40 Yıl Önce Öngörülen Yeni Bir Süpernova Türü Keşfedildi: İlk Kez Bir Örneği Gözlemlendi

Yıldızlara dair bildiğimiz en önemli şeylerden biri de ömürlerinin bir gün son bulduğu bilgisi. Her yıldızın bir ömrü var ve bu süre dolduğunda uzayda meydana gelen en şiddetli patlamalardan biri yaşanıyor; süpernova. Süpernovalar, yıldızların büyük bir şiddetle patlaması olayıdır ve bu patlamalar çok büyük ölçekte enerji açığa çıkarır. Ortaya çıkan enerji ise uzayda parlak bir ışığın oluşmasına sebep olur.

Yıldızların sahip oldukları kütle miktarları, ölümlerinin nasıl gerçekleşeceğine dair bilgi verir. Bu konuda şimdiye kadar bilinen iki tür süpernova vardı. Birincisi Güneş'in kütlesinin 10 katından daha büyük olan bir yıldızın yakıtı bittiğinde ve çekirdeği çökerek bir kara delik veya nötron yıldızına dönüştüğünde ortaya çıkan çekirdek çöküşü süpernovası. 

Diğeri ise ikili yıldız sistemlerinde gerçekleşen ve iki yıldızdan birinin Güneş'in kütlesinin 8 katına kadar kütleye sahip bir beyaz cüce olması durumunda yaşanan süpernova. Bu tür süpernovalarda beyaz cüce, diğer yıldızdan sürekli olarak madde çalar ve nihayetinde patlar.

Artık üçüncü bir türün varlığından eminiz: Elektron yakalama süpernovası

28 Haziran 2021'de Nature Astronomy'de yayınlanan yeni bir araştırma, 40 yıl önce öngörülen bir süpernova türünün ilk örneğini gözler önüne sererek önemli bir bilgiyi doğrulamış oldu. 1980'de Tokyo Üniversitesi'nden Ken'ichi Nomoto, elektron yakalama süpernovası olarak adlandırılan üçüncü bir süpernova türüne işaret ettiği çalışmalar yapmıştı. 2018 yılının Mart ayında gözlemlenen bir süpernova üzerinde yürütülen üç yıllık araştırmalar, Nomoto'nun bu öngörüsünü doğruladı.

Supernova 2018zd, Mart 2018'deki ilk gözlemlerin ardından detaylı bir şekilde incelenmeye başladı. Hubble Uzay Teleskobu ve Spitzer Uzay Teleskobu'ndan alınan arşiv görüntüleri, patlamadan önceki yıldız olması muhtemel soluk bir nesneyi ortaya çıkardı. Süpernova, NGC2146 galaksisinde yaklaşık 31 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve Dünyamıza nispeten yakın bir süpernova.

Teleskoplardan elde edilen verilerle oluşturulan veri setlerinin yanında aynı zamanda geçmiş yıllarda elektron yakalama süpernovası ile ilgili yapılmış araştırmalar da bu çalışmada önemli bir rol oynadı. Araştırmacılar, olası bir elektron yakalama süpernovasında bulunması muhtemel özelliklerin tamamının, yeni gözlemlenen Supernova 2018zd'de bulunduğunu tespit etti. 

Çalışma aynı zamanda bin yıllık bir gizemi de çözdü:

Takvimler 1054 yılını gösterirken, Samanyolu'nda bir süpernova meydana geldi. Çin kayıtlarına göre bu süpernova o kadar parlaktı ki gündüzleri 23 gün, geceleri ise yaklaşık iki yıl boyunca görülmeye devam etti. Ortaya çıkan kalıntı ise Yengeç Bulutsusu oldu.

Yengeç Bulutsusu, yıllardır elektron yakalama süpernovası için gösterilen en sağlam adaylardan biriydi ancak çalışmalardaki belirsizlikler bunun kesin bir sonuç olarak değerlendirilmesinin önüne geçiyordu. Yeni sonuç, Yengeç Bulutsusu'nu oluşturan olayın bir elektron yakalama süpernovası olduğuna dair bilgileri doğruluyor.