Wikipedia, yalnızca Türkçe dilinde 335.000’i aşkın makaleye sahip olmasıyla internetin en çok başvurulan bilgi kaynaklarından birisi. İngilizce diline geçiş yapıldığı zaman makale sayısı 5 milyonun üzerine çıkıyor. Söz konusu makaleler ve tüm bilgiler, gönüllü ve anonim editörler tarafından ekleniyor ya da kontrol ediliyor. Ayrıca herkes Wikipedia editörü olabiliyor.
Wikipedia’ya Türkçe dilinde düzenli olarak katkıda bulunan insan sayısı da 2.000’in üzerinde. Siz de bu insanlardan birisi olmak istiyor olabilirsiniz. Gelin bü sürecin tüm inceliklerine birlikte bakalım. Sıfırdan ileri seviyeye kadar, Wikipedia'da nasıl editör olabileceğiniz sorusuna yanıt verelim.
1. Wikipedia üyeliği açın:
- Sağ üstte bulunan “Hesap oluştur” tuşuna basın.
- İlgili kutucuklara gerekli bilgileri girin.
- “Hesabınızı oluşturun” tuşuna basın.
- Verdiğiniz e-posta adresine gelen onaylama linkine tıklayın.
Gördüğünüz üzere eğer henüz bir Wikipedia hesabı oluşturmadıysanız saniyeler içerisinde Türkçe ismiyle Vikipedist insanlardan biri olabilirsiniz. Rahat bir şekilde sayfa oluşturmak ve düzenlemek istiyorsanız Wikipedia üyeliği almış olmanız çok önemli. Elbette yapılması gereken tek şey bu değil. Henüz yolun başındayız. :)
Wikipedia sayfası nasıl oluşturulur?
Birinci yöntem: URL ile Wikipedia sayfası oluşturma”ü
- “http://tr.wikipedia.org/wiki/oluşturmak_istediğiniz_sayfa_adı” şeklinde bir URL girerek sayfaya gidin.
- Sağ üst tarafta bulunan “Kaynak oluştur” tuşuna tıklayın.
- Aşağıda bulunan metin kutucuğu aracılığıyla sayfayı oluşturabilirsiniz.
URL ile Wikipedia sayfası oluştururken dikkat etmeniz gereken şey, sayfa adınızı URL’ye eklerken boşluk bırakmak yerine alt tire “(_)” kullanmanız gerekiyor olması. URL’ye yazacağınız sayfa isminde Türkçe karakter kullanabildiğinizi de hatırlatmış olalım.
İkinci yöntem: “Başka sayfalarda bulunan kırmızı bağlantılara tıklama”
- Wikipedia’da bulunan bir makaleye girin.
- Makale içerisinde kırmızı renkle yazılı bir bağlantı bulun.
- Bağlantıya tıklayarak ilgili kaynak oluşturma sayfasına ulaşabilirsiniz.
Wikipedia’da dolanırken sıkça başımıza gelen bir durumdur. Bir makale içerisinde geçen bir söz dizisinin kırmızı renkle yazıldığını görürüz. Bu kırmızı öbekler, kendine ait sayfası olma potansiyeline sahip ancak henüz hakkında yazı yazılmamış konuları gösterir. İlk kez Wikipedia sayfası oluşturacak birisi için mantıklı bir başlangıç yöntemi.
Üçüncü yöntem: “Bir makale içerisinden bağlantı oluşturma”
- Bir Wikipedia makalesinde sağ üstte bulunan “Kaynağı değiştir” tuşuna basın.
- Bağlantı oluşturmak istediğiniz söz dizisini çift köşeli ayraç “[[ ve ]]” içerisine alın.
- Makaleye dönerek oluşturduğunuz bağlantıya tıklayın.
- Açılan sayfada metin kutucuğunda sayfanızı oluşturmaya başlayabilirsiniz.
Yukarıda, kırmızı bağlantılara tıklamak güzel bir başlama yöntemi demiştik. Bahsettiğimiz kırmızı bağlantıları kendimiz oluşturabiliyor olmamız bu yüzden çok güzel bir ayrıntı. Bu yöntemin en güzel tarafı, köşeli ayraç içerisine aldığınız söz öbeği zaten bir sayfaya sahipse oluşturduğunuz bağlantının mavi renkle görünmesi. Böylece hâli hazırda bir makale var mı diye kontrol etmek zorunda kalmıyorsunuz.
Dördüncü yöntem: “Wikipedia deneme tahtası”
- Buraya tıklayarak deneme tahtası sayfasını açın.
- Sağ üstte bulunan “Kaynağı değiştir” tuşuna basın.
- Sayfada bulunan metin kutucuğundan sayfanızı oluşturabilirsiniz.
