Biz çoğunlukla içinde bulunduğumuz pandemiye sebep olan SARS-CoV-2 virüsüne aşina olsak da koronavirüs ailesinde düşündüğümüzden daha fazla üye var. 6 üyeden oluşan bu ailede bizim deneyimlediğimiz virüs, sert semptomlar gösterenler arasında. Birçok insanın bu virüsle birlikte ilk kez karşılaştığı pandemi, yaşama şeklimizi köklü şekilde değiştirdikçe, ülkemizde ve globalde yaşanan aşı sorunu, birçok insanın kafasını karıştırdı.
Dünya genelinde yaşanan bu kriz öyle bir iz bırakmakta ki, atlatıldıktan sonra bile ilerleyen zamanlarda gelecek başka bir pandemi için insanların içinde huzursuzluk bırakacak gibi görünüyor.
Tam da böyle bir zamanda, Duke Üniversitesi İnsan Aşı Enstitüsündeki bir araştırma takımının bizleri sadece içinde bulunduğumuz pandemiye sebep olan virüsten değil, daha insanlara geçmemiş birçok virüsten de koruyabilecek yeni bir aşı üzerinde çalıştığını öğrendik. Bilgilere göre Enstitüdeki araştırma görevlisi, koronavirüs ailesindeki virüsleri -SARS olarak da bilinen SARS-CoV-2 ve 2003 salgınından sorumlu olan SARS-CoV-1'i de kapsıyor- ve daha insanlara bulaşmamış olanlara karşı insanları koruyacak bir pankoronavirüs aşısı geliştirdi.
Enstitünün yöneticisi Kevin Saunders, aşının pandemiyi tamamen sona erdirmesini umduğunu ve 18 ay içerisinde de aşılamaya başlamak istediklerini belirtti. Vücudun, bu aşıya, diğerlerine gösterdiğinden daha çok tepki gösterdiği, bu yüzden de etkisini henüz diğer aşılar kadar gösteremediği de verilen bilgiler arasında.
Yapılan deney
Deneye gelirsek, araştırma görevlisi, bir rhesus maymunu üzerinde yaptığı deneyle birlikte aşının, en kötü olanları da dahil değişik koronavirüs tiplerine ve yarasalar üzerinde dolaşıp henüz insanlara bulaşmamış diğer SARS'a bağlı virüslere karşı etkili olduğunu gördü. Bu virüsler arasında İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika'da ortaya çıkan virüsler de bulunuyor. Bu deney, garanti olmasa da aşının aynı etkiyi insanlar üzerinde de gösterebileceğine dair bir işaret diyebiliriz.
Bu aşının Pfizer ve Moderna gibi aşılardan farkı ne?
Araştırma görevlisinin verdiği bilgilere göre pankoronavirüs aşısı, Pfizer ve Moderna'ya göre farklı bir yol izliyor. Bu iki aşı, vücudun, koronavirüsün hücrelere tutunmasını ve girmesini sağlayan sivri proteinler üretmesini sağlıyor. Bu da bağışıklık sistemini o proteinleri etkisiz hale getirmek için antikor göndermesi üzere uyarıyor. Bu sayede vücut gerçek virüsle karşılaştığında onu tanıyor ve virüsle savaşabiliyor. Pankoronavirüs aşısındaysa işler biraz daha farklı. Bu aşıda, az önce bahsettiğimiz sivri proteinin hücrelere girebilmek için kullandığı en önemli kısımlarından küçük bir parça, vücuda enjekte ediliyor.
Bunun arkasındaki mantığı da Saunders, "Eğer virüsün anahtar noktasına karşı bağışıklık tepkisi verebiliyorsanız, virüsün hücrelere girmesini ve çoğalmasını da engellemiş olursunuz" şeklinde anlatıyor.
Herkesin aşılanmayı istememesi ve bazı ülkelerin halkı aşılamasının yıllar alacak olması sebebiyle bilim insanları COVID-19'un asla tamamen bitmeyeceğini bile düşünüyor. Ayrıca Saunders'a göre, virüsün gezegenimiz üzerindeki inanılmaz yayılımı yüzünden uzunca bir süre yerel enfeksiyonlar gündemde olacak gibi görünüyor.
