Dün gündem olan "Yangınlara 4 adet uçakla müdahale edeceğiz." açıklamasına rağmen bu uçakları Marmaris'te gören, duyan olmadı. Bu da akıllara "Uçak eksikliği nedeniyle geçen seneki trajedi tekrarlanır mı?" sorusunu getirdi ve sosyal medyada tepkilere neden oldu.
Saat 20.00 sıralarında henüz bilinmeyen bir nedenle Marmaris'te çıkan yangın, şiddetli rüzgar nedeniyle bir anda büyüdü. Alevlere ekipler ilk etapta 2 yangın söndürme helikopteri ile müdahalede bulundu ancak havanın kararması nedeniyle hava desteği kesildi. Bu nedenle geçen seneki o soru yeniden gündeme geldi: Uçaklar nerede?
Geçen yazki yangınlarda atıl halde bekletilen bu yangın söndürme uçakları çok konuşulmuştu.
Geçtiğimiz yıl ülkemizin 54 ilinde 747 orman yangını görüldü ve bunlar 15 gün boyunca sürdü. İklim krizine ek olarak sayısız ihmal nedeniyle yaklaşık 140 bin hektar ormanımız zarar gördü. Peki bu yaz bir dejavu yaşar mıyız?
Bu yaz da çeşitli nedenlerden dolayı yangınların çıkması bekleniyordu ancak görünen o ki yangın söndürme uçağı eksikliğini yine hissedebiliriz. Çünkü müjde gibi aktarılan bazı açıklamalara rağmen ortada henüz uçak gören yok.
Türk Hava Kurumu, 4 adet THK CL-215 uçağı ve 50 helikopter ile orman yangınlarına müdahale edilebileceğini açıklamıştı ancak kulağa müjde gibi gelen bu açıklamayı biraz irdelediğimizde Ay'ın karanlık tarafıyla yüzleşiyoruz.
Türk Hava Kurumunun elinde şu an 9 uçak bulunuyor ancak bunlardan sadece 3'ünün bakımları tamamlanabildi. 1 uçağın bakımı son aşamasında, 2 uçak ise önümüzdeki yıl hazır olabilecek. Bakımları yapılan 4 uçağın haziran ayına yetiştirilemediği görülüyor, temmuz ayında yangın bölgelerine konuşlandırılacağı belirtiliyor.
Bu uçaklar piston motorlu olup, fan veya turbo frop motora sahip değiller. Sadece gündüz viyafar uçuşları yapabilen, gece uçuşları yapamayan bir önceki nesil uçaklar. Bunlar iş makinası mahiyetinde oldukları için ne yazık ki yedek parçaları temin edilebildiği ölçüde uçurulmaları söz konusu olabilir.
THK Kayyum Heyeti Başkanı Abdullah Kaya'nın belirttiğine göre, bu uçaklar eski ve az sayıda olduğu için dünyada üretici firma ve az sayıda TUSAŞ'ın imkanları ile belki bir miktar daha uçurulabilir ancak bu sürecin sonunda bu uçakların da modernize edilmesi veya yenileriyle değiştirilip yeni uçakların alınması gerekiyor.
Gece uçuşu da yapabilen, turbo fan ve motoru olan amfibik uçaklar bu yaz da yok!
THK'nın açıklamasına göre, kurumun elindeki bu eski uçaklardan başka yangın söndürme uçağı yok. Amfibik uçaklar su kaynaklarından büyük miktarda su alabildiği için yangınları söndürmede çok etkililer. Marmaris'teki yangına "gece olduğu için" havadan müdahale edilemiyor. Oysa amfibi uçaklardan alınmış olsaydı yangın belki de çoktan söndürülebilirdi.
Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey'in bir ay önce yaptığı açıklamaya göre, yangınlarla mücadele için envanterde 20 uçak bulunuyor.
Karacabey, "Özellikle hava araçları noktasında bu yıl geçen yıla göre daha fazla hava aracını çalıştırmış ve kullanmış olacağız. 20 uçak ve 55 helikopter ile çalışacağız. Geçtiğimiz yıl helikopter sayımız 39'du, bu yıl 55'e çıkardık. İnşallah bu hava araçları 1 Mayıs'tan itibaren peyderpey görevlerinin başında olacak" diye konuşmuştu.
Ancak Marmaris yangınında bu uçaklar ortada değildi.
Üstelik 55 adet helikopter olduğu söylenmesine rağmen gece görüşü olan bir tane bile helikopter yok. Marmaris Belediye Başkanı Mehmet Oktay da gece görüşlü helikopterlerin acil olarak bölgeye gönderilmesini talep ediyor ancak geçen yıl olduğu gibi yine, yeniden yetersiz müdahale olduğu görülüyor.
Orman Genel Müdürlüğünün talebiyle yangın söndürme çalışmalarında kullanılmak üzere satın alma yoluyla 5 amfibik uçak için tedarik süreci başlatıldığı söylenmişti.
Bu, iyi haber ancak kötü haberse özel kullanım uçakları, maliyeti yüksek hava araçları olduğundan, üretilmiş ve tedarik edilmeye hazır hava aracı bulunmasında zorluklar yaşanıyor. Üretim ve montaj faaliyetleri göz önüne alındığında ilk uçağın teslim tarihi en az 2 yılı buluyor.
Bu nedenle yangınla mücadele uçağı tedarik edilinceye kadar yüksek maliyetli hava gücü operasyonlarının maliyet etkin ve verimli olması amacıyla daha esnek ve uzun vadeli kiralanmasına yönelik uçak kiralama projelerinin başlatıldığı söylendi ancak bu konudaki adımlar başarılı olduysa bile akıllarda şu sorular beliriyor: Bu uçaklar şu anki yangınlarda neden kullanılmıyor? Kiralamak, satın almak mümkünse neden geçen yazki trajediyi yaşamadan önce bu uçaklar tedarik edilmedi?
22 Haziran itibarıyla; söndürülen, kontrol altına alınan ve devam eden bazı yangınlar haritada bu şekilde görünüyor:
Umarız ki bu yaz bir dejavu yaşamayız ve eksik müdahale krizi yeniden yaşanmaz. Ancak başlangıcın pek iyi olduğu da söylenemez. Bu yaz da taşıma suyla değirmen döndürme çabaları olabilir.
Bir orman yangını gördüğünüzde siz yine de Orman Yangını İhbar Hattı ALO 177'yi arayın.
Güncelleme: Erken müdahale olmasa da OGM tarafından uçakla müdahale yapılmaya başlandığı açıklandı:
Ayrıca bu sene Ukrayna ve İspanya'dan 20 uçak kiralanmış. Tarım Bakanlığı yetkilileri dün uçakların yangına müdahale etmemesinin nedeninin, uçakların Dalaman'da olduğu, yangın bölgesinden kuş uçuşu 60 kilometre uzakta olması ve karanlık nedeniyle uçamayacağı olduğunu aktardı.
