Türkiye’nin ekonomik durumu, son aylarda hiç olmadığı kadar gündemde. Enflasyonla mücadele etmek için farklı yöntemler deneyen hükümet, ABD ile yaşanan Brunson kriziyle birlikte yaşananların etkisini azaltmaya çalışıyor.
Ekonomistler, Türkiye ekonomisinin sadece dolara değil, euro bölgesine de bağlı olduğunu sık sık vurguluyorlar. Türkiye, yabancı basında yer alan haberlere göre “ekonomik darlık” içerisinde. Bu haberleri yapan kuruluşların, Türk lirası üzerine yatırım yapmayı düşünen yabancılar üzerinde de ciddi bir etkisi var.
1 yılı aşkın süredir vatandaşın gündeminde bulunan kripto paralar, aslında blok zinciri denilen bir teknolojik atılımın ürünü konumundalar. 2009 yılından bu yana var olduklarını düşünürsek, temeli yüzlerce yıla dayanan küresel ekonomik sistem için oldukça yeni bir çözüm sunuyorlar. Buna rağmen kripto paralar, Türkiye ekonomisi ve Türk lirası hakkında yapılan son haberlerde, oldukça ciddi bir tartışmanın konusu oldular.
Önce biraz geriye dönelim. Bloomberg, 13 Ağustos 2018’da şu satırları yazmıştı:
"Türkiye’nin belirsiz ekonomik ikliminde, Bitcoin çok sıcak görünüyor. Türk lirasının hareketliliği Bitcoin’den daha yüksek.”
O sıralar yaşanan Brunson krizi nedeniyle ABD tarafından uygulanan yaptırımlar, doları 7 liranın üzerine çıkarmıştı. Eş zamanlı olarak Bitcoin, 7500 doların altına doğru sert bir düşüş ivmesi yakalamıştı. Türk lirasının dolar karşısındaki değer kaybı, Bitcoin’in aynı dönemde yaşadığı değer kaybının üzerine çıkmıştı.
Bu haberin ardından Türkiye, çeşitli düzenlemelerle durumu toparladı, bugüne kadar dolar 5,28 seviyesine kadar geriledi.
Şimdi takvim üzerinde günümüze yaklaşmaya başlayalım.
26 Kasım 2018’de Washington Post yazarı Matt O'Brien, “Venezuela’nın para birimi, Bitcoin’den daha kötü olan tek para birimi” başlıklı yazısında, Türk lirasına da değindi ve şunları söyledi:
“Avrupa Merkez Bankası para bassa bile Bitcoin, eurodan daha iyi bir performans gösterdi. Venezuela Avrupa’daki bu durumdan Türkiye’ye kıyasla daha fazla etkilendi.”
“Bitcoin’in Venezuela para birimine karşı daha az değer kaybetmesi bir başarı olarak gösterilemez. Türkiye gibi kendi para krizi içerisinde yaşayan ülkeler bile süreci iyi yönettiler. Sanırım Bitcoin, en kötü yatırım seçeneklerinden bile daha iyi bir seçenek.”
10 Aralık 2018’de Slate yazarı Sara Nasser, Bitcoin’in Türkiye için önemli bir ekonomik alternatif olacağını yazdı. Nasser şunları söyledi:
“Kripto paralar, Türkiye gibi ülkelerde paranın geleceğine ve sonrasında, yeni bir küresel finansal sisteme işaret ediyorlar. Ekim ayından bu yana, Bitcoin rekor derecede değer kaybetmesinde rağmen, Türkiye kripto para borsalarında işlem hacmi yüzde 37 oranında arttı.”
Yazının devamında Türkiye’de özellikle gençlerin Bitcoin ve benzeri kripto paralara yatırım yaptıklarından bahseden Nasser şöyle devam etti:
“Avrupalıların %9’u kripto para yatırımı yaparken Türklerde bu oran %18’e kadar çıktı. Ülkedeki enflasyon, Eylül ayında son 15 yılın en yüksek düzeyine çıktı. Analistler, Türkiye ekonomisinin durgunluk dönemine gireceği konusunda uyarıyorlar.”
14 Aralık 2018’de Routers yazarları Chavez-Dreyfus ve Anna Irrera, Türk lirasını adeta aşağılayan bir yazı kaleme aldılar. ABD ve Kanada’da gerçekleşen bombalama tehditlerine yer verilen yazıda şu satırlar yer aldı:
“Perşembe günü ABD ve Kanada’da bir dizi bomba patlatma tehdidinin arkasındaki failler, 20.000 dolar değerinde Bitcoin ile fidye talep ettiler. Açıkçası Bitcoin, Türk lirasıyla fidye istemekten daha iyi bir yol sunuyor.”
26 Aralık 2018’de ise kripto para piyasaları üzerine haberler yer alan BTC Manager yazarı Priyeshu Garg şunları yazdı:
“Uçucu olan Bitcoin bile Türk lirasına kıyasla daha iyi görünüyor. Enflasyon, insanları kripto para birimlerine yönlendiriyor. Financial Times’a göre Türkiye’deki enflasyon, Kasım 2018'de geriledi. Boğaziçi Üniversitesi'nden finans profesörü Vedat Akgiray, Türkiye'deki finans kuruluşlarına duyulan güvenin tüm zamanların en düşük seviyesinde olduğunu, bu durumun vatandaşları alternatif - güvencesiz kripto paralara yönlendirdiğini söyledi.”
Türkiye ekonomisinin son derece kararsız bir yıl geçiren Bitcoin ve diğer kripto para birimleriyle kıyaslanması, gerçekten de düşündürücü. Twentify isimli araştırma şirketinin verilerine göre, Türkiye’deki yatırımcı sayısı gün geçtikçe artıyor. Yurt dışı basında ise Türkiye’deki bu artış, küresel çapta inşa edilmesi gereken yeni ekonomik düzenin habercisi olarak görülüyor.
