Tarihin en korkusuz ve acımasız toplulukları olarak anılan Vikingler, soğuk sulardan çıkıp İngiltere’yi işgal etmeye başlayınca dünyanın dört bir yanına izlerini bıraktılar. Birden fazla tanrıya inanan bu savaşçı insanlar, sorunların üstesinden sembollerle gelebileceklerine inanıyorlardı.
Vikingler, 8. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar kendilerini savaşçı, tüccar ve kaşif olarak tanımladılar ve o dönemde kullandıkları semboller günümüze kadar taşınmayı başardı. Bir Viking komutanının Ayasoyfa’ya bıraktığı imza da dahil olmak üzere çoğu insanın vücudunda dövme olarak taşıdığı sembollerin anlamlarını anlatalım.
Ayasofya’da yer alan Viking izleri: Viking komutanı Halvdan’ın imzası
Geçtiğimiz sene camiye dönüştürülen Ayasofya’nın ikinci katında, eski bir Viking komutanı Halvdan'a ait bir imza bulunuyor. Bir mermer üzerine kazılmış bu imza, ilk önce sadece çiziklerden ibaret anlamsız bir şey gibi görünse de daha sonra çiziklerin “Halvdan buradaydı” anlamına geldiği ortaya çıktı.
Ayasofya’ya kazınan bu imzanın, Vikinglerin Bizans İmparatorluğunu ziyareti sırasında yapıldığı tahmin ediliyor ve Halvdan’ın Lotofen’de yaşayan eski bir Viking komutanı olduğu düşünülüyor. Aynı zamanda Vikinglerin İstanbul’dan çok etkilendiğini, bir zamanlar Konstantinopolis olarak anılan bu yere büyük şehir anlamına gelen Miklagard adını verdiklerini de söylemeden geçmeyelim.
Yıldırım ve şimşeğin simgesi: Mjolnir
Marvel filmleri sağ olsun Mjolnir’e epey aşinayız. Thor’un çekici olarak anılan Mjolnir’in anlamı, tarihte farklı kişiler tarafından farklı şekillerde yorumlanmış. Mjolnir, beyaz olarak anıldığı için kimisi tarafından şimşeğin, kimisi tarafından da yıldırımın simgesi olarak anılıyor. Aynı zamanda “beyaz kar” olarak anımasanan Mjolnir, insan ruhunun saflığını da temsil ediyor.
Viking inanışına göre Thor, Mjolnir’ini sadece savaşlarda değil, yeni evlenen çiftleri kutsamak için de kullanıyordu. Bu sebeple Mjolnir tehlikeli bir çekiç olmanın yanı sıra aynı zamanda insanlara güven veren bir sembol olarak da görülüyordu.
Korunma ve zaferin simgesi: Helm of Awe (Ægishjálmr)
Helm of Awe, Vikingler arasında zafer ve korunmanın simgesi olarak kullanılan bir silahtı. Vikingler hakkında önemli bilgilere sahip bir eser olan Galdrabok’ta Helm of Awe, sadece askerleri değil ejderhaları da koruma altına alan bir sembol olarak tanımlanıyor.
Bu sembolun ne olduğunu anlatan birçok kaynak, Helm of Awe’in Vikingler için sihirli bir tılsım olduğunu söylüyor. Anlatılanlara göre Helm of Awe, Viking askerlerini koruyan görünmez bir alan oluştururken düşmanlara korku salıyormuş.
Viking pusulası: Vegvisir
Helm of Awe ile son derece benzerlik gösteren Vegvisir, Vikinglerin pusulası olarak anılıyordu. Veg yol, visir ise bulucu anlamına geliyordu ve birçok kaynağa göre Vegvisir ve Helm of Awe, Vikingler için aynı şeylerdi.
Bu benzerliğin sebebi, iki sembolde de yer alan okların tamamen aynı olması. Aralarındaki tek fark Vegvisir’in oklarının bitiş yerlerinde farklı işaretlerin yer alması. Vikingler, kendi inşa ettikleri gemilerle yola çıktıklarında fırtınadan zarar görmemek ve kaybolmamak için her geminin önüne bu sembolu kazırlarmış.
Yaşam döngüsünün simgesi: Yggdrasil
Yggdrasil, Vikinglerin en önemli sembollerinin arasında yer alıyor. İskandinav evreninin 9 diyarını birbirine bağlayan bu ağaç, yaşam döngüsünü sembolize ediyor. Aynı zamanda Vikingler, Yggdrasil ağacının meyveleri sayesinde tanrılarının genç ve ölümsüz kalabildiğine inanıyordu.
En etkili İskandinav inançlarından birini temsil eden Yggdrasil ile farklı bir hikaye daha var; Viking inanışına göre savaştan sağ çıkacak son kadın ve erkek Viking savaşçısı, bu ağacın kökleriyle birleşecek ve Ragnorok'tan (Viking inanışında kıyamet) sonra insanlığı tekrar dünyaya yayacak.