Deneme tahtası daha önce sayfa oluşturmamış ve düzenlememiş kullanıcıların Wikipedia paneline iyice alışmak için kullanabileceği bir sayfa. Sayfada yapılan değişiklikler Wikipedia üzerinde yayınlanmış hiçbir makaleyi etkilemiyor. Böylece gönül rahatlığıyla platforma alışmak adına denemelerde bulunabiliyorsunuz. Alıştıktan sonra yukarıdaki yöntemlerle kendi sayfanızı daha rahat bir şekilde oluşturabilirsiniz.
Wikipedia yeni bir sayfa oluştururken URL ile sayfa oluşturma yöntemini pek önermiyor. Çünkü bu şekilde oluşturulan sayfalar -Wikipedia’nın tabiriyle- “yetim” kalıyor. Kırmızı bağlantılara tıklayarak oluşturulan sayfalar ise birden fazla makaleyle desteklendiği için daha fazla ilgi görüyor.
Wikipedia’da sayfa oluşturmak için izlenebilecek yöntemler oldukça basit olsa da bir Vikipedist olarak dikkat edilmesi gereken bir sürü husus var. Bu hususlara yazımızın devamında değineceğiz. Ancak daha öncesinde oluşturulmuş bir Wikipedia sayfasının nasıl düzenleneceğini de anlatalım.
Wikipedia sayfası nasıl düzenlenir?
Birinci yöntem: “Değiştir butonunu kullanmak”
- Açtığınız Wikipedia sayfasında sağ üstte bulunan “Değiştir” tuşuna basın.
- Sayfa düzenlenebilir hâle gelecek.
- Düzenleme bitince “Değişiklikleri yayımla” butonuna tıklayın.
Değiştir butonu kullanıldığı zaman tıpkı bir Wikipedia makalesi görüntülüyormuş gibi düzenleme yapmak mümkün. Yaptığınız değişiklikleri canlı olarak görebilmek, daha hızlı çalışmak adına kullanılabilecek bir yöntem. Ancak bu yöntem, “Kaynağı değiştir” butonunu kullanmaya göre daha kısıtlı düzenleme imkânları sunuyor.
İkinci yöntem: “Kaynağı değiştir butonunu kullanmak”
- Wikipedia sayfasının sağ üstüne bulunan “Kaynağı değiştir” tuşuna basın.
- Böylece Wikipedia’nın kendi paneli açılacak.
- Düzenleme bitince aşağıda bulunan “Değişiklikleri gönder” butonuna tıklayın.
Kaynağı değiştir butonunu kullanmak, yeni bir Wikipedia sayfası oluştururken kullanılan panelin aynısını devreye sokuyor. Eğer yeni sayfa açma yollarında bahsettiğimiz deneme tahtasını kullandıysanız yabancılık çekmeden sayfa düzenleme işlemini gerçekleştirebilirsiniz.
Kaynağı değiştir butonuyla açılan sayfada düzenleme bittikten sonra sayfanın yeni hâlini onaya göndermeden önce önizlemesini görebilir ya da yaptığınız değişiklikleri inceleyebilirsiniz. Bu işlemler için “Değişiklikleri gönder” butonunun yanında bulunan iki butonu kullanabilirsiniz.
Oluşturulmuş bir Wikipedia sayfasını düzenlemek için yapılması gerekenler de tıpkı yeni bir sayfa oluşturmak için izlenen yöntemler gibi oldukça kolay. Ancak yukarıda bahsettiğimiz gibi, sayfa oluştururken ya da düzenlerken dikkat edilmesi gereken birçok husus var. Şimdi bu hususlara değineceğiz.
Wikipedia sayfası oluştururken ve düzenlerken nelere dikkat edilmeli?
İlk olarak oluşturulmuş sayfaları düzenleyerek başlayın:
Wikipedia ilk bakışta kullanması çok zor bir platform gibi görünebiliyor. O yüzden işe hemen yeni bir sayfa oluşturarak başlamak biraz heves kaçırıcı olabilir. Bunun yerine hâli hazırda oluşturulmuş makalelerin panel üzerinde nasıl göründüğünü incelemek, bir Vikipedist olmayı kolaylaştıran yöntemlerden birisi. Sayfa düzenledikçe, düzene daha çok alışacaksınız. Wikipedia üzerinde çalışmak da daha rahat olacak.
Makaleyi kendi bilgisayarınızda çalışan bir programda yazın:
Bir makale yazarken, işinizi internet bağlantısı gerektiren bir platforma teslim etmeyin. En ufak bir internet ya da elektrik kesintisinde o zamana kadar yazdığınız her şey çöpe gidebilir. Bunun yerine Office Word gibi kendi bilgisayarınız üzerinde çalışmanıza, istediğiniz zaman kaydetmenize olanak tanıyan programlar kullanarak yazdığınız yazıyı kaybetme riskinizi yok etmeniz en doğrusu.
