İnsan boyu zaman ölçeklerinde, Ay'ın dünyamız üzerinde yarattığı sadece iki etki vardır: gece boyunca ve günün çeşitli saat evreleri boyunca ışık yaymak ve yeryüzüne uyguladığı kütle çekimi sonucu yol açtığı gelgitler.
Dünya'mıza en yakın astronomik yapı olmasına rağmen Ay, Dünya’dan 380.000 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Bu, Ay’ın yaklaşık 60 Dünya yarıçapı uzaklıkta olduğunu gösterir. Bu mesafe 2000 yıldan daha önce, ilk “astronomik” mesafe olarak belirlenmişti.
Dünya’nın sadece bir uydunun altında yörüngede kalmasınının etkileri sınırlıdır. Gezegenimiz ilk oluşutuğu andan beri bu özelliklere sahip değildi, hatta bir uyduya bile sahip değildi.
Fotoğrafta gördüğünüz Touchet Formasyonu gibi gel-git ritimleri, Dünya’nın dönme hızının geçmişte ne olduğunu öğrenmemize olanak sağlıyor. Dinozorlar zamanında, günümüz 24 değil sadece 22.5 saatti. Milyarlarca yıl önce, Ay'ın oluşumundan kısa bir süre sonra, bir gün sadece 8 saatti.
Yeni Ay'dan Dolunay'a ve tekrar Yeni Ay'a olan döngü süresince, Ay eliptik yörüngesinde ilerlerken, Ay’ın hareketlerinde belirgin boyutta artışlar ve azalmalar meydana gelmektedir. Ay, Yerberi'de daha hızlı ve Yeröte'de daha yavaş hareket ettiği ancak sabit bir dönme hızına sahip olduğu için, bir ay boyunca Ay'ın en fazla %50'sinden biraz daha fazlasını görebiliyoruz.
Zaman dilimlerimizde, Ay’ın sadece aylık aşamalarını ve karasal gelgitlerimizi görebiliyoruz.
Ay, Dünya’ya gelgit kuvveti uygular; bu yalnızca gelgitlere neden olmaz, aynı zamanda Dünya’nın yörüngesinde frenlemesine olanak sağlar ve bir sonraki gündoğumuna neden olur. Ay, Dünya’nın çevresinde bir kez döndüğünde iki gelgit çıkıntısı yarattığından, günde iki düşük gelgit ve iki yüksek gelgit yaşıyoruz.
Ay, ya yeni ya da tam evreye çok yakın olduğunda, gelgit kuvvetleri Güneş'in gelgit kuvvetleriyle birleşir, en yüksek ve en düşük gelgitler bu şekilde oluşur. Bu sayede ilkbahar gelgitlerine şahit oluruz. Ay, ilk çeyreğinde veya son çeyreğinde olduğunda ise en küçük gelgitleri yaratarak Güneş'e yıkıcı bir şekilde müdahale eder ve 15 günlük gelgitler oluşur.
Mümkün olan en yüksek gelgitler: Bahar Gelgitleri
Güneş, Dünya ve Ay birbiriyle aynı hizada olduğunda Bahar Gelgitleri'ni elde ederiz ve bunlar mümkün olan en yüksek gelgitlerdir.
Gelgit Aşırı Uçları
Gelgit aşırı uçları Yeni Ay ve Dolunay sırasında meydana gelir. Fotoğraftaki düşük gelgit halindeki Gorey Limanı, buradaki koylarda, girişlerde ve diğer sığ kıyı bölgelerinde bulunan yüksek ve düşük gelgit arasındaki aşırı farkı gösterir. Pürüzlü ve düzensiz kıyı bölgeleri, yüksek ve düşük gelgit ile Bahar Gelgitleri arasındaki 15 günlük gelgitin en büyük farkınının görülebildiği yerlerdir.
Bu gelgit etkilerinden dolayı, karasal bir canlı olarak görülen Grunion, Ay'ın neden olduğu bu olguda hayatta kalabilmek için benzersiz bir şekilde adapte oldu.
Grunion, benzersiz bir şekilde adapte olmuş kanatçıklara sahip küçük, 12-15 cm uzunluğunda bir balıktır ve dişilerin kuma girmesine ve erkeklerin etraflarına sarılabilecekleri dik bir pozisyonda manevra yapmasına izin veren bir kuyruğa sahiptir.
İlkbahar gelgitlerinde dişiler plajlara çıkar, kuyruklarıyla toprağı kazarlar ve yumurtlarlar.
Fotoğrafta da görüldüğü gibi bir dişi ileride yumurtlayacağı için altını kazıyor. Bunu, sadece bahar aylarında gelgit sırasında yapabilirler, çünkü yumurtaların uygun şekilde korunması için yumurtaları kuru kalmalıdır.
Erkekler ayrılmadan önce dişilerle iç içe geçer ve spermlerini bırakır.
Dik ve kuma gömülü bir şekilde bulunan dişi Grunion, başını dışarı doğru kaldırarak yumurta bırakıyor. Erkek Grunion ise onun etrafında dolaşıp yumurtaları döllemek için uğraşıyor. Bu üreme davranışını sergileyen bilinen iki Grunion türü vardır.
Gelgitler gerilerken, Grunion yumurtaları kıyıda kuluçkada bekliyor.
Bunlar, her bahar gelgitinde Güney ve Batı Kuzey Amerika sahillerine serilen Grunion yumurtalarından sadece birkaçı. Yumurtalar bir gelgit sürecinde sular geri çekildiğinde kumlu yüzeyin altında kalır. Kuluçka dönemi, bir başka Bahar Gelgiti'nin dönüşünü gösteren Ay dönemiyle mükemmel bir şekilde uyum sağlar.
Yavrular sadece 10-11 gün yumurtanın içinde kalırlar ve bir sonraki Bahar Gelgiti geldiğinde suya karışırlar.
Pasifik ve Baja Kaliforniya gibi pek çok sahil bölgesinde Grunionlar’ın yumurtladığı yerlerde, yüksek gelgit ve düşük gelgit arasında büyük farklılıklar vardır. Yüksek kaynak gelgitlerinde, kara bölgeleri 3 ya da 4 günlüğüne okyanus ya da deniz sularının altında kalırlar. Daha sonra gelecek gelgit gelene kadar 10 ila 11 gün kuru kalırlar.
Grunion türü, hayatta kalabilmek için Ay'ın haraketlerine ve gel-git olaylarına kusursuz bir şekilde adapte olmuş. Ay’ın etkileri olmasaydı Grunion'un üreme döngüsü imkansız olurdu.
Görüntülerde Grunion türünün sahilde üreme dögüsünü görebilirsiniz. Bu döngü, kusursuz bir şekilde çalışmaya devam ediyor ve doğanın muhteşemliğini bir kez daha insanlara kanıtlıyor.
