Uzayda her biri kendi öyküsünü taşıyan, insan eliyle yaratılmış pek çok nesne; gezegenden gezegene, yıldızdan yıldıza yolculuk ediyor. Güneşin yörüngesinde dönüp duranlar, Mars'ın kızıl topraklarında hikâyelerini yazanlar, hatta Ay'ın sessiz yüzeyinde yankılananlar var…
Hazırsanız bazıları için “Bu ne alaka?” derken bazılarını geliştiren mühendislerin de elini ayağını öpmek isteyeceğiniz bu maddelerin neler olduğuna bakalım.
Uzayda bıraktığımız birbirinden ilginç ve değerli maddeler
- En eski uydu Vanguard
- Altın zeytin dalı
- Rotorlu helikopter Ingenuity
- Hava durumu uydusu TIROS-1
- Tırnak makası, lens kapağı, kulak tıkacı…
- Güneş’in yörüngesinde çalışmaya devam eden Mariner 4
- Golf topları ve sopası
- Uzay kakaları
- Kızıl Gezegen'deki Viking 1
- Spor araba
- Ay’ın toprağı hakkında değerli bilgiler veren Lunokhod 1
- Minik seramik levha
Dünya yörüngesinde bulunan en eski uydu Vanguard
17 Mart 1958'de fırlatılan Vanguard 1, NASA'ya göre şu anda Dünya yörüngesinde bulunan en eski uydu. 3.21 kiloluk küresel uzay aracındaki piller, fırlatıldıktan birkaç ay sonra bitti ancak uydu, 654x3.969 km uzunluğunda bir yörüngeye fırlatıldığı için 175 yıl daha yörüngede kalması bekleniyor. Bu eski uydu hâlâ orada, Dünya'nın etrafında dönüyor…
Armstrong’un Ay’a bıraktığı altın zeytin dalı
Temmuz 1969'daki “Apollo 11” görevi sırasında NASA astronotları Neil Armstrong ve Buzz Aldrin, Ay’ın yüzeyine altından küçük bir zeytin dalı bıraktılar. Bu kalıntı, muazzam bir tarihsel öneme sahip oldu ve uzay yarışı devam ederken anlamlı bir sembol olarak kaldı.
Rotorlu helikopter Ingenuity
NASA'nın “Ingenuity” adlı helikopteri, 19 Nisan 2021'de Mars'ta ilk uçuşunu gerçekleştirerek tarih yazdı. Bu; başka bir gezegendeki ilk motorlu, kontrollü uçuş oldu. Görev ortağı “Perseverance gezgini” ile birlikte çalışan Ingenuity, 72 uçuş gerçekleştirdi ve sonunda Ocak 2024'te görevi sonlandıran bir rotor arızasına yenik düştü.
Cesur rotorlu araç, Mars atmosferinde havadan keşif ve veri toplamanın uygulanabilirliğini gösterdi. Ingenuity'nin mirası sağlam bir şekilde güvence altına alınmış durumda çünkü bu görev artık Mars'ta veya Güneş sisteminin herhangi bir yerinde daha büyük ve daha karmaşık hava araçları içeren, çok daha iddialı projelere zemin hazırlıyor.
İlk hava durumu uydusu TIROS-1
Uzay ajansına göre “Televizyon ve Kızılötesi Gözlem Uydusu” veya “TIROS-1”, uzaya fırlatılan ilk hava durumu uydusuydu ve NASA'nın, uyduların Dünya'nın incelenmesinde yararlı olup olmayacağını belirlemek için ilk deneysel adımıydı.
Görev büyük bir başarıydı ve yalnızca 78 gün çalışmasına rağmen hava durumu tahminleri için kullanılan ilk uzay tabanlı meteorolojik verileri sağladı. TIROS-1, 1 Nisan 1960'ta Dünya yörüngesine fırlatıldı ve bugün hâlâ orada bulunuyor.
Tırnak makası, lens kapağı, kulak tıkacı…
NASA, Ay'da kalan tüm insan yapımı materyallerin bir kataloğunu tutuyor ve bu katalog epey büyük… NASA'nın listesinde lens kapağı, çekiç, botlar, tripod, tırnak makası, sabun ve kulak tıkacı dahil olmak üzere şaşırtıcı çeşitlilikte ögeler yer alıyor.
