Yurt dışında özellikle de Amerika’nın neredeyse tamamında sürücüler benzini self servis denilen yöntemle yani depolarını kendileri doldurarak alırken, bizde bu işlemin hala pompacı yardımıyla yapılması çok büyük oranda yaygınlığını korumaktadır.
Yurt dışında ilk defa benzin almanız gerektiğinde büyük bir şaşkınlık ve panik yaşamanıza neden olacak bu farklılığın tarihsel, ekonomik ve kültürel nedenlerini öğrenmeye hazır mısınız?
Eczaneden benzin almak mı?
Arabanın icadından sonra insanlar yakıtlarını sadece eczanelerden bidonlarla alabiliyorlardı. Sylvanus Bowser firmasının 1800’lerin sonunda yakıt pompasını icat etmesi işleri kökünden değiştirdi. Artık arabaya benzin koymak daha kolay ve hızlı hale geldi.
Arabaların uygun fiyatla ve seri üretiminin başlamasıyla ve buna bağlı olarak insanların daha rahat araba sahibi olmasıyla birlikte benzin istasyonları da hızla çoğaldı.
Eskiden bütün benzinciler aynıydı!
1970’lere kadar bizimki gibi pompacılı olarak çalışan istasyonlar o tarihlerde iki kere yaşanan yakıt kıtlığı sonucu artan benzin fiyatları nedeniyle kapanmaya başladı.
Tüketicilerin ucuz benzin ihtiyacı, self servis benzin istasyonlarının doğmasına neden oldu. Fiyat artışını bu sayede biraz da olsa azaltabilmişlerdi.
Benzinimi kendim doldurursam ne kadar kâr ederim?
İşçilik giderlerinin bize göre yüksek olduğu ülkelerde, self servis istasyonlarda otomasyon sisteminin de yardımıyla çok az kişi çalıştırarak istasyonu idare edebilirsiniz. Bu da işletme ve personel giderlerinde büyük tasarruf sağlayarak istasyonun kâr marjını arttırmaktadır.
Bu kârı fiyatlarına yansıtan self servis bir benzin istasyonu galon fiyatında ortalama %20’lik bir indirime gidebilmektedir.
Avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Yukarıda bahsettiğimiz kârın dışında bir görevli veya sıra beklemeden hızlıca yakıt almak zaman tasarrufu açısından çoğu insan için bir avantajdır.
Bunun yanında yaşlılar ve engelli bireylerin kullanımı açısından rahatlıktan çok zorluk yaratacağı için de bir dezavantaj olduğu aşikardır.
Durum sadece benzincilerde böyle değil.
Avrupa ve Amerika’da hizmet sektöründeki işçilik maliyetleri bizdekinden yüksektir. Bu durumun da etkisiyle “Do it yourself’’ yani "Kendin yap" kültürü benzinlikler dışında pek çok yerde de kendisini gösterir.
Örneğin bu kültür, hamburgerciler gibi çeşiti restoranlarda ekstra eleman çalışmadığı için çöpünüzü kendinizin dökmenizi zorunlu kılar.
Fiyatları düşürecekse neden benzinimizi kendimiz doldurmuyoruz?
Bizde büyük bir sektör haline gelen hizmet sektörünün de etkisiyle garsonlar, saatlerce süren kuaför/berber hizmetleri, musluğumuzu tamir eden tesisatçılar vb. hizmetleri seviyoruz.
Tüm bu bilgiler ışığında pompacı personelin ortadan kalkmasının ve benzin istasyonlarının otomasyona geçmesinin hem nihai tüketicinin maliyetini düşüreceği hem de benzin istasyonunun kâr marjını artıracağı (işletme personel giderlerinden tasarruf) aşikar denilebilir.
