, Augusta Antonina, Nova Roma, Konstantinopolis, Kostantiniyye, İslambol ve son hali ile de İstanbul’dur. Burada sadece isimlerin hem döneme göre değişmesi hem de halk dilinde farklı şekilde yayılıp son halini alması vardır.