Güneş’in yörüngesinde 3 yıl daha çalışmaya devam eden Mariner 4
NASA'nın Mariner 4 uzay aracı şu anda Güneş’in etrafında, boşlukta dolaşıyor ama tarihî mirası güvende. Venüs’e fırlatılan Mariner 4, 15 Temmuz 1965'te Mars'ın yanından geçerek başka bir gezegenin yakın çekim fotoğraflarını çeken ilk uzay aracı oldu.
Aracın, Mars karşılaşmasından sonra yalnızca 8 ay hayatta kalması bekleniyordu ancak Güneş’in yörüngesindeyken 3 yıl daha çalışmayı başardı. Güneş rüzgârı ortamına ilişkin uzun vadeli çalışmalara devam etti.
Golf topları ve sopası bile var…
NASA astronotu Alan Shepard'ın 1971'de Apollo 14 görevi sırasında Ay'a getirdiği iki golf topu ve bir golf sopası şu anda orada duruyor. Hatta Shepard, topa vurduktan sonra düşük yer çekimi sebebiyle top kilometrelerce yol etti… Shepard’ın topa vurduğu anları yukarıdaki videodan izleyebilirsiniz.
Uzay kakalarına ne dersiniz?
Uzayda, astronotların geride bıraktığı insan atık torbaları dahil olmak üzere, geri getirilmesi gereken bazı bilimsel değeri olan ögeler var. İçerisinde idrar ve dışkı bulunan bu torbalar, bilim insanlarının incelemek isteyeceği biyolojik materyalleri içeriyor.
Bir zamanlar bu atıklarda yaşayan bakteriler muhtemelen çoktan ölmüştür ancak biyologlar, gezegenler arası mikrobiyal kirlenme potansiyeline işaret ettiği için bunu kesin olarak kanıtlamak istiyor.
Kızıl Gezegen hakkında bilmediğimiz pek çok şeyi ortaya çıkaran Viking 1
NASA'nın Viking 1 aracı, 20 Temmuz 1976'da Mars yüzeyine ulaştı ve burada tozlu ve kayalarla kaplı yüzeyin heyecan verici fotoğraflarını çekti. Kızıl Gezegen’e ulaşan ilk iniş aracı olan Viking 1, 4 yıl boyunca çalıştı ve Mars regoliti hakkında önemli kimyasal veriler topladı.
Eksik kalsa şaşardık… Elon Musk’ın uzaya fırlattığı spor araba da orada!
SpaceX'in kurucusu Elon Musk'ın kişisel Tesla Roadster'ı, uzaya fırlatılmıştı. Spor araba hâlâ Güneş’in yörüngesinde, uzayın soğuk ve misafirperver olmayan ortamında süzülüyor.
Ay’ın toprağı hakkında değerli bilgiler veren Lunokhod 1
17 Kasım 1970’te Ay yüzeyine ulaşan ilk tekerlekli gezici Lunokhod 1, Ay regolitinin (toprak) bileşimi ve yerel topoğrafya hakkında değerli bilgiler geri gönderdi. Gezici şu anda Ay'daki araştırmalarını sürdürüyor ve yukarıdan geçen Ay uyduları tarafından açıkça görülebiliyor.
Minik seramik levha
Heykeltıraş Forrest Myers, küçük bir seramik levha yaratıp içine bir çiple, 6 farklı sanatçının sanat eserlerini koydu. Her ne kadar NASA bu yapıtı taşımayı kabul etmemiş olsa da Myers, bir Apollo 12 mühendisine onu Ay modülüne takmasını söyledi.
Tabii ki şu anda uzayda bulunan bu araçlar, maddeler, eşyalar, kakalar saymakla bitmez. Özellikle bahsettiklerimiz dışında birçok gezici araç ve sonda şu anda uzayın derinliklerinde araştırmalar yapmaya ya da boşlukta süzülmeye devam ediyor.
NASA ile ilgili diğer içeriklerimize göz atmak isterseniz:
NASA Neden Ay'a Nükleer Reaktör Kurmak İstiyor?