Geçmişin, bugünün ve geleceğin sembolü: Wyrd Ağı
En büyük Viking inancının arasında, hiç kimsenin kaderden ve tanrıların kaçamayacağı yer alıyordu. Kader kelimesi Vikingler için bir hayli önemliydi ve inançlarına göre insanların kaderini, Yggdrasil’in altında yaşayan Norn adındaki varlıklar belirlerdi. Norn’lar, bu ağacın altında insanların kaderini sihirli bir ağ şeklinde örer ve kimsenin bu ağdan kaçmasına izin vermezdi.
Vikingler, Norn’ların ördüğü kaderi simgeleyen Wyrd ağına baktıkları zaman geçmişe, bugüne ve geleceğe ait anılar görebileceklerine inanıyorlardı. Hatta sevdiklerini savaşa yollayan ya da savaşa katılamayan birçok kadın, yakınlarının savaştan dönüp dönemeyeceğini bu işarete bakarak öğrenmeye çalışıyordu.
Şans ve kutsallığın simgesi: Gamalı Haç
Gamalı Haç, İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyası tarafından kirletilmeden çok daha önce, Vikingler için şansın ve kutsallığın simgesi olarak görülüyordu. Sahiplerine şans, güç ve kutsallık getirdiğine inanılan Gamalı Haç, yüzlerce kişisel eşyanın üzerine kazınmış.
Bilgeliğin ve zekanın simgesi: Kuzgunlar
Kuzgunlar, Vikingler için son derece önemli hayvanlardı. İnanışa göre Viking tanrısı Odin’in Muninn (hafıza) ve Huginn (düşünce) adlarında iki tane kuzgunu vardı. Bu kuzgunlar, Odin’in yanından sadece dokuz krallık hakkında bilgi toplamak için uçardı ve bu bilgileri Odin’in kulağına fısıldardı. Odin’in tasvir edilen birçok resminde bulunan kuzgunlar da aslında Muninn ve Huginn’di.
Kuzgunların bu kadar önemli olmasının ardında yatan bir diğer sebep, çoğu kişinin diziden tanıdığı ancak gerçekten yaşamış bir savaşçı olduğuna inanılan Ragnar Lothbrok’un sancağında kuzguna yer vermesiydi. Ragnar ve ordusunun kuzgun sancaklar kullanması ve bu sancaklar altında hiçbir zaman yenilmemeleri, kuzgunları Vikinglerin gözünde kutsal bir sembol haline getirdi.
Savaşta hayatını kaybeden askerlerin anısına: Valknut
Vikinglerin en önemli sembollerinden biri haline gelen Valknut, Odin’in düğümü olarak anılır ve savaşta hayatını kaybeden viking savaşçılarını temsil ederdi. Valr savaşçı, knut ise düğüm anlamına geliyor ve düğümün sahip olduğu her köşe, İskandinav evreninin dokuz diyarını temsil ediyor. Odin’in düğümü, aynı zamanda hamilelik ve annelik arasındaki yaşam döngüsünü simgeliyor.
Odin’in boynuzları: Triskelion
Triskele, triskelion ve üçlü sarmal olarak anılan bu sembol, Vikingler ile ilgili her yapımda karşınıza çıkabilecek türden. Vikinglere göre Odin, şiir konusunda tanrıları kıskandıracak bir yeteneğe sahipti ve bu yeteneğini bugüne kadar yaşamış en akıllı adam olarak bilinen Kvasir’den çaldı. Triskelion Vikinglere göre bilgeliğin, şiirselliğin ve Odin’in bağlantılarını gösteren kutsal bir semboldü.
Odin’in mızrağı: Gungnir
Gungnir, Viking inanışına göre sihirli sembollere donatıldığı için hedefini asla ıskalamayan bir silahtı. Silah sadece Odin’in gücünün değil, aynı zamanda cesaretin, ilhamın, bilgeliğin ve becerinin de simgesiydi.
Ejderhalar
Vikingler hakkında bir araştırma yaptığınızda karşınıza en sık çıkan sembollerden birisi ejderhalar olur. Ejderhalar Vikingler için o kadar önemli bir yere sahipti ki deniz aşırı işgaller yapmayı seven bu savaşçılar, istisnasız bir şekilde gemilerinin pruvalarına ejderha sembolleri yerleştirirdi.
Vikingler için ejderhalar gerçekti ancak nasıl oldukları, bizim şimdiki ejderha algımızdan çok daha farklıydı. Onlar için ejderhalar, kanatları olmayan sürüngen varlıklardı ve sadece birkaçının ağzından ateş çıkabiliyordu. Ejderhalar Vikingler için bir nevi devasa yılanlardı yani.
Çoğu devasa yılan gibi olsa da İskandinav mitolojisinde devasa ve kozmik bir güç olarak anılan, bizim algımıza daha yatkın ejderhalar bulunuyordu. Örneğin Níðhöggri, Ygdrassil’in köklerinde yatar ve Ragnarok’un gerçekleşmesini beklerdi. Jörmugandr ise Vikinglere göre o kadar devasa boyutlardaydı ki vücudu bütün dünyayı sarabilir, kendi kuyruğunu ısırabilirdi.