Kaynak belirtmeden tek bir bilgi bile kullanmayın:
Wikipedia bir ansiklopedi. Her ne kadar zaman zaman şaşsa da içerisinde bulunan bilgilerin güvenilir olmasına gerçekten özen gösteriliyor. Zaten platformun insanlarda oluşturduğu güvenin ana sebebi Wikipedia’nın ilkeleri. Bu yüzden oluşturduğunuz sayfanın ya da yaptığınız değişikliklerin onaylanmasını istiyorsanız, “su şeffaftır” gibi herkes tarafından kabul göreceğini düşündüğünüz bilgiler için bile kaynak ekleyin.
Kaynağınızı, bilgiyi verdiğiniz kelimeden hemen sonra ya da kelimeden sonraki ilk noktalama işaretinden sonra parantez içinde belirtebilirsiniz. Kaynak eklemek için, Wikipedia’nın kendi panelinde bulunan “Kaynak” tuşuna basarak kaynağınızın hangi türde (kitap, dergi, haber ya da web kaynağı) olduğunu seçtikten sonra gerekli bilgileri girebilirsiniz.
Kullandığınız görsellerin telif hakkına dikkat edin:
Wikipedia üzerinde çalışırken en çok dikkat etmeniz gereken konulardan birisi de görsellerin telif hakkını ihlâl etmemek. Bir ansiklopedi makalesi yazarken, doğru sayıda görselle desteklemek çok önemlidir. Ancak kullandığınız görsellerin ya size ait olması ya da telife tabi olmaması gereklidir. Aksi takdirde yazınızın onaylanması mümkün olmaz.
Tabii akılda bulundurmak gereken bir diğer husus ise görsel kullanımının sayıca çok olmasına gerek olmaması. Herhangi bir Wikipedia makalesine girerek sayfanın çoğunun yazıyla kaplı olduğunu görebilirsiniz. Yani görsel kullanımı her ne kadar önemli olsa da bir haber yazısı yazıyormuş gibi çok sayıda görsel öğe kullanmak zorunda değilsiniz.
Hakkında sayfa oluşturduğunuz bir konuyu takipte kalın:
Wikipedia bir internet ansiklopedisi olduğu için basılı ansiklopedilerden ayrıldığı en önemli nokta sürekli olarak güncel kalabilmesidir. Bu yüzden oluşturduğunuz sayfanın değerini korumak istiyorsanız, elinizden geldiğince güncel bilgilerle desteklemelisiniz. Eğer sayfanız güncelliğini yitirirse “Silinmeye aday sayfalar” kategorisine girebilir.
Yerel üne sahip bir spor takımıyla ilgili Wikipedia sayfası oluşturduğunuzu varsayalım. O sayfada takımın başarıları, kendi liginde hangi sezonu kaçıncı sırada tamamladığı, hangi sene kadrosunda hangi isimlerin bulunduğu gibi bilgileri vermeniz gerekecek. Sayfayı oluştururken her ayrıntıyı vermenize rağmen bir süre sonra güncellemeyi bırakırsanız, makaleniz Wikipedia standartlarından uzaklaşacaktır.
Acele etmeyin, sabırlı olun:
Wikipedia dünyanın en büyük internet ansiklopedisi olduğu için katkıda bulunmak isteyen insanları çok yorabiliyor. Eğer bir Vikipedist olmaya karar verecekseniz, bu durumu göze almanız gerek. Çünkü Wikipedia kalitesinde ve güvenilirliğinde makaleler oluşturmak bugünden yarına gibi kısa bir sürede olabilecek bir şey değil. Gerçekten sıkı bir emek gerektiriyor.
İlk başlarda yazdığınız makaleler veya yaptığınız değişiklikler onaylanmayabilir. Neyi yanlış yaptığınızı inceleyerek bir sonraki çalışmalarınızda o noktalarda daha dikkatli olmanız gerek. Aslına bakarsanız Wikipedia’nın bu kadar katı kurallara sahip olması anlaşılabilir bir şey. Çünkü özellikle internet gibi bir ortamda, herkes tarafından bilgi eklenebilen bir sitenin güvenilir kalması için katı kuralları olması şart.
Wikipedia gerçekten de internet üzerinde bulunabilecek en sağlam bilgi kaynaklarından birisi. Haliyle böyle bir platforma katkıda bulunmak da insana gurur duyuracak cinsten bir davranış. Biz de böyle bir karar alırsanız yapmanız gerekenleri kısaca anlattık. Eğer bir gün içimizden birisi bu yazıdan esinlenerek bir Vikipedist olmaya karar verirse ne mutlu bize. :)
